1. Bệnh xơ gan là gì?
Xơ gan là thuật ngữ để chỉ tình trạng nhu mô gan bị tổn thương mạn tính lan tỏa do các tác nhân ngoại lai như virus, thói quen sinh hoạt (nghiện rượu) hoặc bệnh lý toàn thân gây nên. Đây là căn bệnh nguy hiểm, giai đoạn đầu diễn biến âm ỉ và dễ bị bỏ qua, cho đến giai đoạn muộn khi các triệu chứng rõ rệt và kéo theo nhiều biến chứng nguy hiểm.
Việc phát hiện muộn không chỉ gây nhiều tổn hại về kinh tế, mà còn làm quá trình điều trị khó khăn hơn, thậm chí tiến triển thành các dạng ung thư gan, tác động nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng của người bệnh.
2. Những biến chứng nguy hiểm của bệnh xơ gan
2.1. Suy gan
Khi bị xơ gan, chức năng gan dần suy giảm dẫn tới mất hoàn toàn khả năng chuyển hóa. Tình trạng gan không thể đảm bảo các vai trò cơ bản được gọi là suy gan. Lúc này các chất dinh dưỡng không được hấp thu một cách toàn diện, các chất độc không được đào thải ra khỏi cơ thể, tích tụ lâu ngày khiến người bệnh suy dinh dưỡng, thiếu máu, nhiễm độc…
Xơ gan gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm
2.2. Các bệnh nhiễm trùng
Bệnh xơ gan làm gan suy yếu, khiến các chất độc không được đào thải nhanh chóng và kịp thời, làm cho hàng rào bảo vệ cơ thể bị lung lay, từ đó người bệnh dễ mắc các bệnh như lao màng bụng, lao phổi, nhiễm trùng dịch cổ trướng,…
2.3. Hôn mê gan
Là tình trạng rối loạn ý thức, chậm chạp, hôn mê do các chất độc không được chuyển hoá và đào thải ra khỏi cơ thể, nay tích tụ và tấn công vào hệ thống thần kinh.
2.4. Xuất huyết tiêu hoá
Người bị xơ gan dễ bị vỡ tĩnh mạch thực quản, biểu hiện của bệnh là nôn ra máu và đi ngoài phân đen. Người bệnh bị mất máu nhanh, rất dễ tử vong nếu không được xử trí kịp thời.
2.5. Ung thư gan
Các số liệu thống kê cho thấy tỷ lệ những người bị ung thư gan trên nền bệnh xơ gan là rất cao.
2.6. Rối loạn đông máu
Gan giữ vai trò quan trọng trong tạo máu và các chất đông máu. Do đó khi bị xơ gan, người bệnh có nguy cơ bị rối loạn đông máu, gây ra các vết bầm tím, chảy máu chân răng, chảy máu mũi…
3. Siêu âm và chẩn đoán xơ gan
Xơ gan là căn bệnh nguy hiểm, không hồi phục và có nhiều biến chứng nghiêm trọng, do đó cần chẩn đoán sớm và điều trị giúp hạn chế tiến triển của bệnh. Chẩn đoán nghi ngờ xơ gan dựa vào yếu tố dịch tễ và các triệu chứng lâm sàng của người bệnh.
Các triệu chứng điển hình gồm: Vàng da, các mảnh, nốt xuất huyết bất thường, chảy máu chân răng, chảy máu mũi, suy giảm chức năng tình dục, mệt mỏi, chán ăn, đầy hơi, chướng bụng…Tuy nhiên, bên cạnh các biểu hiện trên, để chẩn đoán xác định xơ gan còn cần đến các phương tiện cận lâm sàng như: Xét nghiệm máu, siêu âm gan, sinh thiết gan.
Siêu âm gan là phương pháp sử dụng sóng siêu âm thông qua một đầu dò đặt trên vùng bụng của bệnh nhân để quan sát các hình ảnh bình thường và bệnh lý của lá gan, đặc biệt là bệnh xơ gan. Đây là phương pháp hiện đại, không xâm lấn, an toàn và có thể lặp đi lặp lại nhiều lần, áp dụng cho mọi đối tượng, với độ tin cậy và độ chính xác cao.
Tuy nhiên, siêu âm gan đặc biệt là siêu âm xơ gan đòi hỏi người kỹ thuật viên phải có kinh nghiệm và chuyên môn cao để có thể phát hiện ra những hình ảnh bất thường của nhu mô gan.
Siêu âm xơ gan giúp bệnh được phát hiện sớm hơn
4. Hình ảnh xơ gan trên siêu âm xơ gan
Siêu âm xơ gan đặc trưng bởi sự xơ hoá lan toả và xuất hiện các nốt, cục tân tạo thay thế nhu mô bình thường.
– Bờ gan không đều, lồi lõm.
– Nhu mô gan thô, có các nốt nhỏ trên bề mặt gan.
– Hình ảnh teo hoặc phì đại các thuỳ gan.
Tuy nhiên, hình thái gan có thể bình thường khi siêu âm ở giai đoạn sớm của bệnh. Dấu hiệu phụ giúp chẩn đoán xơ gan là hình ảnh tăng áp lực tĩnh mạch cửa khi thấy dòng chảy tĩnh mạch cửa lìa gan. Ngoài ra còn có thể có cổ trướng, lách to..
Hình ảnh gan xơ trên siêu âm
5. Kỹ thuật siêu âm đàn hồi mô gan – Kỹ thuật mới nhất giúp chẩn đoán bệnh xơ gan
Cho đến nay, tiêu chuẩn vàng để đánh giá mức độ xơ hoá của gan vẫn là sinh thiết gan. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn còn những hạn chế nhất định vì là phương pháp xâm lấn, tiềm ẩn nguy cơ nhiễm trùng và biến chứng. Do vậy, một trong những kỹ thuật đo độ xơ hoá gan mới nhất hiện nay – siêu âm đàn hồi gan (ARFI) đã thể hiện rõ ưu điểm của mình.
– Không xâm lấn, an toàn.
– Bộ thông số đo mức độ xơ gan chính xác.
– Chẩn đoán giai đoạn bệnh với độ tin cậy cao.
– Có thể phân biệt được các khối u gan ác tính và u mạch máu.
– Nhanh chóng, tiện lợi, có thể thực hiện nhiều lần.
– Phần mềm ARFI được tích hợp vào máy siêu âm thông thường, có thể thực hiện với đầu dò siêu âm tiêu chuẩn, vừa quan sát được hình ảnh của lá gan vừa có thể đo độ xơ hoá gan cùng một lúc, giúp chẩn đoán mức độ xơ gan của bệnh nhân chính xác.
6. Cần chuẩn bị gì khi siêu âm chẩn đoán xơ gan
Nhìn chung người bệnh không cần chuẩn bị nhiều trước khi siêu âm gan. Tuy nhiên, để cuộc siêu âm diễn ra nhanh chóng và thuận lợi, cần có một số lưu ý sau:
6.1 Lưu ý về chế độ ăn trước khi siêu âm xơ gan
– Người đi khám bệnh nên nhịn ăn trước khi siêu âm 8-12 giờ để tránh các hình ảnh nhiễu do thức ăn gây nên. Ngoài ra các đồ uống có cồn, thuốc lá, chất kích thích cũng cần tránh trước khi siêu âm.
6.2 Lưu ý về trang phục và các bước khi làm siêu âm xơ gan
– Mặc quần áo rộng rãi. Khi siêu âm, kỹ thuật viên sẽ bảo bạn vén áo lên trên ngực và quần xuống dưới để bộc lộ vùng bụng.
– Kỹ thuật viên sử dụng một loại gel bôi trơn lên vị trí cần siêu âm, sau đó dùng đầu dò để quan sát.
– Khi kết thúc quá trình siêu âm, bạn sẽ được lấy giấy khô để lau sạch phần gel trên bụng.
– Kết quả sẽ có sau khi bạn siêu âm xong.
Hiện nay, siêu âm xơ gan được ứng dụng phổ biến trong quá trình chẩn đoán và điều trị bệnh xơ gan. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa vào hình ảnh siêu âm thì không đủ để chẩn đoán một cách toàn diện. Do đó, khi nghi ngờ hoặc đã mắc bệnh lý về gan đặc biệt là xơ gan, người bệnh cần đến các địa chỉ uy tín để được thăm khám đầy đủ, làm các xét nghiệm chuyên sâu cần thiết và được điều trị một cách thích hợp nhất.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
