Thông thường, bàn chân phẳng ở trẻ em sẽ biến mất khi trẻ khoảng 6 tuổi và chỉ có 1-2 trẻ trên 10 trẻ sẽ vẫn bị bàn chân phẳng đến khi trưởng thành. Bàn chân phẳng được chia thành 2 loại là loại cứng và loại linh hoạt. Bàn chân phẳng linh hoạt là hiện tượng bình thường và không gây lo ngại gì. Tuy nhiên, bàn chân phẳng cứng thường là do vấn đề về xương hoặc khớp và cần được điều trị.
Khi trẻ còn nhỏ, vòm bàn chân của trẻ chưa hình thành do vậy, trẻ sẽ có bàn chân phẳng một cách tự nhiên. Nhưng, tình trạng này sẽ giảm đi và gần như biến mất khi trẻ lớn hơn. Tuy nhiên, nếu trẻ đã trên 6-7 tuổi và vẫn tiếp tục có bàn chân phẳng, thì có thể đó là do bất thường hoặc dị tật về gót chân, khiến xương gót chân quay vào trong làm cho vòm bàn chân bị sụp xuống. Mặc dù bàn chân phẳng là một dị tật nhưng không phải là một dạng khuyết tật.
Không phải tất cả trẻ em đều có nguyên nhân gây ra dị tật bàn chân phẳng giống nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:
Giảm trương lực cơ
Ở trẻ bị giảm trương lực cơ, các dây chằng của trẻ thường sẽ bị giãn hơn, khiến khớp chuyển động quá giới hạn bình thường. Giảm trương lực cơ là hậu quả của việc xương gót chân xoay vào trong, khiến vòm bàn chân sụp xuống và dẫn đến tình trạng bàn chân phẳng.
Trong trường hợp trẻ bị khớp bất động, các dây chằng giữ bàn chân của trẻ sẽ quá lỏng lẻo, dưới tác động của trọng lực cơ thể vòm bàn chân sẽ sụp xuống, dẫn đến bàn chân phẳng.
Di truyền
Một số trẻ sẽ di truyền tật bàn chân phẳng từ bố mẹ
Thừa cân
Các nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ thừa cân thường sẽ có bàn chân phẳng.
Khi trẻ lớn hơn, bàn chân của trẻ dần sẽ phát triển và hoàn thiện hơn, nhưng nếu trẻ vẫn bị bàn chân phẳng ở tuổi trưởng thành thì có thể là do các nguyên nhân sau:
Mặc dù đa số trẻ bị bàn chân phẳng sẽ không xuất hiện triệu chứng gì, nhưng một số dấu hiệu phổ biến có thể bao gồm:
Bàn chân phẳng có ảnh hưởng đến tư thế, vóc dáng và sức khoẻ cơ bắp của trẻ. Bàn chân phẳng có thể dẫn đến một chuỗi các phản ứng, bao gồm:
Trẻ thường được chẩn đoán bàn chân phẳng khi 6-7 tuổi, vì khi đó xương của trẻ đã phát triển, vòm bàn chân đã có thể hình thành ở bàn chân. Mặc dù không có độ tuổi chính xác để chẩn đoán tật bàn chân phẳng nhưng cha mẹ thường sẽ đưa trẻ đi khám nếu trẻ vẫn có bàn chân phẳng khi được 11 tuổi.
Điều trị tật bàn chân phẳng bao gồm 2 loại, tuỳ thuộc vào bản chất và mức độ nghiêm trọng của tình trạng này.
Điều trị không phẫu thuật
Phương pháp này thường được khuyến nghị khi trẻ không xuất hiện triệu chứng gây cản trở cuộc sống. Các lựa chọn điều trị không cần phẫu thuật bao gồm
Phẫu thuật
Phẫu thuật điều trị bàn chân phẳng ở trẻ em chỉ được khuyến nghị khi các phương pháp không phẫu thuật không giúp ích được gì cho trẻ hoặc nếu trẻ bị đau do tật bàn chân phẳng.
Các phương pháp phẫu thuật điều trị tật bàn chân phẳng bao gồm:
Đa số các trẻ bị tật bàn chân phẳng sẽ không có triệu chứng và do vậy không cần phải điều trị. Tuy nhiên, do chân của trẻ rất linh hoạt, nên cha mẹ có thể sử dụng một vài biện pháp chăm sóc tại nhà để giúp trẻ điều chỉnh tật này:
Do trẻ sinh ra sẽ có bàn chân phẳng một cách tự nhiên, nên tật bàn chân phẳng không thể dự phòng được trong giai đoạn đầu đời. Tuy nhiên, nếu bàn chân trẻ vẫn phẳng khi trẻ được 6-7 tuổi, bạn có thể cho trẻ đi loại giày đặc biệt hỗ trợ vùng vòm chân.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh