Đau đầu gối khi đi lên cầu thang là dấu hiệu của bệnh gì?

Nhuyễn sụn bánh chè (chấn thương do hoạt động quá mức) và viêm khớp là hai nguyên nhân phổ biến nhất gây đau đầu gối khi leo cầu thang. Ngoài ra, còn một số nguyên nhân khác như chấn thương dây chằng hoặc đau xương bánh chè.

Bệnh nhuyễn sụn bánh chè

Nhuyễn sụn bánh chè xảy ra khi lớp sụn nhẵn, trơn nằm ở mặt sau của chỏm đầu gối (xương bánh chè) bắt đầu mềm và vỡ. Khi đầu gối của bạn gập và duỗi thẳng, xương bánh chè sẽ trượt lên xuống theo một rãnh ở phía dưới cùng của xương cẳng chân trên (gọi là rãnh xương đùi). Những người mắc bệnh này sẽ có số lần cọ xát và ma sát tăng lên. Sự ma sát thêm này xảy ra do sự phá vỡ của sụn và nó có thể gây kích ứng khớp của bạn.

Một trong những dấu hiệu đặc trưng của bệnh là cơn đau âm ỉ, nhức, tập trung ở khu vực phía sau chỏm đầu gối. Tình trạng này có thể gây đau nhức bên dưới, bên trong hoặc bên ngoài xương bánh chè của bạn. Người bệnh thường đau khi: đi lên cầu thang, ngồi xổm, đi bộ xuống dốc, chạy, đứng dậy sau khi ngồi một thời gian dài.

Các đối tượng có nguy cơ bị bệnh này là thừa cân, người có khối lượng cơ bắp ít, những người bị chấn thương đầu gối trước đó, hoặc những người tham gia các môn thể thao sức bền như: chạy, đạp xe, đối tượng tham gia hoạt động này bị mất cân bằng cơ bắp khiến xương bánh chè di chuyển không đúng vào rãnh xương đùi, dẫn đến cọ xát và kích ứng lặp đi lặp lại.

Viêm khớp

Khi quá trình phá vỡ sụn tiến triển, khoảng cách giữa các xương ở đầu gối (xương chày, xương mác và xương bánh chè) giảm dần, dẫn đến tổn thương ở một hoặc nhiều khớp, gọi là viêm khớp.

Phổ biến nhất của tình trạng này là viêm xương khớp, một dạng viêm khớp thoái hóa. Triệu chứng, dấu hiệu thoái hóa khớp gối gồm:

Đau ở đầu gối
Cứng khớp
Sưng tấy
Khả năng di chuyển bị hạn chế
Giảm độ nhạy của khớp

Viêm xương khớp thường xảy ra đối với những người trung niên và người già. Ngoài ra, cứng và sưng đầu gối (thường xảy ra vào buổi sáng và sau khi ngồi lâu) có thể gây khó khăn cho việc gập hoặc duỗi thẳng đầu gối, gây khó khăn cho việc đi lại.

Các đối tượng có nguy cơ bị viêm khớp thường là những người

Thừa cân
Từng bị chấn thương đầu gối
Những người chơi thể thao tác động liên tục vào khớp gối
Phụ nữ
Do di truyền

Chấn thương dây chằng

Có 4 loại dây chằng khác nhau ở đầu gối thường hay bị chấn thương:

Dây chằng chéo trước: xoay đầu gối và kiểm soát chuyển động về phía trước của ống chân
Dây chằng chéo sau : Kiểm soát chuyển động lùi của ống chân
Dây chằng giữa gối: ổn định đầu gối bên trong
Dây chằng bên gối : ổn định đầu gối bên ngoài

Triệu chứng của bệnh này là đau khi đi lên cầu thang. Có thể khó phân biệt triệu chứng của chấn thương dây chằng với một loại chấn thương đầu gối khác. Thông thường, triệu chứng sẽ xuất hiện ngay sau một tai nạn nào đó, ví dụ như: tai nạn thể thao hoặc ngã xe. Bạn cần đi khám ngay nếu có các triệu chứng sau:

Sưng tấy
Có tiếng bốp hoặc cảm giác ở đầu gối
Phạm vi chuyển động bị hạn chế
Đầu gối bị cong khi bạn đặt vật nặng lên

Những chấn thương dây chằng này xảy ra do va chạm hoặc vặn xoắn đầu gối đột ngột. Bạn có nguy cơ bị chấn thương cao hơn nếu:

Bạn chơi một số môn thể thao như bóng rổ, khúc côn cầu, trượt tuyết hoặc thể dục dụng cụ
Đi giày sai cỡ
Phụ nữ
Một tác động đột ngột như tai nạn

Hội chứng đau xương bánh chè

Các triệu chứng bao gồm đau khi đang hoạt động hoặc sau khi ngồi với đầu gối gập trong một thời gian dài. Ngoài ra, bạn có thể bị đầu gối mất vững, cảm giác lách cách ở xương bánh chè khi di chuyển đầu gối. Những triệu chứng này tương tự như bệnh đau đầu gối khác. Đây là lý do tại sao bạn cần phải đi gặp bác sĩ nếu bạn bị đau đầu gối.

Hội chứng đau xương bánh chè có thể xảy ra do việc sử dụng đầu gối quá mức, kỹ thuật chơi thể thao không đúng hoặc có thể do một kiểu đi hoặc chạy đặc biệt nào đó. Bên cạnh đó, một khiếm khuyết khiến xương bánh chè cao bất thường, đi giày hỗ trợ kém, cơ đùi yếu, nhóm cơ đùi sau hoặc gân Achilles bị căng, chấn thương cũng là lý do khiến bạn gặp phải hội chứng đau xương bánh chè

Chẩn đoán

Khi đến gặp bác sĩ về chứng đau đầu gối xảy ra khi leo cầu thang, đầu tiên họ sẽ khám cho bạn. Ngoài ra, họ sẽ hỏi tiền sử bệnh và tất cả các triệu chứng của bạn. Sau đó là chụp đầu gối:

Để đánh giá viêm xương khớp: Chụp X-quang để đánh giá khoảng trống giữa các xương ở khớp gối và kiểm tra xem có tổn thương gì ở xương không (xét nghiệm máu có thể làm nếu bác sĩ nghi ngờ một dạng viêm khớp khác).
Để đánh giá chứng nhuyễn sụn xương bánh chè: vì tổn thương sụn không thể nhìn thấy trên phim X-quang nên bạn cần chụp cộng hưởng từ (MRI).
Để đánh giá chấn thương dây chằng: có thể siêu âm, cũng có thể chụp X-quang hoặc MRI để giúp loại trừ các nguyên nhân khác hoặc xác định mức độ chấn thương
Để đánh giá hội chứng đau xương bánh chè: bác sĩ sẽ khám, hỏi tiền sử bệnh và chụp X-quang đầu gối để xác định mức độ chấn thương.

Điều trị

Bệnh nhuyễn sụn bánh chè

Bệnh này thường gặp ở những người tham gia các hoạt động lặp đi lặp lại như chạy. Do đó, bạn có thể nghỉ ngơi và vật lý trị liệu. Ngoài ra, bạn có thể chườm lạnh đầu gối, sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn hoặc thuốc giảm đau theo toa, giảm cân, đi giầy đúng kích cỡ.

Vật lý trị liệu có thể cải thiện tình trạng bệnh và tính linh hoạt ở cơ chân của bạn, giúp giảm lực tác động lên đầu gối và cải thiện tình trạng ở chỏm đầu gối. Bác sĩ trị liệu sẽ hướng dẫn bạn chạy bộ và đạp xe đúng cách để giảm đau đầu gối.

Viêm khớp

Bạn có thể cải thiện cơn đau bằng cách nghỉ ngơi, chườm đá, sử dụng băng ép, nâng cao đầu gối. Ngoài ra, bạn có thể sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn, duy trì hoạt động, vật lý trị liệu, dụng cụ chỉnh hình trong giày của bạn, duy trì cân nặng.

Việc bạn nghỉ ngơi tại giường hoặc ít vận động hiếm khi là một giải pháp hiệu quả. Hãy thử đạp xe cố định với lực cản tối thiểu hoặc đi bộ một quãng ngắn. Hoạt động này có thể giúp đầu gối linh hoạt hơn và giảm đau nhức. Vật lý trị liệu tăng cường cơ hông và đầu gối giúp cải thiện tính linh hoạt tổng thể. Nếu tình trạng của bạn không được cải thiện thì bạn sẽ phải phẫu thuật thay khớp gối một phần hoặc toàn bộ.

Chấn thương dây chằng

Bạn có thể kiểm soát chấn thương bằng cách nghỉ ngơi, chườm đá, sử dụng băng ép, nâng cao đầu gối, dùng thuốc giảm đau không kê đơn như NSAID. Bên cạnh đó, các bài tập đầu gối tăng cường sẽ hữu ích trong quá trình phục hồi. Bạn nên đeo nẹp đầu gối trong khi hoạt động và hạn chế những hoạt động gây tác động mạnh đến đầu gối. Một số chấn thương dây chằng cần phẫu thuật.

Hội chứng đau xương bánh chè

Điều trị quan trọng nhất là nghỉ ngơi, cần tránh thực hiện hoạt động mạnh. Để kiểm soát cơn đau, bạn cần: nâng cao và đóng băng đầu gối, dùng thuốc không kê đơn như NSAID, sử dụng băng ép, kéo dài và tăng cường sức mạnh cho đầu gối, đeo giá đỡ

Phòng ngừa

Hầu hết các nguyên nhân gây đau đầu gối khi đi lên cầu thang có thể được phòng ngừa bằng cách:

Giảm cân nếu bạn đang bị thừa cân hoặc béo phì
Đeo miếng đệm đầu gối nếu bạn phải quỳ gối
Chọn giày đúng kích cỡ
Giữ cho cơ chân của bạn ở trạng thái tốt: tập trung vào các bài tập tăng cường sức mạnh cho gân khoe, cơ tứ đầu đùi và cơ khép. Nếu bạn có nguy cơ bị viêm khớp, hãy chọn các hoạt động phù hợp.
Khởi động trước khi tập và hạ nhiệt ngay sau đó

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP