Nhịn ăn gián đoạn là việc sẽ có những khoảng thời gian hoàn toàn không ăn uống gì xen kẽ với những khoảng thời gian ăn uống bình thường.
Nhịn ăn gián đoạn có thể áp dụng trong nhiều trường hợp khác nhau. Tỷ lệ số ngày nhịn ăn/số ngày được ăn rất đa dạng và có thể giúp bạn giảm nguy cơ mắc nhiều bệnh. Phương pháp phổ biến nhất hiện nay là nhịn ăn 16/8, tức là sẽ nhịn ăn 16 tiếng một ngày. Một phương pháp khác là nhịn ăn 5:2 tức là sẽ chỉ nhịn ăn 2 ngày/tuần. Ngoài ra còn có những phương pháp khcá như 20 giờ nhịn ăn sau đó ăn một bữa ăn thật lớn vào buổi tối.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc tính toán lượng calo và hạn chế một vài loại thực phẩm sẽ khiến việc ăn kiêng trở nên khó thực hiện và gây căng thẳng với nhiều người. Việc làm này còn có thể dẫn đến việc ăn uống buông tha, càm thấy thèm ăn không kiểm soát được và tăng cân trở lại.
Khi làm quen với phương pháp nhịn ăn gián đoạn, nhiều người cảm thấy linh hoạt hơn và dễ dàng hơn trong việc giảm cân. Phương pháp nhịn ăn gián đoạn sẽ thích hợp với những người thích tuân theo nguyên tắc. Họ sẽ không được ăn gì sau 6 giờ tối và thường là những người có giờ giấc sinh hoạt đều đặn.
Tuân thủ theo các nguyên tắc của việc nhịn ăn gián đoán có thể sẽ giúp bạn duy trì cân nặng mong muốn trong thời gian dài một cách dễ dàng hơn. Nghiên cứu về hiệu quả của việc nhịn ăn gián đoạn sau đó ăn chế độ ít calo, giàu protein với chế độ ăn truyền thống tốt cho bệnh tim mạch cho thấy mặc dù cả 2 chế độ ăn này đều có thể giúp giảm chỉ số BMI và mỡ máu (các acid béo và cholesterol) ở người thừa cân, nhưng những người thực hiện nhịn ăn gián đoạn sẽ khó tăng cân trở lại sau 1 năm hơn.
Theo CDC, 84.1 triệu người Mỹ hiện đang bị tiền tiểu đường – tình trạng nếu không được điều trị sẽ dẫn đến tiểu đường trong vòng 5 năm. Gỉam cân, hoạt động nhiều hơn và ăn chế độ dinh dưỡng cân bằng có thể giúp chống lại bệnh tiểu đường typ 2. Nhịn ăn gián đoạn có thể giúp ích với những người bị tiền tiểu đường bởi chế độ ăn sẽ khiến cơ thể phải sản xuất ra insulin ít thường xuyên hơn. Nghiên cứu cho thấy chế độ ăn gần tương tự như việc nhịn ăn gián đoạn có thể bảo tồn được lượng insulin được tiết ra và kích thích tế bào beta ở tuỵ sản xuất ra insulin mới ở chuột bị tiểu đường typ 1 và typ 2.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc nhịn ăn gián đoạn có thể giúp chúng ta duy trì đồng hồ sinh học của cơ thể ổn định hơn và giúp hỗ trợ quá trình chuyển hoá. Việc ăn một số thực phẩm nhất định trước khi đi ngủ cũng đã được chứng minh có liên quan đến việc tăng cân và rối loạn giấc ngủ, đặc biệt là nếu đó là những thực phẩm gây trào ngược. Khả năng nhạy cảm với insulin sẽ tăng lên vào ban ngày và giảm đi vào ban đêm. Hệ tiêu hoá cũng vậy. Do vậy, việc ăn vào buổi tối là đang đi ngược lại hoạt động của đồng hồ sinh học. Một nghiên cứu khác còn cho thấy nhịn ăn gián đoạn có thể giúp đặt lại hoàn toàn đồng hồ sinh học của cơ thể.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, nếu bạn nhịn ăn gián đoạn và hạn chế lượng calo nạp vào hàng ngày, nguy cơ mắc bệnh tim mạch của bạn sẽ giảm đi, cải thiện chỉ số glycemic và tình trạng kháng insulin. Một nghiên cứu khác cho thấy việc nhịn ăn gián đoạn có thể giúp giảm cân thành công và giảm huyết áp, cholesterol toàn phần, LDL và tryacylglycerold. Tuy nhiên, bạn cần ý thức một điều rằng, nhịn ăn gián đoạn không có nghĩa là không ăn gì mà chỉ là ăn ít đi.
Nhịn ăn gián đoạn có thể đem lại lợi ích lớn nhất với những người thừa cân, nhưng với những người đã bị chững cân sau quá trình giảm cân, thì việc nhịn ăn gián đoạn có thể sẽ giúp tăng cường chuyển hoá. Nhịn ăn gián đoạn cũng có thể sẽ có ích với những người có các vấn đề tiêu hoá. Ví dụ, nếu bạn thường bị khó tiêu vào buổi chiều tối, hãy ăn sớm hơn và nhịn ăn qua đêm.
Nếu bạn là người khoẻ mạnh, sẽ không có nguy cơ gì nếu bạn thực hiện việc nhịn ăn gián đoạn cả. Nhưng những người bị rối loạn ăn uống, có tiền sử rối loạn ăn uống hoặc ám ảnh về cơ thể thì không nên áp dụng phương pháp này. Những người bị tiểu đường typ 1, phụ nữ mang thai, cho con bú và những người đang dùng thuốc kê theo đơn cũng không nên thử phương pháp này. Một điểm nữa, nhịn ăn gián đoạn có thể sẽ khó khăn với những người thường xuyên phải tham gia các hoạt động xã hội, đặc biệt là các hoạt động có tiệc tùng.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh