Những hiểu lầm về việc giúp phát triển chiều cao ở trẻ
Ngày nay, các bậc phụ huynh ngoài học hỏi kinh nghiệm từ người xung quanh còn có thể tìm kiếm thông tin về nuôi dưỡng và chăm sóc trẻ trên các phương tiện thông tin đại chúng. Những kiến thức này phần nào giúp cha mẹ biết cách chăm sóc và nuôi dạy trẻ tốt hơn. Phải chăng bởi vậy mà chiều cao trung bình của người trưởng thành năm 2010 cao hơn 4cm và nặng hơn 8kg so với người trưởng thành năm 1975. Tuy nhiên, vẫn còn một số quan niệm và hiểu biết chưa đúng đắn xung quanh việc nuôi dưỡng, chăm sóc trẻ gây ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển chiều cao của trẻ. Dưới đây là một số ví dụ hay gặp:
Quan niệm rằng gen di truyền quyết định hoàn toàn chiều cao cơ thể?
Nhiều cha mẹ cho rằng: "Gen di truyền quyết định hoàn toàn chiều cao của trẻ, do vậy, nếu cha mẹ thấp thì con không thể cao được". Điều đó là hoàn toàn không đúng. Nhiều bậc phụ huynh lại cho rằng: "Dù cho cha mẹ có thấp đến mấy, chỉ cần nuôi dưỡng tốt là con sẽ cao lên". Điều này cũng không hoàn toàn chính xác.
Gen quả thực là một trong những yếu tố quan trọng quyết định chiều cao của trẻ. Tuy nhiên, nếu trẻ bị thiếu hụt dinh dưỡng trong suốt giai đoạn tăng trưởng thì khó lòng đạt được mức chiều cao tối ưu do gen quy định. Do đó, nếu được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển và tăng trưởng của cơ thể thì trẻ sẽ đạt được mức chiều cao tối ưu do gen quy định và thậm chí có thể cao hơn một chút.
Nói đơn giản hơn, thì bất cứ loại bổ sung nào, bao gồm hormone tăng trưởng hay sữa, cũng chỉ có thể giúp trẻ cao đến một độ cao nhất định (đã được quy định bởi gen), không thể cao hơn. Hay nói một cách khác: Bạn không thể “cãi” lại gen.
Cho rằng chỉ uống sữa là đủ để tăng chiều cao?
Sữa là nguồn dinh dưỡng cần thiết để tăng trưởng và phát triển. Sữa là nguồn cung cấp protein và canxi lý tưởng để trẻ tăng trưởng, đặc biệt là tăng trưởng chiều cao. Uống sữa là điều kiện cần để trẻ đạt được chiều cao như ý, nhưng chưa đủ, bởi sữa, hay chính xác hơn là canxi và protein không phải là tất cả.
Ngoài canxi và protein từ sữa, cần có sự bổ sung dinh dưỡng từ các thực phẩm giầu các vitamin và chất khoáng như vitamin A, vitamin nhóm B, vitamin C, magie, kẽm, sắt, … và đặc biệt là vitamin D, để hỗ trợ hấp thu canxi, đồng thời cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, nhất là protein và các vi chất phát triển để trẻ đạt được chiều cao tối ưu.
Cho rằng bổ sung càng nhiều canxi càng tốt?
Bên cạnh hiểu lầm về việc chỉ cần uống sữa là đủ để tăng trưởng chiều cao thì còn có một hiểu lầm khác đó là để tăng trưởng chiều cao, bổ sung càng nhiều canxi càng tốt. Do vậy, nhiều bậc phụ huynh ngoài cho con uống thật nhiều sữa, còn bồi bổ cho con bằng các loại thực phẩm rất giàu canxi như tôm, cua, cá, thậm chí mua cả thực phẩm chức năng bổ sung canxi cho con uống mà không biết rằng, bổ sung canxi sai cách có thể gây hại cho cơ thể.
Canxi chiếm 1.5-2% trọng lượng cơ thể, tương đưởng khoảng 1.200-1.600g đối với nam giới trưởng thành nặng 80kg. Khoảng 99% lượng canxi thấy trong mô răng và xương. Phần còn lại phân bố trong các mô mềm, máu, gan và tim. Một nửa số canxi trong máu tồn tại dưới dạng ion hòa tan Ca 2+, 40% số canxi trong máu gắn với các protein và 7-10% canxi trong máu tồn tại dưới dạng phức hợp ion như canxi citrate, canxi phosphate.
Đúng là canxi là khoáng chất trực tiếp tham gia cấu tạo nên xương, bổ sung canxi đầy đủ giúp xương chắc khoẻ, dẻo dai và nhanh dài, từ đó hỗ trợ phát triển chiều cao của trẻ. Tuy nhiên, không phải cứ bổ sung một mình Canxi nhiều là cao lớn được, thậm chí có trường hợp bổ sung không đúng cách còn gây tác hại không tốt đối với sức khỏe của trẻ, thậm chí còn tác động ngược lại, bởi lượng Canxi quá dư thừa trong cơ thể lại khiến xương bị cốt hóa sớm, và không thể dài ra được nữa và trẻ không đạt được chiều cao tối ưu ở độ tuổi trưởng thành.
Bổ sung quá nhiều đến mức dư thừa canxi sẽ gây các triệu chứng như: táo bón, buồn nôn … nguy hiểm nhất là suy thận. Khi bộ máy tiêu hoá bị quá tải do thừa canxi sẽ dẫn đến khó hấp thu các chất dinh dưỡng khác, trẻ ốm yếu, chậm lớn, còi cọc dần.
Ngoài ra, bổ sung canxi mà không đi kèm với bổ sung vitamin D (giúp hỗ trợ hấp thu canxi) thì lượng canxi thực sự đi vào cơ thể cũng không nhiều như mong đợi. Hơn nữa việc canxi có đi vào xương hay không cũng phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như MK7 (vitamin K2) nên nếu cứ bổ sung thật nhiều canxi mà không chú ý đến các yếu tố khác (như di truyền, vận động luyện tập thể dục thể thao, chế độ sinh hoạt (cụ thể là giấc ngủ) và yếu tố dinh dưỡng hợp lý….thì canxi cũng không thể giúp xương chắc khỏe và tăng chiều cao cho trẻ được.
Không cho trẻ tắm nắng thường xuyên
Ánh nắng mặt trời vào sáng sớm và chiều tối là nguồn cung cấp vitamin D dồi dào cho con người. Tuy nhiên nhiều mẹ lại lo sợ con tiếp xúc sớm với ánh nắng dễ say nắng, ốm, cảm cúm … nên nhất quyết bao bọc con trong phòng.
Đây là một trong những quan niệm sai lầm của cha mẹ đã bởi ánh nắng mặt trời là nguồn cung cấp vitamin D tự nhiên chủ yếu cho cơ thể. Vitamin D là nguyên tố trực tiếp hỗ trợ hấp thu canxi tại xương. Do vậy, cho dù mẹ có bổ sung canxi nhiều đến mấy mà lại không cho con tắm nắng (để bổ sung vitamin D) thì cơ thể trẻ vẫn sẽ bị thiếu canxi vì canxi nạp vào không được chuyển hoá. Mỗi ngày, mẹ và bé hãy tắm nắng 10 – 30 phút để thúc đẩy quá trình trao đổi chất, hỗ trợ xương dài nhanh
Không cho trẻ thường xuyên hoạt động
Một sai lầm lớn mà rất nhiều bậc phụ huynh ngày nay thường mắc phải đó là chỉ tập trung vào vấn đề bổ sung dinh dưỡng cho trẻ bằng các thực phẩm nhiều dưỡng chất như thịt, cá, trứng hay các loại sữa hoặc cho trẻ dùng thực phẩm chức năng mà lơ là hoặc quên đi việc cho bé vận động hằng ngày.
Ngày nay, với sự phát triển của các thiết bị thông minh, nhiều cha mẹ dỗ trẻ bằng cách cho trẻ xem tivi, máy vi tính, hay điện thoại mà không nghĩ rằng, mình đang gián tiếp hạn chế sự phát triển chiều cao của trẻ. Các nghiên cứu đã cho thấy rằng những trẻ có thói quen ngồi nguyên một chỗ thường có chiều cao thấp hơn so với những trẻ hiếu động.
Thiếu vận động sẽ dễ khiến trẻ trở nên kém linh hoạt, cơ thể yếu ớt và dễ mắc bệnh, từ đó ảnh hưởng đến tốc độ phát triển, đặc biệt là phát triển chiều cao. Ngược lại, thường xuyên vận động và luyện tập thể dục thể thao phù hợp sẽ giúp hệ cơ, xương đang trong giai đoạn hoàn thiện của trẻ có cơ hội phát triển tốt, giúp tăng cường lưu thông máu và các quá trình chuyển hóa, trao đổi chất trong cơ thể nhờ đó sức đề kháng của trẻ sẽ cải thiện, trẻ có khả năng chống lại bệnh tật tốt hơn. Trẻ khỏe mạnh, ít bị mắc bệnh chính là một yếu tố thuận lợi giúp trẻ tăng trưởng chiều cao tối ưu.
Cho trẻ ngủ quá nhiều hoặc quá ít
Ngủ quá nhiều hay quá ít đều có ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển chiều cao của trẻ. Giấc ngủ được cho là giúp giải phóng một số hormone tăng trưởng và phục hồi cơ thể lúc ngủ. Khi ngủ cơ thể tiết ra lượng hormon tăng trưởng nhiều gấp 4 lần khi thức. Theo quy luật là lúc chúng ta đi vào giấc ngủ hormon tăng trưởng mới sản sinh ra, sau 1 tiếng lượng hormon sẽ đạt đỉnh, thường là từ 22 giờ cho tới 1 giờ. Do vậy, nếu trẻ không ngủ đúng giờ sẽ bỏ lỡ quãng thời gian hormon tăng trưởng tiết ra nhiều nhất và gây ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của trẻ.
Ngược lại, ngủ quá nhiều cũng sẽ không tốt với sự tăng trưởng chiều cao của trẻ. Ngủ quá nhiều sẽ làm thu hẹp khoảng thời gian vận động của trẻ, mà ít vận động thì rõ ràng sẽ cản trở sự phát triển chiều cao của trẻ, như đã giải thích ở trên.
Do vậy, cha mẹ cần lên kế hoạch và luyện tập để trẻ ngủ đủ giấc, đúng giờ mỗi ngày, vừa giúp trẻ khỏe mạnh, tỉnh táo để học tập và vui chơi, lại vừa giúp trẻ tăng trưởng và phát triển tốt.
Tăng trưởng chiều cao cho trẻ là mục tiêu của tất cả bậc cha mẹ, để đạt được kết quả tốt nhất cần thực hiện đồng thời nhiều biện pháp. Từ chế độ ăn hợp lý, đặc biệt không thể thiếu bộ ba dưỡng chất Canxi, vitamin D3 và vitamin K2, đến việc cho trẻ tắm nắng thường xuyên, vận đông, luyện tập thể dục thể thao phù hợp và ngủ đúng giờ, đủ giấc thì chắc chắn sẽ tăng hiệu quả chiều cao cho trẻ.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
BÀI VIẾT KHÁC
