Thuốc sát trùng hiện nay có rất nhiều loại bán tại các hiệu thuốc, tuy nhiên dưới đây là 9 loại thuốc sát trùng được ưu tiên sử dụng theo lời khuyên của bác sĩ như:
1. CỒN
Cồn là sản phẩm sát trùng được sử dụng nhiều tại bệnh viện hay các cơ sở y tế khác. Cồn được sử dụng với tác dụng sát khuẩn khi nồng độ là trên 50 độ. Tuy nhiên sử dụng phổ biến nhất tại bệnh viện là cồn 70 độ với khả năng diệt khuẩn tốt nhất.
• Theo lời khuyên của bác sĩ cồn không dùng cho vết thương hở do cồn gây xót, thời gian tác dụng ngắn do cồn bay hơi khá nhanh.
• Cồn thường được dùng để sát trùng dụng cụ y tế hay vùng da trước khi tiêm, phẫu thuật.
• Cồn gây một số tác dụng khi sử dụng như khô da, xót với các vết thương hở hay gây kích ứng vùng da sử dụng.
2. DUNG DỊCH NaCl (nước muối sinh lý)
Dung dịch NaCl được biết đến rộng rãi với tên gọi là nước muối sinh lý, thành phần 0,9% muối NaCl.
• Nước muối sinh lý có 2 công dụng chính tùy theo điều kiện bào chế: Một là làm dịch truyền tĩnh mạch, hai là sử dụng làm thuốc dùng ngoài như thuốc nhỏ mắt, nhỏ mũi, hay dung dịch rửa vết thương,..
• Theo hướng dẫn của các bác sĩ nước muối sinh lý chỉ có tác dụng làm sạch vết thương, loại bỏ chất bẩn chứ không có tác dụng sát khuẩn, có thể sử dụng kèm theo khi sát khuẩn.
• Sử dụng dung dịch NaCl để rửa vết thương có thể gặp một số tác dụng phụ như dị ứng gây mẩn đỏ, phát ban, ngứa ngoài da.
3. OXY GIÀ
Oxy già là sản phẩm sát trùng vết thương hiệu quả, hay được sử dụng với nồng độ 3% hydrogen peroxide.
• Oxy già có tác dụng làm sạch vết thương, khử mùi,... Oxy già là dung dịch sát khuẩn có tác dụng rộng trên nhiều loại vi khuẩn, virus hay nấm, tuy nhiên tác dụng kém và thời gian tác dụng khá ngắn.
• Oxy già thường được sử dụng cho vết thương hở, khi nhỏ oxy già vào vết thương bạn thấy có hiện tượng sủi bọt, đây là do tác dụng diệt khuẩn, loại bỏ chất bẩn hay mủ của oxy già gây nên.
• Oxy già có các tác dụng phụ khi sử dụng như gây xót da, đau, gây chết mô hạt nên làm chậm quá trình lành vết thương so với tự nhiên.
4. THUỐC ĐỎ
Thuốc đỏ thường được sử dụng sau khi sát khuẩn vết thương bằng oxy già, cồn. Bên cạnh tác dụng sát khuẩn, cồn đỏ có tác dụng làm vết thương nhanh lành hơn. Tuy nhiên, với thành phần có chứa thủy ngân nên với những vết thương hở tuyệt đối không được sử dụng vì thủy ngân có khả năng ngấm vào máu, dù với một lượng nhỏ cũng gây ảnh hưởng đến tính mạng của người dùng.
5. CỒN IOD
Với thành phần 5% iod, cồn iod có tác dụng diệt khuẩn do oxy hóa vi khuẩn và chống nấm khá hiệu quả.
• Cồn iod sử dụng sát trùng ngoài da hay các vùng da không nhạy cảm.
• Cồn iod khi sử dụng không có tác dụng trên virus, gây khô da, tổn thương đến các tế bào lành, ngoài ra với các vết thương sâu, rộng có thể gây nhiễm độc iod do vậy không nên sử dụng với vết thương hở.
6. POVIDONE IOD
Povidone Iod có thành phần là phức hợp tan trong nước của iod và povidone, là thuốc sát trùng được sử dụng cho đa số các vết thương như vết thương hở, loét, nấm với khả năng sát trùng cao. Tuy nhiên không tác dụng mạnh trên virus và bào tử nấm.
Povidone Iod có tác dụng phụ gây khô da, xót da, thời gian hiệu lực ngắn, làm nhuộm màu da, nguy cơ kích ứng da,... Do vậy, đây cũng không phải là lựa chọn tốt nhất đối với vết thương hở.
7. THUỐC TÍM
Thuốc tím là hợp chất có công thức hoá học là KMnO4, hay còn gọi là Kali Pemanganat. Đây là một chất khi bay hơi sẽ tồn tại ở thể rắn với tinh thể màu đen tím. Chất rắn này được ứng dụng rất phổ biến trong công nghiệp sát khuẩn cũng như dùng để tẩy trùng. Đặc biệt, chúng được dùng nhiều nhất là trong lĩnh vực y tế và ngành thực phẩm.
Thuốc tím không có hiệu quả đối với một số vi khuẩn cứng đầu, do vậy bạn nên hỏi bác sĩ, dược sĩ để lựa chọn chất sát trùng phù hợp với vết thương.
8. KEM BÔI DA CHỨA KHÁNG SINH
Có các kem bôi da chứa kháng sinh cổ điển là gentamycin, tetracycline và hiện nay đã có sản phẩm chứa kháng sinh mới như acid fusidic, mupirocin,... Kem bôi da có tác dụng phổ rộng trên nhiều loại vi khuẩn có khả năng gây nhiễm trùng vết thương.
Với thành phần có chứa kháng sinh nên kem bôi da này cũng có khả năng gây tác dụng không mong muốn do dị ứng với kháng sinh này, có thể dẫn đến nổi ban, dị ứng, ngứa, mẩn đỏ.
9. SẢN PHẨM CÓ CHỨA CHLORHEXIDINE
Chlorhexidine là sản phẩm sát trùng có tác dụng diệt khuẩn tốt, độc tính ít và khả năng bám trên da, niêm mạc tốt. Chất sát trùng này được sử dụng rộng rãi với các vết thương ngoài da, đã được chứng minh không hấp thụ qua da cũng như là ít gây kích ứng.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
