✴️ Thuốc hướng thần là gì? Phân biệt với chất gây nghiện

Theo quy định của pháp luật  tại khoản 2, khoản 3, khoản 5 Điều 2 Luật Phòng, chống ma túy hợp nhất số 13/VBHN-VPQH của Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 23/7/2013 (sau đây viết tắt là Luật Phòng, chống ma túy) thì ''chất gây nghiện'' và ''chất hướng thần” với ''thuốc gây nghiện” và “thuốc hướng thần'' được phân biệt như sau: Chất gây nghiện là chất kích thích hoặc ức chế thần kinh, dễ gây tình trạng nghiện đối với người sử dụng; Chất hướng thần là chất kích thích, ức chế thần kinh hoặc gây ảo giác, nếu sử dụng nhiều lần có thể dẫn tới tình trạng nghiện.

Thuốc hướng thần là gì?

Thuốc hướng thần là thuốc có chứa dược chất kích thích hoặc ức chế thần kinh hoặc gây ảo giác, nếu sử dụng nhiều lần có thể dẫn tới tình trạng nghiện đối với người sử dụng thuộc Danh mục dược chất hướng thần do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành.

Thuốc hướng thần hay còn gọi là thuốc tâm thần, có tác dụng dùng để điều trị các rối loạn tâm thần. Chúng đã làm thay đổi cuộc sống của những người mắc rối loạn tâm thần theo hướng trở nên tốt hơn.

Vì sử dụng quá nhiều nên không ít người đã mắc rối loạn tâm thần sống cả đời với sự trợ giúp của các thuốc này. Không có chúng, những người mắc rối loạn tâm thần có thể phải chịu những triệu chứng gây bất hoạt và trầm trọng.

Thuốc hướng thần có nhiều loại, mỗi loại có một công dụng khác nhau. Một số người đạt được hiệu quả tốt từ thuốc và chỉ cần dùng chúng trong một thời gian ngắn.

Tuy nhiên, những người mắc các rối loạn như tâm thần phân liệt hoặc rối loạn lưỡng cực, hay những người bị trầm cảm, lo âu kéo dài có thể cần phải dùng thuốc trongk hoảng thời gian lâu hơn.

Thuốc hướng thần có tác dụng nhất định, nhưng bên cạnh đó loại thuốc này cũng tiềm ẩn không ít mối nguy hại cho người dùng.

Theo nghiên cứu của PGS.TS.BS cao cấp Cao Tiến Đức, Chủ nhiệm bộ môn Tâm thần và Tâm lý y học, Bệnh viện Quân y 103 (Hà Nội) thì tất cả chất tác động vào hệ thần kinh trung ương đều được gọi là thuốc hướng thần.

Thuốc hướng thần còn dùng để chữa các bệnh về tâm thần, tùy từng loại, không phải loại nào cũng có thể sai khiến được người khác. Một số loại thuốc làm cho bệnh nhân hưng phấn, vui vẻ và dễ nghe lời hơn. Đó có thể là cơ chế các đối tượng lợi dụng để đi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của người khác.

Sử dụng thuốc hướng thần để điều khiển người dùng là hiện trạng đã xảy ra. Khi đó, nạn nhân đang rơi vào trạng thái không tỉnh táo, không làm chủ được hành động của mình, dễ bị người khác lợi dụng, sai khiến.

Khi điều trị bệnh nhân tâm thần, tùy vào từng loại thuốc, từng hoạt chất cụ thể mà các bác sĩ sử dụng thuốc theo từng mục đích trị bệnh khác nhau. Việc kê đơn thuốc phải thực hiện theo quy định quy chế kê đơn thuốc do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành.

“Chất gây nghiện” là gì?

Chất gây nghiện nói chung là bất kỳ chất nào khi hấp thụ vào cơ thể của một sinh vật sống có thể làm thay đổi chức năng bình thường của cơ thể theo hướng tạo ra sự phụ thuộc của cơ thể đối với chất đó hoặc cảm giác thèm thuồng, ghiền, nghiện ở các mức độ khác nhau. Không có định nghĩa chính xác duy nhất nào về chất gây nghiện vì có nhiều giải thích khác nhau trong luật quy định về chất gây nghiện, trong các quy định của các văn bản, trong y học và trong cách sử dụng tùy theo thông tục.

Thuốc gây nghiện cũng là một loại chất gây nghiện. Trong dược lý học, thuốc là "một loại hóa chất được sử dụng trong điều trị, chữa bệnh, phòng chống, chẩn bệnh hoặc sử dụng để tăng cường thể chất hoặc tâm thần cho con người nếu không thể dùng cách khác”. Thuốc có thể được kê đơn sử dụng trong một thời gian hạn chế, hoặc cho các trường hợp rối loạn mãn tính thông thường.

Chất gây nghiện tiêu khiển là những chất hóa học có ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, chẳng hạn như opioid hoặc chất gây ảo giác.Chúng có thể được sử dụng để tạo cảm nhận về tác động có lợi lên nhận thức, ý thức, nhân cách, và hành vi. Một số loại thuốc có thể gây nghiện hay quen thuốc.

Thuốc thường được phân biệt với các chất hóa sinh tạo ra trong cơ thể qua việc được đưa vào từ bên ngoài. Ví dụ, insulin là một hormon được tổng hợp trong cơ thể, nó được gọi là hormon vì được tổng hợp bởi các tuyến tụy. Nhưng nếu nó được đưa vào cơ thể từ bên ngoài, lúc này nó sẽ là một loại thuốc. Nhiều chất gây nghiện có nguồn gốc tự nhiên như các loại bia, rượu và một số loại nấm làm mờ ranh giới giữa thực phẩm và chất gây nghiện tiêu khiển, vì khi được hấp thu vào cơ thể chúng ảnh hưởng đến chức năng tinh thần và thể chất.

Chất gây nghiện tiêu khiển được sử dụng như một loại chất kích thích tinh thần nhằm đem lại sự vui thích, để thử một trải nghiệm hoặc để củng cố trải nghiệm được xem là tích cực trước đó. Luật pháp nhiều quốc gia ngăn cấm việc sử dụng nhiều chất gây nghiện tiêu khiển khác nhau, trong khi đó, các loại thuốc y tế có khả năng sử dụng để trải trí đang được điều chỉnh chặt chẽ về phạm vi sử dụng.

Mặt khác, nhiều loại chất gây nghiện tiêu khiển khác được xem là hợp pháp và được chấp nhận một cách rộng rãi trong nền văn hóa, tuy hầu hết đều có giới hạn độ tuổi sử dụng hoặc mua. Các chất này bao gồm rượu, thuốc lá và các sản phẩm có chất cafein. Tại các khu vực khác trên thế giới, những chất gây nghiện như Khat (lá nhai dùng như chất ma túy) rất phổ biến.

Do tình trạng pháp lý của nhiều loại chất gây nghiện, việc sử dụng chất gây nghiện giải trí gây ra nhiều tranh cãi. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều chính phủ xếp chất gây nghiện vào loại hình sử dụng tiêu khiển bất hợp pháp.

Ma túy tổng hợp có thể được làm từ thuốc hướng thần và chất gây nghiện

Những hình thức, cách thức sử dụng chất gây nghiện, chất hướng thần có thể làm thành ma túy. Ma túy tổng hợp được làm từ tinh chất cần sa trộn với bơ, sữa, trứng, socola... rồi đem nướng. Về hình thức, thì phương thức này giống như nhiều loại bánh ngọt nhưng có tính chất hướng thần, gây ảo giác và gây nghiện như ma túy.

Trong khí cười hay bóng cười cũng có chất gây nghiện và chất hướng thần để gây cảm giác lạ, hưng phấn, ảo giác và tạo những cơn cười vô cớ. Loại khí cười này khi vào cơ thể sẽ tác động lên một điểm của hệ thống thần kinh gây cười trong thời gian rất ngắn nên người dùng thường sử dụng liên tục với lượng lớn và khi loại khí này đi vào cơ thể sẽ không kiểm soát được nên gây nguy hại cho người dùng.

Ngoài ra, nó còn có thể khiến người sử dụng bị ngộ độc, rối loạn thần kinh. Chất này sử dụng nhiều lần có thể khiến cho người sử dụng mất cảm giác, hoạt động không được bình thường, rối loạn thần kinh, mất trí nhớ và trầm cảm.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp