Cà dại hoa vàng là một trong những vị thuốc có công dụng điều trị bệnh được sử dụng phổ biến trong Đông y. Ngoài ra, tại nhiều nước trên thế giới, loại thảo dược này còn được biết đến với tác dụng hỗ trợ điều trị một số vấn đề bệnh lý ngoài da rất hiệu quả.
Cà dại hoa vàng mùa hoa thường đến vào khoảng tháng 4.
-
Tên gọi khác: cà gai, cây gai cua, cây mùi cua, lão thử lực.
-
Tên khoa học: Arggemone mexicana L.
-
Bộ: Bộ Mao Lương (Ranunculales)
-
Họ: Thuốc phiện (Papaveraceae).
-
Chi: Chi Argemone
-
Loài: Loài A. Mexicana
Thông tin về cây cà dại hoa vàng
1. Mô tả đặc điểm
Cà dại hoa vàng thường có thể nhận biết quan các đặc điểm như sau:
-
Thân mẫm, cao chừng 30-40cm.
-
Lá mọc so le, hơi ôm vào thân cây, xẻ lông chim sâu. Phần lá phía trên có lông cứng, nhọn, nhìn kỹ sẽ thấy những đường vân màu trắng.
-
Hoa của nó màu vàng tươi rất đẹp. Thường hoa sẽ mọc ở đầu cành, chiều rộng khoảng từ 2 – 6cm, đài có 3 cánh sớm rụng.
-
Hoa đơn độc, cuống màu xanh, gai nhỏ.
-
Quả nang thuôn dài, có góc và gai nhọn. Khi quả chín thường sẽ mở ra từ phía trên theo 5 van.
-
Mùa hoa thường đến vào khoảng tháng 4.
2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái và sơ chế
Có thể sử dụng tất cả các bộ phận của cây để làm thuốc như rễ, thân, lá, hạt, hoa,…
Phân bố, bộ phận dùng, thu hái và sơ chế cụ thể như sau:
-
Phân bố: Được biết cây có nguồn gốc từ Châu Mỹ và xuất hiện tại các nước Châu Á bởi quá trình di thực. Cây thường tìm thấy nhiều ở miền Bắc, nhất là tại Hà Nội, thường sẽ nhìn thấy cây mọc hoang rất nhiều dọc tại bờ sông Hồng.
-
Bộ phận dùng: Có thể sử dụng tất cả các bộ phận của cây để làm thuốc như rễ, thân, lá, hạt, hoa,…
-
Thu hái – Sơ chế: Có thể sử dụng tươi ngay sau khi thu hái. Hoặc chế biến thành tinh dầu hay đem phơi khô.
3. Tính vị, quy kinh, bảo quản
-
Tính vị: Phần hạt có thể làm long đờm và là chất nhầy dịu, đồng thời có thể giúp nhuận tràng, gây nôn. Ngoài ra, thảo dược còn có phần rễ thúc đẩy chuyển hoá, dầu hạt dùng xổ. Nhựa có tính gây tê.
-
Quy kinh: Chưa có nghiên cứu chứng minh.
-
Bảo quản: Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh nơi ẩm ướt và có ánh nắng trực tiếp của mặt trời.
4. Thành phần hoá học
Thành phần hóa học trong hạt có chứa đến 16% hàm lượng chất béo, màu vàng nhạt phơi chống khô. Bên cạnh đó phần bã còn lại có thể chứa các hoạt chất có thể kể đến như ancaloit, Becberin và protopin. Theo các chuyên gia cho rằng, protein là một ancaloit thường gặp trong thuốc phiện và những cây thuộc họ thuốc phiện.
Công dụng của cà dại hoa vàng
Cà dại hoa vàng có thể sử dụng để hỗ trợ trị bệnh mụn nhọt, mẩn ngứa. Ngoài ra, tại một số quốc gia trên thế giới còn sử dụng nó với một số công dụng cụ thể có thể kể đến như:
Hoa có thể sắc làm nước uống để chữa tình trạng ho và làm thuốc ngủ ngon hơn.
– Tại Ấn Độ:
-
Rễ được dùng trị bệnh ngoài da mãn tính.
-
Nhựa mủ tươi thường được dùng chữa phù, vàng da và các bệnh về da.
-
Phần dầu được chiết xuất có tác dụng điều trị các vấn đề về da, dị ứng da, hỗ trợ tẩy xổ mà không gây ra tình trạng đau bụng (dầu mới bào chế sẽ có tác dụng cao hơn). Đặc biệt, dầu không có mùi khó chịu nên rất dễ sử dụng.
-
Hạt có tác dụng nhuận tràng gây nôn, bên cạnh đó còn được sử dụng để hỗ trợ điều trị các vết cắn của côn trùng hoặc động vật.
– Tại Philippin:
-
Phần mủ tươi màu nâu có tác dụng hỗ trợ điều trị các bệnh lý về mắt, đau kẽ mắt, các bệnh ngoài da và bệnh giang mai.
-
Hoa có thể sắc làm nước uống để chữa tình trạng ho và làm thuốc ngủ ngon hơn.
-
Dầu của hạt làm thuốc tẩy và gây nôn.
-
Dùng chữa bệnh ngoài da và làm thuốc điều kinh.
-
Ở đảo Martinique, phần nhựa có tác dụng hỗ trợ cải thiện chai chân, mụn cơm, hỗ trợ khắc phục các bệnh ngoài da, phong hủi, loét giang mai và ngay cả giác mạc bị viêm.
– Tại Việt Nam: Chưa ghi nhận loại cây dùng làm thuốc.
– Tại Mexico và Ấn Độ:
-
Người ta dùng dầu của cây này để thắp đèn.
-
Nó có thể dùng thay thầu dầu và có công dụng tốt hơn rất nhiều bởi vì không sánh, cũng không gây ra các mùi khó chịu.
Lưu ý khi sử dụng cà dại hoa vàng
Cây cao hoa vàng là một vị thuốc nam rất quý hiếm, bạn có thể dễ dàng tìm mua tại các cửa hàng thuốc Đông Dược, Phòng khám đông y hoặc phòng khám chẩn trị y học cổ truyền. Tuy nhiên, nên lựa chọn địa chỉ uy tín và có giấy phép hoạt động để vị thuốc đạt được chất lượng tốt nhất. Ngoài ra bạn cũng nên lưu ý một số các vấn đề sau đây trong quá trình sử dụng như:
-
Tham khảo ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng loại thảo dược này trong việc hỗ trợ điều trị ý bất kỳ các bệnh lý nào.
-
Phụ nữ mang thai hoặc đang trong quá trình cho con bú, trẻ em thì cũng cần được sử dụng theo chỉ định để có thể vừa mang lại hiệu quả vừa đảm bảo an toàn.
-
Liều lượng cần được các bác sĩ chuyên khoa chỉ định theo tùy theo các mức độ độ bệnh cũng như sức khỏe của người sử dụng. Bạn tuyệt đối không được lạm dụng vì có thể gây ra một số các tác dụng phụ không mong muốn làm hại đến sức khỏe.
Bài viết tổng hợp các thông tin về cây cà dại hoa vàng. Tại nước ta vẫn chưa thấy loại thuốc này được sử dụng phổ biến trong các vị thuốc hàng ngày, nhưng nó đã được ứng dụng khá nhiều trong Đông y, y học cổ truyền. Vì thế trong quá trình sử dụng bạn nên đảm bảo có sự đồng ý của các bác sĩ chuyên khoa và sử dụng đúng liều lượng đã mang lại hiệu quả cao.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
