COLLAGEN

Collagen là gì?

Collagen là  protein chính trong nhiều mô liên kết cấu trúc của cơ thể như da, xương, dây chằng, gân và cơ. Nó bao gồm các sợi protein quấn với nhau tạo một cấu trúc xoắn ba chặt chẽ. Collagen chiếm ít nhất 70% trọng lượng khô của da người.

Nhiều loại collagen khác nhau đã được xác định. Loại I là dạng collagen chính được tìm thấy trong lớp bì, tạo nên sự đàn hồi của da. Loại III là collagen da chính khác cấu thành da trong giai đoạn bào thai. Loại IV và VII đóng vài trò quan trọng cấu thành vùng màng đáy của da.

Collagen được chuyển hóa như thế nào trong cơ thể và làn da của chúng ta?

Collagen được tổng hợp trong da bởi các nguyên bào sợi liên kết với các axit amin thành một chuỗi glycine-proline-X hoặc glycine-X-hydroxyproline. Glycine là axit amin nhỏ nhất, cho phép chuỗi protein alpha hình thành cấu hình xoắn ốc chặt chẽ. Enzyme hydroxylase thêm các nhóm hydroxyl vào proline và lysine bằng cách sửdụng đồng yếu tốvitamin C. Hydroxyproline là duy nhất đối với collagen. Các gốc glucose và galactose được gắn vào các nhóm hydroxyl lysine trong một quá trình gọi là glycosyl hóa. Ba chuỗi xoắn alpha cuộn vào nhau thành một cấu trúc chuỗi xoắn ốc. Bên ngoài nguyên bào sợi, collagen propeptide này được cắt bớt bởi collagen peptidase để tạo thành phân tử tropocollagen rút gọn. Ở bước cuối cùng, một loại enzyme phụ thuộc vào đồng là lysyl oxidase thúc đẩy hình thành các liên kết ngang ổn định giữa lysine và hydroxylysine trên các phân tử tropocollagen riêng biệt để tạo độ căng giãn cho sợi collagen.

Collagen liên tục được đổi mới. Các sợi collagen bị phá vỡ để đáp ứng với tổn thương tế bào oxy hóa và trong quá trình chuyển hóa tế bào bình thường liên quan đến enzyme collagenase. Mất cân bằng giữa sản xuất và phá hủy collagen dẫn đến giảm sức căng giãn và hình thành nếp nhăn. Suy thoái collagen được đẩy nhanh do chế độ ăn uống kém và tiếp xúc với ánh nắng mặt trời quá nhiều. Sự thiếu hụt dinh dưỡng như bệnh còi và đột biến gen như hội chứng Ehlers-Danlos và bệnh xương thuỷ tinh dẫn đến lỗi cấu trúc collagen.

Thực phẩm giàu collagen ăn vào được phân hủy thành 2-3 axit amin oligopeptide (collagen hydrosylates) trong đường tiêu hóa. Oligopeptide và các axit amin đơn dễ dàng được hấp thụ từ ruột vào máu, từ đó chúng có thể được sử dụng để tạo ra bất kỳ loại protein cần thiết nào. Mặc dù axit amin hydroxyproline là duy nhất đối với collagen, nhưng nó có thể được sử dụng để tạo collagen trong bất kỳ mô liên kết nào, không chỉ ở da.

Điều gì xảy ra với collagen khi lão hóa?

Lão hóa da có liên quan đến sự giảm tổng hợp và tăng thoái hóa collagen. Sự sắp xếp không gian ba chiều của các sợi collagen nhìn thấy ởlàn da trẻ dần dần trở thành hai chiều và các bó collagen mỏng dần, trởnên bị phân mảnh và vón cục khi da già đi. Những thay đổi này được đẩy nhanh bởi các yếu tốbên ngoài bao gồm tia cực tím, sự ô nhiễm, hút thuốc lá và dinh dưỡng kém dẫn đến da khô và nhăn nheo.

Cần làm gì để tối ưu hóa lượng collagen trong da và làm chậm các dấu hiệu lão hóa?

Cùng với thời gian, các yếu tố di truyền ảnh hưởng đến tốc độ và dấu hiệu lão hóa da.

Hai yếu tố ngoại sinh quan trọng ảnh hưởng đến quá trình lão hóa da mà chúng ta có thể kiểm soát được là ánh nắng mặt trời và chế độ ăn uống.

Các biện pháp chống nắng nên bắt đầu từ khi còn trẻ để mang lại lợi ích tối đa, nhưng quá trình lão hóa da có thể bị chậm lại ngay cả khi chống nắng bắt đầu ở tuổi trưởng thành. Đội mũ rộng vành và mặc quần áo có chỉ số chống nắng cực cao (UPF) 50+ che thân mình và tay chân bất cứ khi nào ởngoài trời vào ban ngày sẽ làm giảm sự phân hủy collagen trong da do tia cực tím.

Chế độ ăn uống cân bằng bao gồm protein (0,8–1 mg/kg/ngày), vitamin C và đồng rất cần thiết cho da, đặc biệt là khi tuổi càng cao thì việc hấp thụ và sử dụng các vitamin, khoáng chất và axit amin thiết yếu trở nên kém hiệu quả hơn. Chế độ ăn kiêng giàu thực phẩm có nguồn gốc thực vật bao gồm trái cây và rau tươi, thảo mộc, các loại hạt, đậu và ngũ cốc nguyên cám, một lượng vừa phải hải sản, sữa ít béo, thịt gia cầm, trứng và thỉnh thoảng ăn thịt đỏ được chứng minh rất có lợi cho làn da.

Ngủ đủ giấc đều đặn, tránh hút thuốc và giảm thiểu tiếp xúc với ô nhiễm là những chiến lược để làm chậm các dấu hiệu lão hóa da.

Những loại thực phẩm cần thiết đểtạo collagen?

Collagen là một loại protein được tìm thấy trong da và hệ cơ xương; thực phẩm giàu collagen bao gồm xương, thịt đỏ(ví dụ: thịt cừu, thịt bò, thịt heo) và thịt trắng (ví dụ: thịt gia cầm, cá, ốc). Lòng trắng trứng, tảo biển và tảo xoắn cũng là nguồn cung cấp collagen. Collagen thiếu axit amin thiết yếu tryptophan, vì vậy các nguồn protein khác như các loại đậu là cần thiết để có sức khỏe tối ưu.

Vitamin C là một đồng yếu tố cần thiết cho quá trình tổng hợp collagen. Trái cây và rau quả tươi bao gồm trái cây họcam quýt, berry, kiwi và củ cải đường là những nguồn giàu vitamin C.

Khoáng chất bao gồm đồng cũng rất quan trọng trong sản xuất collagen. Nguồn thực phẩm tự nhiên giàu đồng gồm các loại ốc, các loại hạt: hạt điều, ngũ cốc, trái cây và rau quảnhư bơ, đậu gà, khoai lang, nấm và đậu hũ.

Vitamin và khoáng chất được hấp thụ tốt nhất từ nguồn thực phẩm tươi sống so với thực phẩm chế biến sẵn hoặc thực phẩm chức năng. Chế độ ăn thiếu protein có thể được cải thiện khi bổ sung thực phẩm chức năng có collagen.

Những biện pháp khác cải thiện collagen da

Các nghiên cứu sử dụng các chất bổ sung collagen hydrosylates đường uống thường cho kết quả tốt hơn so với các phân tử collagen lớn và các công thức bôi ngoài da; giúp giảm các dấu hiệu khô và nhăn da nhất là khi kết hợp với các dưỡng chất như vitamin C. Collagen có thể được cung cấp từ động vật và hải sản. Các nguồn collagen từ hải sản được ưu tiên hơn do khả năng hấp thụ tốt hơn và nguy cơ gây ô nhiễm sinh học thấp hơn. Việc chú ý đến quốc gia xuất xứ của thực phẩm bổ sung collagen là rất quan trọng về chất lượng, độ an toàn và lượng khí thải carbon. Các nguồn collagen tổng hợp có thể được tạo ra trong quá trình nuôi cấy từ việc kết hợp tế bào động vật có vú với tế bào của côn trùng, nấm men và tế bào thực vật.

Các nguồn collagen khác

Retinoids thoa tại chỗ như axit retinoic và retinaldehyd làm tăng procollagen loại I và giảm metallicoproteinase phá vỡ collagen. Axit retinoic làm tăng collagen loại I, III , VII và tái sắp xếp lại các bó collagen ởlớp bì. Trong các thử nghiệm lâm sàng, retinoids thoa tại chỗ có hiệu quả lâm sàng trong điều trị lão hóa da, giảm nếp nhăn, sần sùi và chảy xệ. Tuy nhiên, retinoids tại chỗ đôi khi có thể gây kích ứng da.

Bôi axit alpha-hydroxy (AHA), trẻ hóa da bằng laser fractional hay sóng siêu âm cũng có thể kích thích sản xuất collagen ởmột mức độ nào đó.

Tiêm chất làm đầy chứa collagen có nguồn gốc từ collagen của bò hoặc nguyên bào sợi nuôi cấy của con người được sử dụng để làm mềm da và giảm các nếp nhăn.

Nguồn : https://dermnetnz.org/topics/collagen

Người dịch: BSCKI. Trương Thị Ngọc Bửu 

Giới thiệu Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương

Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương được triển khai dịch vụ thăm khám, chăm sóc và điều trị các tình trạng về da như mụn, sẹo, nám, tàn nhang… với tiêu chí đem lại sự thay đổi tích cực về diện mạo cũng như sự hài lòng của khách hàng sau khi sử dụng dịch vụ.

Với nguồn nhân lực chất lượng có chuyên môn cao là các Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ đến từ Bộ môn Da liễu - Đại học Y Dược TPHCM & Bệnh viện Nguyễn Tri Phương có kinh nghiệm nhiều năm trong giảng dạy, nghiên cứu và điều trị Da liễu – Thẩm mỹ da; sẽ trực tiếp thăm khám, lên phác đồ điều trị và trực tiếp trị liệu cho bệnh nhân, đảm bảo hiệu quả cao nhất.

Thông tin liên hệ

• Đơn vị da liễu – Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương. 

• Số 468 Nguyễn Trãi, Phường 8, Quận 5, Tp.Hồ Chí Minh.

• Hotline tư vấn đặt lịch Bác sĩ: 0899777709 / Zalo/Viber