HẠT KÊ - MILIARIA

Hạt kê là gì?

Hạt kê (Miliaria) -  là một bệnh ngoài da phổ biến do tắc nghẽn và/hoặc viêm ống tuyến mồ hôi tiết. Hạt kê thường thấy ở vùng khí hậu nóng, ẩm hoặc nhiệt đới, ở bệnh nhân nằm viện và trẻ sơ sinh. Hạt kê còn được gọi là phát ban do nhiệt, phát ban mồ hôi hoặc rôm sảy.

Dựa vào mức độ tắc nghẽn ống dẫn mồ hôi, mụn kê được chia làm 3 loại:

• Hạt kê dạng tinh thể - Miliaria crystallina (sudamina): do tắc nghẽn các ống dẫn mồ hôi gần bề mặt da trong lớp sừng của thượng bì.
• Hạt kê đỏ - Miliaria rubra: do tắc nghẽn các ống dẫn mồ hôi ở các lớp sâu hơn của da (trong thượng bì)
• Hạt kê sâu - Miliaria profunda: là kết quả của mồ hôi rò rỉ từ các tuyến mồ hôi vào lớp giữa của da (tắc nghẽn tại hoặc bên dưới vùng giao nhau thượng bì- hạ bì) sau các đợt hạt kê đỏ lặp đi lặp lại.

Miliaria

Ai bị miliaria?

• Hạt kê dạng tinh thể: ảnh hưởng đến 9% trẻ sơ sinh, với độ tuổi trung bình là 1 tuần. Nó cũng có thể xảy ra ở người lớn bị sốt.
• Hạt kê đỏ là loại phát ban nhiệt phổ biến nhất. Nó được thấy ở trẻ em và tới 30% người lớn di chuyển đến môi trường nhiệt đới hoặc bất ngờ tiếp xúc với nhiệt độ và độ ẩm. Mặc dù bệnh hạt kê có thể phát triển trong vòng vài ngày sau khi đến vùng nhiệt đới, nhưng thường phải mất vài tháng để đạt đến đỉnh điểm.
• Hạt kê sâu rất hiếm và xuất hiện ở nam giới trưởng thành.
• Bệnh hạt kê có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi và các nhóm chủng tộc.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây hạt kê xuất phát từ tuyến mồ hôi. Các nguyên nhân chính và các yếu tố nguy cơ là:

• Ống dẫn mồ hôi chưa trưởng thành ở trẻ sơ sinh
• Môi trường nóng ẩm
• Tập thể dục cường độ cao
• Sốt
• Tắc nghẽn da do mặc các chất liệu, quần áo tổng hợp không thấm hút
• Bệnh nhân nằm viện hoặc nằm liệt giường, nằm trên nệm chống thấm hoặc tấm bảo vệ nệm.

Các bệnh và phương pháp điều trị khác có liên quan đến bệnh hạt kê là:

• Tăng tiết mồ hôi do thuốc
• Phản ứng bất lợi với thuốc như hóa trị
• Hội chứng Stevens-Johnson/TEN
• Di truyền 
• Xạ trị

Các đặc điểm lâm sàng

Các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào mức độ của bệnh:

• Hạt kê dạng tinh thể: biểu hiện dưới dạng mụn nước trong suốt bề ngoài 1–2 mm, dễ vỡ. Các mụn nước có thể trông giống như những hạt mồ hôi. Không viêm. Các mụn nước thường lan rộng trên đầu, cổ và thân trên. Mụn nước vỡ ra dễ để lại vảy như cám.
• Hạt kê đỏ: là dạng phổ biến nhất, biểu hiện các sẩn và sẩn mụn đỏ, 2–4 mm, không phải nang lông. Rất ngứa. Nền ban đỏ thường xuất hiện. Ở trẻ em, hạt kê thường xuất hiện ở thân và các nếp gấp da ở cổ, nách hoặc bẹn. Ở người lớn, hạt kê thường có ở thân trên, da đầu, cổ và các nếp gấp, đặc biệt là ở những vùng ma sát với quần áo.
• Hạt kê mủ là một biến thể của hạt kê đỏ và kèm mụn mủ.
• Hạt kê sâu biểu hiện dưới dạng sẩn sâu không có triệu chứng. Các sẩn có màu da, đường kính 1–3 mm phát triển trên thân và tứ chi.

Biến chứng

Các biến chứng của miliaria bao gồm:

• Nhiễm khuẩn thứ cấp, thường do tụ cầu gây ra
• Rối loạn điều hòa nhiệt độ
• Tăng tiết mồ hôi ở các vùng da còn lại.

Chẩn đoán 

Phát ban do nhiệt được chẩn đoán dựa trên biểu hiện lâm sàng điển hình.

Trong trường hợp nghiêm trọng hoặc các đợt lặp đi lặp lại, sinh thiết bằng punch có thể hữu ích. Hạt kê dạng tinh thể cho thấy các mụn nước liên quan đến các ống dẫn mồ hôi bên trong hoặc ngay dưới lớp sừng của thượng bì. Mô học của hạt kê đỏ miliaria rubra cho thấy hiện tượng xốp bào và mụn nước xốp.

Phết tế bào Tzanck lấy từ mụn nước sẽ phân biệt được hạt kê với nhiễm Herpes simplex hoặc ban đỏ nhiễm độc ở trẻ sơ sinh.

Chẩn đoán phân biệt

Các rối loạn về da biểu hiện bằng sẩn, mụn nước hoặc mụn mủ trông giống như mụn kê bao gồm:

• Herpes simplex
• Nhiễm nấm
• Viêm nang lông do vi khuẩn
• Mụn
• Ban mụn mủ toàn thân cấp tính (AGEP)
• Ban đỏ nhiễm độc ở trẻ sơ sinh
• Bệnh Grover

Phương pháp điều trị

Việc giải quyết bệnh hạt kê cần giảm nhiệt độ và độ ẩm để giảm tiết mồ hôi và tránh kích ứng da. Các chiến lược để tránh đổ mồ hôi, giữ cho da mát mẻ và giảm kích ứng có thể giúp điều trị và ngăn ngừa phát ban do nhiệt:

• Làm việc trong văn phòng máy lạnh ít nhất vài giờ mỗi ngày
• Ngủ trong phòng ngủ thông thoáng, mát mẻ
• Tránh xa khí hậu nhiệt đới, tránh thời tiết ẩm ướt
• Tránh quần áo quá nhiều và quần áo chật
• Tránh xà phòng tẩy rửa và chất kích thích da quá nhiều
• Mặc áo sơ mi và áo dài tay làm bằng vải tổng hợp hoặc bông thoáng khí
• Cởi bỏ quần áo ướt
• Chườm nước mát và tắm mát
• Bệnh nhân nên được giáo dục về các triệu chứng kiệt sức vì nóng.

Ngoài ra còn có thêm những phương pháp:

• Kem dưỡng da giảm bớt sự khó chịu, làm mát da
• Điều trị sốt bằng thuốc hạ sốt như paracetamol 
• Steroid nhẹ thoa tại chỗ 
• Thuốc sát trùng và kháng sinh chống tụ cầu đối với nhiễm trùng thứ phát.

Tiến triển của hạt kê

Hầu hết các trường hợp hạt kê sẽ tự khỏi trong vòng một hoặc hai ngày sau khi chuyển sang môi trường mát mẻ hơn mà không cần điều trị hoặc xảy ra biến chứng nào.

                                                                                                     Nguồn:https://dermnetnz.org/topics/miliaria 

Người dịch: Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da 

Giới thiệu Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương

Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương được triển khai dịch vụ thăm khám, chăm sóc và điều trị các tình trạng về da như mụn, sẹo, nám, tàn nhang… với tiêu chí đem lại sự thay đổi tích cực về diện mạo cũng như sự hài lòng của khách hàng sau khi sử dụng dịch vụ.

Với nguồn nhân lực chất lượng có chuyên môn cao là các Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ đến từ Bộ môn Da liễu - Đại học Y Dược TPHCM & Bệnh viện Nguyễn Tri Phương có kinh nghiệm nhiều năm trong giảng dạy, nghiên cứu và điều trị Da liễu – Thẩm mỹ da; sẽ trực tiếp thăm khám, lên phác đồ điều trị và trực tiếp trị liệu cho bệnh nhân, đảm bảo hiệu quả cao nhất.

Thông tin liên hệ

• Đơn vị da liễu – Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương. 

• Số 468 Nguyễn Trãi, Phường 8, Quận 5, Tp.Hồ Chí Minh.

• Hotline tư vấn đặt lịch Bác sĩ: 0899777709 / Zalo/Viber: 0899777709

• Facebook Fanpage: Thẩm mỹ da - BV Nguyễn Tri Phương