Phân loại và nguyên nhân
Mụn nước, bóng nước có thể xảy ra cấp tính hay mạn tính.
Các bệnh lý gây mụn nước, bóng nước cấp tính thường là do nhiễm trùng hay bệnh da viêm. Do đó, trong các trường hợp mụn nước, bóng nước cấp tính, cấy dịch tìm tác nhân gây nhiễm và sinh thiết da có thể giúp ích cho chẩn đoán.
Mụn nước, bóng nước cấp tính lan tỏa
Mụn nước, bóng nước cấp tính lan tỏa toàn thân thường có dạng chàm, tuy nhiên, một số trường hợp lan rộng có thể gây nguy hiểm tính mạng và cần nhập viện điều trị. Một số nguyên nhân thường gặp là:
Thủy đậu: do nhiễm Varicella zoster virus lần đầu tiên, thường gặp ở trẻ em. Sang thương là mụn nước trên nền hồng ban, rốn lõm, nhiều lứa tuổi, xuất hiện đầu tiên ở thân mình sau lan đến mặt và tứ chi.
Phát ban do nhiễm enterovirus: phát ban dạng mụn nước lan rộng, lành sau vài ngày. Khi ảnh hưởng đến vùng da bị viêm da cơ địa, tình trạng này còn gọi là eczema coxsackium.
Eczema herpeticum: do nhiễm Herpes simplex virus trên cơ địa bị viêm da cơ địa từ trước. Sang thương mụn nước rốn lõm đồng lứa tuổi xuất hiện hàng loạt.
Hội chứng 4S: do độc tố của tụ cầu vàng Staphylococcus aureus, thường gặp ở trẻ nhỏ, tổng trạng kém, mụn nước bóng nước vỡ nhanh, bong da thành từng phiến, để lại vết trợt đỏ, rỉ dịch
Viêm da cơ địa: bệnh lý da viêm thường gặp nhất, sinh bệnh học phức tạp, đa yếu tố. Sang thương là mụn nước trên nền hồng ban, ngứa, phân bố điển hình ở vùng nếp.
Hồng ban đa dạng: phản ứng của da với tác nhân nhiễm (Herpes simplex, Mycoplasma spp.) hay với thuốc. Sang thương là sẩn, mảng hồng ban mụn nước, điển hình là sang thương hình bia với mụn nước trung tâm, phân bố ở chi, má, chỏ, gối, lòng bàn tay chân, có thể có ở niêm mạc miệng, sinh dục.
Hội chứng Stevens Johnson và Nhiễm độc da do thuốc: các mụn nước, bóng nước chùng, có khuynh hướng hợp lại, nhanh chóng vỡ tạo từng mảng trợt da lớn, tổng trạng kém, ảnh hưởng đến niêm mạc miệng, sinh dục. Bệnh nhân có tiền căn dùng thuốc
Mụn nước, bóng nước cấp tính khu trú
Mụn nước, bóng nước cấp tính khu trú thường gặp hơn thể lan tỏa, do các nguyên nhân nhiễm trùng, bệnh da viêm, và chấn thương do các tác nhân vật lý. Các nguyên nhân thường gặp gây mụn nước bóng nước khu trú là:
Chốc bóng nước: do nhiễm tụ cầu vàng Staphylococcus aureus, thường gặp ở trẻ em hơn người lớn. Sang thương da là mụn nước/bóng nước chùng, thường trên vùng da lành, giới hạn rõ. Bóng nước nông trong vòng 2 – 3 ngày sẽ vỡ, tạo mài mỏng màu vàng nâu.
Viêm quầng: do nhiễm Streptococcus pyogenes, mụn nước/bóng nước trên nền hồng ban giới hạn rõ, có kèm sốt.
Ghẻ: Nhiễm Sarcotes scabei, sang thương là những sẩn hồng ban, mụn nước, ngứa nhiều, thường có yếu tố dịch tễ nhiều người sống chung có triệu chứng tương tự.
Nhiễm Herpes simplex: sang thương có thể phân bố ở vùng môi, niêm mạc miệng, quanh các lỗ tự nhiên, sinh dục. Mụn nước mọc thành chùm trên nền hồng ban, rốn lõm, đồng lứa tuổi, đau rát, vỡ để lại vết loét đau.
Bệnh zona: do tái hoạt Varicella zoster virus. Sang thương mụn nước căng trên nền hồng ban, có thể rốn lõm, mọc rời rạc, phân bố theo đường thần kinh chi phối, thường chỉ nửa bên, kèm bỏng rát, đau nhức nhiều.
Côn trùng đốt: sẩn phù, trung tâm có mụn nước, phân bố ở những vùng da hở. Mụn nước, bóng nước hình thành do phản ứng viêm mạnh sau tiếp xúc với nhiều loài bọ và ngài.
Viêm da tiếp xúc: xảy ra sau vài giờ đến vài ngày sau tiếp xúc với dị ứng nguyên (như cây thường xuân, cao su, hóa chất tẩy rửa,..). Hồng ban giới hạn rõ, đỏ tươi, tróc vảy, ngứa nhiều, bên trên có mụn nước dễ vỡ, rỉ dịch, đóng mài
Chàm tổ đĩa: mụn nước ngứa, sâu, ở lòng bàn tay chân, cạnh bên các ngón tay, chân có thể liên quan đến cơ chế dị ứng. Da lòng bàn tay chân đỏ, khô, tróc vảy, nứt.
Hồng ban sắc tố cố định tái phát do thuốc: hồng ban tái phát thường ở chỗ cũ, sau khi dùng lại một loại thuốc gây dị ứng. Thường chỉ một đến vài sang thương, trung tâm có mụn nước/ bóng nước.
Chấn thương: mụn nước, bóng nước do ma sát, thường gặp nhất sau khi mang giày chật.
Bỏng nhiệt: là một tình trạng cấp cứu, cần điều trị tức thì. Bỏng nhiệt được phân dộ dựa trên độ sâu và độ rộng tổn thương. Bỏng nhiệt độ 2, độ 3 có xuất hiện bóng nước dễ vỡ, để lại những mảng trợt da rộng.
Bỏng lạnh: do nhiệt độ quá lạnh làm tổn thương các vùng tận như đầu ngón, chóp mũi, vành tai, thậm chí là má và cằm. Bỏng lạnh nặng làm da tím đen, mất cảm giác, và hình thành các mụn nước, bóng nước chứa dịch hoặc chứ máu.
Mụn nước, bóng nước mạn tính
Để chẩn đoán các bệnh lý gây mụn nước, bóng nước mạn tính cần sinh thiết da và làm miễn dịch huỳnh quang, cũng như xét nghiệm máu tìm kháng thể đặc hiệu.
Mụn nước, bóng nước mạn tính do miễn dịch
Pemphigus: phổ bệnh do kháng thể tự miễn kháng lại các thành phần của lớp thượng bì và màng đáy da, làm xuất hiện các bóng nước nông, dễ vỡ, nằm rải rác trên nền da lành. Bệnh có ảnh hưởng đến niêm mạc.
Bóng nước dạng Pemphigus: bóng nước căng, dưới thượng bì, thường có tiền triệu là ngứa và sang thương hồng ban dạng chàm. Thường ít ảnh hưởng đến niêm mạc.
Viêm da dạng herpes và bệnh IgA đường: có liên quan với bệnh ruột nhạy cảm gluten, bệnh do kháng thể tự miễn loại IgA kháng lại thành phần màng đáy da, làm xuất hiện các bóng nước sâu, khó vỡ, trên nền hồng ban, rất ngứa. Sang thương có thể sắp xếp dạng chùm, dạng hoa hồng, phân bố đối xứng ở da đầu vai, chỏ, gối, mông…
Mụn nước, bóng nước mạn tính di truyền
Ly thượng bì bóng nước bẩm sinh: bệnh do đột biến các gen quy định các thành phần cấu trúc thượng bì và màng đáy da, trên lâm sàng có nhiều thể, xuất hiện từ khi mới sinh. Bóng nước có thể nông hay sâu, tiến triển có thể để lại sẹo, loạn dưỡng tại chỗ hoặc lành hoàn toàn.
Bệnh bóng nước lành tính gia đình: còn gọi là bệnh Haley Haley, bóng nước nông, khu trú ở vùng nếp lớn như nách, bẹn.
Điều trị mụn nước, bóng nước
Điều trị tùy theo nguyên nhân. Bảo vệ mụn nước, bóng nước tránh vỡ và giữ lại phần trần mụn nước, bóng nước để tránh nhiễm trùng cho vùng mô bên dưới. Các mụn nước, bóng nước không vỡ sẽ được hấp thu phần dịch lại vào mô và xẹp. Không nên chọc thủng trần mụn nước, bóng nước trừ khi nó quá căng, gây đau.
Các mụn nước, bóng nước do ma sát, viêm da tiếp xúc, và bỏng là những phản ứng tạm thời của da trước các kích thích từ môi trường, cho nên điều trị tối ưu là tránh các tác nhân gây bóng nước.
Các mụn nước, bóng nước do nhiễm cũng cấp tính, nhưng cần điều trị theo chỉ định của bác sĩ. Ngoài thuốc điều trị tác nhân gây nhiễm, bác sĩ cũng có thể điều trị giảm nhẹ triệu chứng khó chịu của mụn nước, bóng nước. Nếu có nguyên nhân rõ ràng gây mụn nước, bóng nước như sau tiếp xúc với một loại hóa chất, sau dùng một loại thuốc, nên ngưng sản phẩm đó.
Một số bệnh lý bóng nước như pemphigus không thể chữa khỏi hoàn toàn. Bác sĩ sẽ kê thuốc điều trị thích hợp để kiểm soát bệnh.
Xem thêm: Bóng nước trên da
Giới thiệu Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương
Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương được triển khai dịch vụ thăm khám, chăm sóc và điều trị các tình trạng về da như mụn, sẹo, nám, tàn nhang… với tiêu chí đem lại sự thay đổi tích cực về diện mạo cũng như sự hài lòng của khách hàng sau khi sử dụng dịch vụ.
Với nguồn nhân lực chất lượng có chuyên môn cao là các Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ đến từ Bộ môn Da liễu - Đại học Y Dược TPHCM & Bệnh viện Nguyễn Tri Phương có kinh nghiệm nhiều năm trong giảng dạy, nghiên cứu và điều trị Da liễu – Thẩm mỹ da; sẽ trực tiếp thăm khám, lên phác đồ điều trị và trực tiếp trị liệu cho bệnh nhân, đảm bảo hiệu quả cao nhất.
Thông tin liên hệ
- Đơn vị da liễu – Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương.
- Số 468 Nguyễn Trãi, Phường 8, Quận 5, Tp.Hồ Chí Minh.
- Hotline tư vấn đặt lịch Bác sĩ: 0899777709 / Zalo/Viber: 0899777709
- Facebook Fanpage: Thẩm mỹ da - BV Nguyễn Tri Phương
