PHÁT BAN Ở NGƯỜI TẮM BIỂN

Phát ban ở người tắm biển là gì?

Phát ban ở người tắm biển là phát ban kèm ngứa xuất hiện ngay sau khi bơi ở biển, gây ra bởi vết đốt từ xúc tu của hải quỳ và sứa biển.

Phát ban ở người tắm biển được mô tả lần đầu tiên vào năm 1949 sau khi bơi ngoài khơi bờ biển phía đông Florida, nơi nó được gọi là 'Pica-Pica', tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là 'Ngứa-Ngứa'. Hiện nay nó đã được báo cáo xảy ra ở nhiều nước nhiệt đới và cận nhiệt đới.

Nguyên nhân

Hầu hết các nghiên cứu đến từ bờ biển phía đông của Bắc và Trung Mỹ, nơi phát ban ở người tắm biển là một phản ứng với độc tố được giải phóng bởi cả ba giai đoạn phát triển của sứa biển (ấu trùng larvae, sứa con ephyrae , sứa trưởng thành medusae).

Sứa biển (sea thimbles) là loài sứa nhiệt đới  có kích thước nhỏ, ngay cả khi trưởng thành cũng không lớn hơn 1 cm. Hầu hết các trường hợp phát ban do sứa xảy ra trong mùa hè vì nó dường như phụ thuộc vào nhiệt độ nước. Nó ảnh hưởng đến người bơi, người lặn với ống thở hoặc thợ lặn ngay sau khi ra khỏi nước.

Những con vật nhỏ bé bị mắc kẹt bên dưới bộ đồ tắm hoặc trong tóc của người tắm. Mỗi con sứa có sẵn các tế bào chích nhất định trên xúc tu, được kích hoạt bởi áp suất cơ học đơn giản hoặc do thay đổi thẩm thấu xảy ra khi bay hơi hoặc khi rửa sạch bằng nước ngọt. Phát ban thường xảy ra bên dưới trang phục tắm, được cho là do các con sứa bị mắc kẹt phóng thích các chất lên trên da.  Khi người bơi ra khỏi biển, nước thoát ra khỏi bộ đồ tắm, khi đó các sinh vật mắc lại giữa bộ đồ và da. Áp lực lên con sứa kích hoạt các tế bào châm chích giải phóng độc tố vào da. Mặc đồ tắm trong thời gian dài sau khi bơi, tắm trong nước ngọt và kích thích cơ học (chà xát bằng khăn) làm cho phản ứng tồi tệ hơn.

Cảm giác châm chích ban đầu có thể là do độc tố, tuy nhiên phát ban sau đó có khả năng được qua trung gian miễn dịch. Một số nghiên cứu đã cho thấy mức độ kháng thể cao đối với kháng nguyên của sứa, cho thấy phản ứng này là một phản ứng dị ứng. Điều này được củng cố thêm bởi chỉ một tỷ lệ nhỏ những người tiếp xúc với sứa xảy ra phản ứng trên da.

Các đặc điểm lâm sàng của phát ban do sứa biển

 Một cảm giác ngứa ran dưới bộ đồ tắm có thể được nhận thấy đầu tiên khi vẫn còn trong nước hoặc ngay sau khi nổi lên. Trong vài giờ, nó trở thành ngứa, có thể kéo dài trong vài tuần. Vùng da ngứa giới hạn dưới trang phục bơi, đặc biệt là những chỗ bó sát, nhưng có thể lan ra vùng da liền kề. Có tới 20% bệnh nhân phàn nàn về cảm giác khó chịu, sốt và mệt mỏi. Một số trẻ cũng bị đau bụng. Khi tắm nước ngọt trong khi vẫn mặc đồ tắm, tình trạng ngứa trở nên tồi tệ hơn. Ngứa có thể nghiêm trọng và trở nên đau đớn.

Phát ban thường bắt đầu một vài giờ sau khi bơi. Nó biểu hiện dưới dạng mụn nước, sẩn đỏ, mụn mủ và mề đay có thể trở nên dày đặc và liên kết nhau thành mảng lớn. Các tổn thương có thể liên quan đến nang lông. Mỗi người có thể phản ứng khác nhau với vết chích tùy thuộc vào độ nhạy cảm và phơi nhiễm trước đó của họ. Phản ứng nghiêm trọng hơn ở những người đã bị trước đó. Thời gian phát ban trung bình là 1-2 tuần, nhưng có thể kéo dài đến 1-2 tháng.

Làm gì để ngăn ngừa việc phát ban do sứa biển?

Ngoài việc tránh xa nước (hoặc không mặc trang phục bơi), không thể làm gì nhiều để tránh hoàn toàn vết đốt của sứa nếu chúng có mặt trong nước. Mọi người đã thử nhiều loại kem ngăn cản khác nhau để ngăn sứa tiếp xúc với da nhưng kem hầu như không cung cấp một rào cản đủ mạnh. Đôi khi, một bộ đồ ướt sẽ hạn chế tiếp xúc với các cạnh của quần áo. Kinh nghiệm chung cho thấy phản ứng dường như xảy ra gần mặt nước, vì vậy người lặn và bơi dường như dễ bị tổn thương nhất.

 Sau khi tiếp xúc với sứa biển, biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất là nhanh chóng cởi bỏ trang phục tắm và rửa sạch cơ thể bằng nước biển không có sứa. Lau khô bằng khăn và mặc quần áo sạch. Không chà xát các khu vực bị ảnh hưởng bằng khăn hoặc tay vì điều đó có thể gây châm chích thêm. Thận trọng: Rửa ngay bằng nước ngọt, giấm hoặc các dung dịch khác có thể gây thêm châm chích từ các sinh vật bám vào da hoặc quần áo của bạn.

Chẩn đoán

Phát ban ở người tắm biển thường là chẩn đoán lâm sàng.

Sinh thiết da cho thấy những thay đổi không đặc hiệu của viêm quanh mạch và mô kẽ bao gồm bạch cầu ái toan và bạch cầu trung tính.

Điều trị                 

Một khi xảy ra phát ban ở người tắm biển (và bạn đã cởi bỏ trang phục bơi và tắm), giấm pha loãng hoặc cồn xát có thể trung hòa bất kỳ độc tố còn lại trên da. Một túi nước đá có thể giúp giảm đau. Phương pháp điều trị hữu ích nhất là kem dưỡng da hydrocortisone 1% thoa 2-3 lần mỗi ngày trong 1-2 tuần. Kem dưỡng da calamine tại chỗ với 1% tinh dầu bạc hà cũng có thể làm dịu. Thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen và aspirin (không dùng ở trẻ em) có thể giúp giảm đau và viêm.

Nếu phản ứng nghiêm trọng, người bị phát ban có thể kèm đau đầu, sốt, ớn lạnh, suy nhược, nôn mửa, ngứa mắt và nóng rát khi đi tiểu; khi đó bệnh nhân nên được điều trị bằng steroid toàn thân.

Các tế bào châm chích có thể vẫn còn trong trang phục tắm ngay cả sau khi nó khô, vì vậy một khi xảy ra phát ban, quần áo phải được giặt hoặc rửa kỹ trong cồn hoặc giấm, sau đó giặt lại bằng xà phòng và nước.

Thuốc kháng histamine có thể có một số lợi ích. Điều trị triệu chứng nếu khó chịu, đau bụng và sốt

Chẩn đoán phân biệt

Phát ban ở người tắm biển cũng có thể trông rất giống với viêm da do rong biển, nhưng không có rong biển nào được tìm thấy trên da hoặc trong đồ bơi.

Ngứa ở người bơi lội do các sinh vật cổ tử cung và ảnh hưởng đến vùng da tiếp xúc sau khi bơi trong nước ngọt hoặc nước mặn.

Tiến triển

Phát ban ở người tắm biển giảm dần theo thời gian, mặc dù điều này đôi khi có thể mất 1-2 tháng. Tái phát có thể xảy ra sau khi mặc lại cùng một bộ trang phục bơi do tuyến trùng còn sót lại.

Tiếp xúc lại với sinh vật gây bệnh, thậm chí nhiều năm sau đó, có thể dẫn đến phản ứng nghiêm trọng hơn.

NGUỒN: Sea bather's eruption | DermNet (dermnetnz.org)

Người dịch: Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da 

Giới thiệu Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương

Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương được triển khai dịch vụ thăm khám, chăm sóc và điều trị các tình trạng về da như mụn, sẹo, nám, tàn nhang… với tiêu chí đem lại sự thay đổi tích cực về diện mạo cũng như sự hài lòng của khách hàng sau khi sử dụng dịch vụ.

Với nguồn nhân lực chất lượng có chuyên môn cao là các Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ đến từ Bộ môn Da liễu - Đại học Y Dược TPHCM & Bệnh viện Nguyễn Tri Phương có kinh nghiệm nhiều năm trong giảng dạy, nghiên cứu và điều trị Da liễu – Thẩm mỹ da; sẽ trực tiếp thăm khám, lên phác đồ điều trị và trực tiếp trị liệu cho bệnh nhân, đảm bảo hiệu quả cao nhất.

Thông tin liên hệ

• Đơn vị da liễu – Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương. 

• Số 468 Nguyễn Trãi, Phường 8, Quận 5, Tp.Hồ Chí Minh.

• Số điện thoại liên lạc (Trả lời trong ngày) : 0899777709 / Zalo/Viber