VIÊM DA PROGESTERONE TỰ MIỄN

Viêm da progesterone tự miễn là gì?
Viêm da progesteron tự miễn là một phản ứng quá mẫn xảy ra theo chu kỳ và hiếm gặp biểu hiện tại da và niêm mạc, khi nồng độ cao nhất của progesteron nội sinh trong giai đoạn hoàng thể của chu kỳ kinh nguyệt.

Viêm da progesterone tự miễn có thể xảy ra trên đối tượng nào?
Viêm da progesterone tự miễn chủ yếu là xảy ra ở phụ nữ trẻ trưởng thành với tuổi khởi phát trung bình là 27,3 tuổi; bệnh cũng đã được báo cáo ở thanh thiếu niên sau thời kỳ sau tuổi dậy thì và ở phụ nữ lớn tuổi tiền mãn kinh. Viêm da progesterone tự miễn thường - nhưng không phải lúc nào cũng xảy ra - ở những phụ nữ trước đây đã sử dụng progestogen ngoại sinh, chẳng hạn như thuốc tránh thai đường uống hoặc phương pháp điều trị sinh sản. Bệnh có thể xuất hiện trong thời kỳ mang thai hoặc sau khi sinh và không có nguy cơ di truyền.

Nguyên nhân của viêm da progesterone tự miễn?
Nguyên nhân của bệnh vẫn chưa được biết. Có một số giả thuyết bao gồm:
•    Các progestogen ngoại sinh có thể kích hoạt phản ứng quá mẫn tuyp 1 (tức thời) với sự hình thành các kháng thể immunoglobulin E (IgE) đặc hiệu với progesterone và phản ứng qua trung gian tế bào mast, có thể nhắm vào các thụ thể progesterone biểu hiện trên lớp đáy của tế bào sừng.
•    Có thể có phản ứng quá mẫn tuyp 4 (chậm) với progestogen.
Những bệnh nhân đã từng có phản ứng quá mẫn với progesterone trước đó, sẽ xuất hiện các triệu chứng theo chu kỳ do phản ứng tự miễn đang xảy ra khi nồng độ progesterone tăng cao trong giai đoạn hoàng thể của chu kỳ kinh nguyệt.
Nguyên nhân ở những bệnh nhân trước đó không tiếp xúc với progestogen ngoại sinh là không rõ ràng.

Các đặc điểm lâm sàng của viêm da progesterone tự miễn dịch là gì?
Viêm da progesteron tự miễn có biểu hiện đặc trưng là phát ban xuất hiện 3-4 ngày trước kỳ kinh nguyệt khi nồng độ progesteron đạt đỉnh và sẽ hết trong vài ngày sau khi bắt đầu hành kinh do nồng độ progesterone giảm, bệnh chỉ tái phát ngay trước kỳ kinh tiếp theo. Mô hình chu kỳ này có thể không rõ ràng ở những phụ nữ có kinh nguyệt không đều.
Các biểu hiện trên da gặp trong viêm da progesterone tự miễn có thể thay đổi, nhưng phần lớn bệnh nhân có các biểu hiện sau đây:

•    Mề đay +/- phù mạch và sốc phản vệ

•    Viêm da

Một số các triệu chứng khác được báo cáo bao gồm:

•    Các thay đổi trên da không đặc hiệu - phát ban dạng sởi, sẩn và mảng, tổn thương mụn nước và bóng nước, chấm xuất huyết và ban xuất huyết
•    Hồng ban sắc tố cố định

•    Viêm âm hộ, âm đạo theo chu kỳ
•    Viêm niêm mạc miệng
•    Hồng ban đa dạng

•    Hồng ban hình nhẫn
•    Hồng ban di chuyển hoại tử

Những biểu hiện trên da da thường xuát hiện trên thân và các chi nhưng có thể liên quan đến mặt, niêm mạc miệng, môi và cơ quan sinh dục.

Các biến chứng của viêm da progesterone tự miễn.
•    Sảy thai tự nhiên đã được báo cáo

Viêm da progesterone tự miễn được chẩn đoán như thế nào?
Viêm da progesterone tự miễn nên được xem xét nếu có các triệu chứng sau:
•    Có những đợt xuất hiện tổn thương da như trên ngàytrước kì kinh nguyệt và lặp lại 
•    Tình trạng này có thể xuất hiện sau khi tiêm progesterone - các xét nghiệm với progesterone qua đường uống hoặc đặt âm đạo có thể là lựa chọn thay thế.
•    Triệu chứng có thể được ngăn ngừa bằng cách ức chế rụng trứng.
Các xét nghiệm trong da với progesterone có thể được thực hiện và có thể gây ra các phản ứng tại chỗ hoặc toàn thân. Tuy nhiên, các nguồn thuốc thử khác thường khó tìm, hoặc không phù hợp hoặc không được chuẩn hóa và có thể xảy ra các phản ứng kích ứng.
Các xét nghiệm khác thườn không được thực hiện thường quy bao gồm xét nghiệm chuyển dạng tế bào lympho, xét nghiệm giải phóng interferon gamma và ELISA IgE đặc hiệu với progesterone.
Kết quả sinh thiết da không có biểu hiện đẵ hiệu và không thể phân biệt bệnh do progesterone gây ra với các nguyên nhân khác.

Các chẩn đoán phân biệt với bệnh viêm da progesterone tự miễn
•    Dị ứng thuốc
•    Mề đay tự phát
•    Viêm da cơ địa dị ứng hoặc các bệnh về da khác có thể khởi phát trước kỳ kinh nguyệt
•    Viêm da do oestrogen

Điều trị viêm da progesterone tự miễn 

Các phương pháp điều trị chung
•    Corticosteroid toàn thân và tại chỗ
•    Thuốc kháng histamin
•    Omalizumab

Phương pháp điều trị cụ thể
•    Thuốc ngừa thai đường uống
•    Gonadotrophin releasing hormone (GnRH)
•    Tamoxifen
•    Cắt bỏ buồng trứng
•    Giải mẫn cảm với progesterone bằng cách tiêm hoặc sử dụng tại chỗ trong âm đạo

Tiên lượng của viêm da progesterone tự miễn 
Viêm da progesterone tự miễn không thể tự giảm mà không cần điều trị. Và đáp ứng với điều trị cũng thay đổi đối với từng cá thể. Một số phụ nữ giảm các triệu chứng của bệnh khi mang thai, điều này được cho là do quá trình giải mẫn cảm tự nhiên xảy ra với sự gia tăng dần dần của progesterone trong thai kỳ; một số phụ nữ khác lạigặp phải các triệu chứng tệ hơn trong khi mang thai. Viêm da progesteron tự miễn sẽ tự khỏi khi mãn kinh và không nên chỉ định liệu pháp thay thế hormone chứa progesteron trong những trường hợp này.

BS.Phan Vũ Lam Phương - Đơn vị Da Liễu -Thẩm Mỹ Da
https://dermnetnz.org/topics/autoimmune-progesterone-dermatitis

Giới thiệu Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương

Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương được triển khai dịch vụ thăm khám, chăm sóc và điều trị các tình trạng về da như mụn, sẹo, nám, tàn nhang… với tiêu chí đem lại sự thay đổi tích cực về diện mạo cũng như sự hài lòng của khách hàng sau khi sử dụng dịch vụ.

Với nguồn nhân lực chất lượng có chuyên môn cao là các Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ đến từ Bộ môn Da liễu - Đại học Y Dược TPHCM & Bệnh viện Nguyễn Tri Phương có kinh nghiệm nhiều năm trong giảng dạy, nghiên cứu và điều trị Da liễu – Thẩm mỹ da; sẽ trực tiếp thăm khám, lên phác đồ điều trị và trực tiếp trị liệu cho bệnh nhân, đảm bảo hiệu quả cao nhất.

Thông tin liên hệ

• Đơn vị da liễu – Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương. 

• Số 468 Nguyễn Trãi, Phường 8, Quận 5, Tp.Hồ Chí Minh.

• Số điện thoại liên lạc (Trả lời trong ngày) : 0899777709 / Zalo/Viber