[Kiến thức y học] Phác đồ điều trị u xơ tiền liệt tuyến

1. Tuyến tiền liệt và bệnh u xơ tiền liệt tuyến

Tiền liệt tuyến là một cơ quan quan trọng của hệ sinh dục nam giới. Tuyến tiền liệt có kích thước như hạt dẻ, nằm trước trực tràng, ngay dưới bàng quang và bao quanh ống niệu đạo, phía trước vùng xương mu. Có thể nói tiền liệt tuyến là “người giám hộ” của niệu đạo. Do đó khi tuyến tuyền liệt bị bệnh, niệu đạo sẽ chịu ảnh hưởng đầu tiên. Đây là tuyến có chức năng sản xuất ra chất nhờn và một số thành phần của tinh dịch, giúp tinh trùng bơi trong quá trình xuất tinh.

Các chuyên ra cho biết, tuyến tiền liệt duy trì ở kích thước ổn định khi nam giới tuổi từ 20-25. Tuyến thường rộng 4cm, cao 3cm và dày khoảng 2,5cm, có khối lượng khoảng 20g. Khi nam giới từ ngoài 40 tuổi, tuyến tiền liệt bắt đầu phì đại bất thường. Tình trạng này được gọi là tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt hoặc u xơ tuyến tiền liệt. Nam giới tuổi càng cao thì tỷ lệ mắc u xơ tuyến tiền liệt càng lớn. Khi nam giới bước sang tuổi 80, tỷ lệ mắc bệnh đạt gần 100%.


U xơ tuyến tiền liệt là hiện tượng tăng sinh bất thường về kích thước của tuyến tiền liệt

2. Triệu chứng bệnh u xơ tiền liệt tuyến ở nam giới

Sự tăng kích thước của tuyến tiền liệt chèn ép vào niệu đạo và bàng quang gây ra những hội chứng tắc nghẽn đường niệu và kích thích bàng quang.

2.1. Hội chứng kích thích:

Luôn có cảm giác buồn đi tiểu hoặc không nhịn được quá vài phút do bàng quang ức chế kém.
Số lần đi tiểu tăng đột biến, đặc biệt là vào ban đêm gây ảnh hưởng lớn đến giấc ngủ, sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh.

2.2. Hội chứng tắc nghẽn:

Tiếu khó: buồn tiểu nhưng phải mất nhiều thời gian mới có thể tiểu được. Dòng nước tiểu yếu hơn rất nhiều so với trước kia.
Tiểu són, tiểu không tự chủ: nước tiểu tự thoát ra ngoài trong vô thức kể cả trong lúc ngủ.
Tiểu ngập ngừng, ngắt quãng: xuất hiện cùng với sự hiện diện của sỏi bàng quang. Sỏi chặn dòng chảy của nước tiểu dẫn đến tiểu ngắt quãng, ngập ngừng.
Tiểu rắt, tiểu buốt: lượng nước tiểu mỗi lần đi tiểu rất ít kèm hiện tượng đau buốt khi đi tiểu.
Bí tiểu: một vài trường hợp người bệnh mất khả năng đi tiểu đột ngột và buộc phải can thiệp y khoa mới có thể tiểu lại bình thường.
Tiểu ra máu: xảy ra khi huyết quản giãn nở, bị đứt và vỡ ra.

2.3. Các hội chứng khác:

Sinh lý yếu: rối loạn cương dương xuất tinh như xuất tinh sớm hoặc khó xuất tinh….

3.4. Lưu ý về triệu chứng u xơ tiền liệt tuyến

Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng không hoàn toàn phụ thuộc vào kích thước của các khối u xơ. Các triệu chứng này là khác nhau ở mỗi người bệnh. Không phải tất cả nam giới bị u xơ tiền liệt tuyến điều phải xuất hiện tất cả các triệu chứng này.

3. Nguyên nhân gây bệnh u xơ tuyến tiền liệt

Nguyên nhân gây bệnh u xơ tiền liệt tuyến được chia thành 2 nhóm cơ bản: :

Không thể can thiệp: tuổi tác, dân tộc và di truyền.
Có thể can thiệp : hormone giới tính, sinh hoạt và lối sống, bệnh lý, hội chứng chuyển hóa….

Trong đó yếu tố tuổi tác và hormone nam giới testosterone là nguyên nhân chính làm tăng sinh phì đại tuyến tiền liệt.

Tuổi tác:

Các chuyên gia khẳng định rằng, tỷ lệ mắc bệnh u xơ tiền liệt tuyến tỉ lệ thuận với số tuổi ở nam giới. Thông thường, nam giới bị viêm tiền liệt tuyến khi ở độ tuổi 25, phì đại nhiều hơn độ tuổi 40 và khi bước sang tuổi 80, gần 100% nam giới bị bệnh.


Hầu hết nam giới ngoài 80 tuổi mắc u xơ tuyến tiền liệt

Hormone nam giới testosteron:

Hormone nam giới testosterone dưới sự tác động của enzym 5-alpha reductase được chuyển đổi thành hormone Dihydrotestosterone (DHT). DHT có vai trò quan trọng trọng trong việc phát triển cơ quan sinh dục nam, bao gồm cả tuyến tiền liệt. Phần lớn nam giới lớn tuổi, cơ thể vẫn tiếp tục sản sinh và và tích lũy lượng HDT trong tuyến tiền liệt. Khi nồng độ DHT tăng lên vượt mức cần thiết, nam giới có nguy cơ mắc u xơ.

Bên cạnh đó, hormone estrogen cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của tiền liệt tuyến. Khi nam giới bước sang độ tuổi trung niên, lượng testosterone giảm dần khiến tỷ lệ estrogen cao hơn. Điều này làm tăng hoạt động các chất thúc đẩy tăng trưởng tế bào tuyến tiết liệt.

Sinh hoạt, lối sống kém khoa học và lành mạnh

Ăn các loại thực phẩm nhiều chất béo động vật, đồ chiên rán, cay nóng….trong thời gian dài.
Uống nhiều rượu bia và các đồ uống chứa chất kích thích khác.
Không ít nước và nhịn tiểu thường xuyên.
Lười hoạt động thể chất, tinh thần luôn trong trạng thái căng thẳng và mệt mỏi, thường xuyên bị áp lực công việc.
Sinh hoạt tình dục không điều độ và thiếu lành mạnh hoặc thủ dâm nhiều lần trong thời gian ngắn.

Hội chứng chuyển hóa:

Đây là một nhóm các tình trạng bệnh xảy ra đồng thời, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường tuýp 2 và đột quỵ. Khoảng 80% nam giới mắc hội chứng chuyển hóa có nguy có mắc phì đại tuyến tiền liệt cao hơn so với người bình thường.

Dân tộc, di truyền:

Sự khác biệt về chủng tộc khiến đàn ông da trắng và da đen có nguy cơ mắc bệnh cao hơn đàn ông châu Á.
Nếu trong gia đình có bố hoặc anh em trai mắc các bệnh liên quan đến tuyến tiền liệt thì nguy cơ mắc bệnh cũng cao hơn.

Yếu tố khác:

Ảnh hưởng của các bệnh lý: béo phì, tim mạch, tiểu đường…
Do các viêm nhiễm: viêm tuyến tiền liệt mãn tính, viêm đường niệu, viêm bàng quang hoặc sỏi đường niệu.
Môi trường: môi trường sống khói bụi, ô nhiễm hay thường xuyên tiếp xúc với các hóa chất độc hại cũng là yếu tố góp phần làm gia tăng kích thước tuyến tiền liệt

4. Những biến chứng của bệnh u xơ tiền liệt tuyến ở nam giới

U xơ tiền liệt tuyến là một dạng u lành tính, dễ dàng chữa khỏi cao khi phát hiện sớm. Tuy nhiên nếu để bệnh kéo dài có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm:

Viêm đường tiết niệu: tuyến tiền liệt phì đại chặn dòng chảy của nước tiểu. Nước tiểu ứ đọng khiến đường niệu bị nhiễm khuẩn gây nên tình trạng viêm nhiễm.
Hình thành sỏi bàng quang: sự lắng đọng lâu ngày của các chất khoáng trong nước tiểu tại bàng quang gây sỏi bàng quang. Sỏi bàng quang chứa nhiều vi khuẩn khiến tình trạng nhiễm khuẩn đường niệu càng nặng hơn.
Tổn thương bàng quang: việc chưa nhiều nước tiểu khiến các cơ thành bàng quang bị dãn dần, suy yếu và mất dần chức năng. Từ đó hình thành các lỗ, hang trong bàng quang tạo cơ hội gia tăng sỏi bàng quang. Sỏi bàng quang di chuyển có thể làm tổn thương niêm mạc bàng quang, gây trầy xước, nhiễm trùng, chảy máu.
Suy thận: sự tích tụ lâu ngày của nước tiểu trong bàng quang có thể gây tình trạng bàng quang – niệu quản ngược dòng. Vi khuẩn xâm nhập tấn công gây viêm đài bể thận, thận ứ nước, thận hư.
Một số biến chứng khác: huyết áp cao, trĩ, thoát bệnh, ung thư tuyến tiền liệt.

5. Phác đồ điều trị xu xơ tiền liệt tuyến cho nam giới

Căn cứ vào tình trạng bệnh lý mà bác sĩ sẽ lựa chọn phương án điều trị phù hợp và hiệu quả nhất.


Điều trị u xơ tiền liệt tuyến theo đúng phác đồ để có hiệu quả cao.

Trong trường hợp u xơ chưa gây biến chứng, người bệnh được theo dõi từ 3-6 tháng để đánh giá lại.
Trường hợp bệnh gây rối loạn tiểu tiện ở mức độ nhẹ, người bệnh được chỉ định điều trị nội khoa bằng thuốc. Một số loại thuốc được chỉ định: thuốc giãn cơ trơn thành mạch, tuyến tiền liệt hoặc cổ bàng quang (hạn chế sự tắc nghẽn ở niệu đạo do u xơ gây ra), thuốc kháng androgen (giảm các triệu chứng bệnh). Người bệnh tái khám theo định kỳ nhằm theo dõi được tiến triển của bệnh để có những biện pháp can thiệp kịp thời. Điều trị nội khoa không triệt tiêu được các khối u xơ.
Trong trường hợp khi khối u xơ có kích thước lớn <70g và gây biến chứng hoặc khi điều trị nội khoa không có hiệu quả thì chỉ định phẫu thuật cắt khối u xơ qua niệu đạo.
Khi kích thước khối u xơ >70g hoặc khi người bệnh chống chỉ định phẫu thuật nội soi, bác sĩ sẽ chỉ định mổ mở để bóc tách tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt.

Lưu ý: Các thông tin về cách điều trị nêu trên chỉ mang tính tham khảo. Người bệnh cần thăm khám với bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn cụ thể. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc về sử dụng khi chưa có chỉ định.

6. Hướng dẫn phòng tránh bệnh u xơ tiền liệt tuyến

Một số biện pháp giúp nam giới kiểm soát và ngăn chặn tình trạng phát triển của bệnh:

Thay đổi thói quen sinh hoạt giúp ngăn chặn u xơ tiền liệt tuyến

Tập thể dục thường xuyên, hạn chế ngồi một chỗ trong thời gian dài để tránh gây ứ đọng nước tiểu.
Uống đủ nước mỗi ngày; hạn chế uống rượu bia hoặc đồ uống có caffeine.
Sinh hoạt tình dục điều độ, an toàn và lành mạnh.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ hàng năm để sớm phát hiện các dấu hiệu của bệnh nâng cao hiệu quả điều trị.

Xây dựng chế độ ăn khoa học:

Sử dụng các loại thực phẩm thực phẩm giàu Omega 3 và có chứa các nội tiết tố thiên nhiên để ngăn ngừa và kiểm soát u xơ một cách hiệu quả.
Bổ sung các loại vi khoáng chất như kẽm, selen …. để tuyến tiền liệt khỏe mạnh.
Kiêng chất béo, các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ; hạn chế đồ uống đồ uống nhiều đường, có cồn, gas, …

Trên đây là những thông tin liên quan đến bệnh u xơ tiền liệt tuyến và phác đồ điều trị. Hi vọng các quý ông thể hiểu rõ hơn về bệnh cũng như những nguy hiểm mà bệnh có thể mang lại. Từ đó xây dựng cho mình một lối sống khoa học lành mạnh và tích cực để phòng tránh bệnh hiệu quả, phát hiện sớm, điều trị kịp thời.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP