Y văn thế giới ghi nhận nhiều trường hợp tử vong do SIDS ở trẻ nhỏ, đặc biệt là giai đoạn từ 2 đến 4 tháng tuổi, khiến cộng đồng lo lắng và đặt ra nhiều nghi vấn về nguyên nhân dẫn đến những cái chết tức tưởi ấy. Có một sự trùng hợp là các liều văcxin phòng chống dịch bệnh được tiêm cho trẻ vào đúng thời kỳ này nên văcxin dễ dàng trở thành nghi vấn hàng đầu khi xảy ra tử vong. Tuy nhiên, các nghiên cứu quy mô toàn cầu đã chỉ ra văcxin không phải là nguyên nhân liên quan đến SIDS.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh dịch Mỹ, SIDS được định nghĩa là trường hợp trẻ nhỏ dưới một tuổi chết đột ngột, bất ngờ, không rõ nguyên nhân sau khi đã thực hiện đầy đủ các bước điều tra chuyên môn. Thông thường khi xảy ra một vụ tử vong, các nhà chuyên môn sẽ cùng với đơn vị cung cấp dịch vụ y tế, nhân viên thực thi pháp luật và các hội đồng công cộng điều tra tìm hiểu nguyên nhân. Các bước điều tra bao gồm khám nghiệm tử thi, kiểm tra hiện trường và xem xét lại lịch sử lâm sàng của bệnh nhi. Với những trường hợp trẻ chết không thể lý giải nguyên nhân được gọi là Hội chứng trẻ đột tử. Các bác sĩ pháp y sẽ ghi vào hồ sơ ở phần nguyên nhân tử vong “Không xác định”.
Theo số liệu thống kê tại Mỹ năm 2010 có hơn 2.000 trẻ chết không rõ nguyên nhân. Trong đó 90% ca đột tử trong nhóm dưới 6 tháng tuổi. Đa phần SIDS xảy ra với trẻ dưới một năm tuổi, diễn tiến lặng lẽ, bất ngờ ngay cả ở những bé đang rất khỏe mạnh. Trẻ trai bị SIDS nhiều hơn bé gái. Hội chứng này có thể liên quan đến mùa trong năm, cụ thể mùa lạnh hơn thì số ca đột tử sơ sinh nhiều hơn. Có sự khác nhau giữa các chủng tộc: Người Mỹ Phi, Mỹ gốc Ấn, gốc Alaska có tỷ lệ SIDS cao hơn người gốc Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, gốc Á và châu Âu.
Đến nay y học vẫn chưa biết rõ những nguyên nhân gây đột ngột tử vong ở trẻ dưới một tuổi, đặc biệt với các trường hợp đang khỏe mạnh. Một số nghiên cứu cho thấy bệnh nhi bị hội chứng này có một số dấu hiệu bất thường ở não bộ. Cụ thể, hệ thống các tế bào thần kinh đóng vai trò kiểm soát nhịp thở, nhịp tim, áp lực máu, nhiệt độ cơ thể có những dấu hiệu bất thường. Dù vậy vẫn chưa có phương pháp nào giúp nhận diện nguy cơ này ở trẻ nhỏ. Các nhà khoa học đang tiếp tục phát triển các nghiên cứu quét não chuyên sâu nhằm giúp phát hiện sớm các trường hợp trên.
.jpg)
Một số chuyên gia cho rằng những phát hiện liên quan đến não bộ trẻ như trên chưa thể giải thích đầy đủ nguyên nhân gây ra SIDS. Các bằng chứng cho thấy có nhiều vấn đề khác liên quan đến cái chết đột ngột của trẻ dưới một tuổi. Trong đó một số quan điểm cho rằng có 3 nhân tố quan trọng: Sức khỏe bẩm sinh vốn yếu, quá trình phát triển gặp khó khăn, xung đột, ảnh hưởng xấu do tác động từ môi trường bên ngoài. Nếu một đứa trẻ gặp cả 3 vấn đề này cùng lúc, nguy cơ tử vong đột ngột rất cao.
Thời gian qua có rất nhiều nghiên cứu khác nhau tìm kiếm mối liên hệ giữa văcxin và SIDS. Tất cả kết quả đều cho thấy văcxin không phải là nguyên nhân gây ra SIDS. Về phản ứng của cơ thể trẻ khi tiêm chủng, các bác sĩ chuyên khoa khẳng định văcxin chỉ có thể gây vài tác dụng phụ như đau, sốt phát ban, nặng hơn là sốc phản vệ. Các hiện tượng này chỉ xảy ra vài ngày rồi chấm dứt. Có một sự trùng hợp là đa phần trẻ bị SIDS trùng với thời điểm tiêm chủng. Điều này khiến dư luận lo lắng và nghi ngờ nguyên nhân tử vong xuất phát từ quá trình tiêm chủng. Các nhà khoa học chứng minh những nghi ngờ ấy là vô căn cứ.
Để phòng tránh nguy cơ SIDS, các bác sĩ khuyên thai phụ nên chú trọng chăm sóc sức khỏe thai sản từ sớm, thường xuyên và liên tục. Nên tránh hút thuốc, uống rượu, sử dụng chất cấm khi mang thai và sau khi sinh. Trẻ được bú mẹ trong 6 tháng đầu ít có nguy cơ bị SIDS so với nhóm không được bú mẹ. Ngoài ra, phụ huynh cần chú trọng chăm sóc sức khỏe ban đầu cho các bé và lưu tâm đến từng thay đổi nhỏ để phản ứng kịp thời trong các trường hợp nguy hiểm.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
