Hội chứng rung lắc là gì?
Hội chứng rung lắc (Shaken baby syndrome – SBS) hay còn gọi là chấn thương đầu kiểu ngược đãi (Abusive Head Trauma): một dạng chấn thương đầu và não nghiêm trọng xảy ra ở trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ khi bị rung lắc mạnh.
Hội chứng này hay gặp hơn ở trẻ dưới 2 tuổi, đặc biệt ở trẻ sơ sinh đến 8 tháng tuổi, tuy nhiên trẻ dưới 5 tuổi cũng có thể bị ảnh hưởng.
Nguyên nhân gây ra hội chứng rung lắc là gì?
Thường là do việc rung lắc mạnh nhằm dỗ cho trẻ bớt khóc, thói quen đưa võng, lắc nôi ru trẻ ngủ, hoặc những động tác đơn giản khi chơi đùa nhưng làm thay đổi tư thế trẻ nhanh đột ngột như: trẻ đang nằm được bế thốc dậy, tung cao trẻ, bồng trẻ đưa lên đưa xuống nhanh, nhấc bổng trẻ lên cao làm máy bay… đều có thể gây nguy hại đến trẻ dù chỉ với thời gian ngắn.
Ở trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, khối lượng đầu trẻ chiếm tỉ trọng lớn, khoảng 1⁄4 trọng lượng trong khi cơ cổ rất yếu chưa chịu được sức nặng của đầu, não bộ chưa phát triển nhiều, lại nằm “trôi nổi” trong môi trường dịch não tủy bao bọc xung quanh, xương sọ mềm, màng não mỏng. Khi bị rung lắc mạnh, nhất là động tác tung hứng, quay vòng tròn mạnh... sẽ làm khối não di chuyển theo quán tính và va đập vào xương sọ gây tổn thương não nặng nề. Có thể so sánh Hội chứng rung lắc ở trẻ em tương tự như người lớn bị chấn thương sọ não do tai nạn xe.
Triệu chứng nhận biết hội chứng rung lắc:
Các triệu chứng sau có thể xuất hiện ngay lập tức sau khi trẻ bị rung lắc và sau đó tiến triển nặng dần.
- Rối loạn tri giác ở nhiều mức độ
- Lừ đừ, vật vã, hoặc hôn mê
- Co giật
- Nôn
- Bú kém hoặc bỏ bú
- Nhịp thở chậm và bất thường
- Thóp phồng
- Ngoài ra, trẻ bị thương tổn liên quan đến bạo lực như bầm tím mặt, da đầu, cánh tay, lưng hoặc bụng…
Các tổn thương não sẽ để lại nhiều di chứng thần kinh lâu dài cho trẻ nếu nhẹ có thể làm cho trẻ chậm phát triển tinh thần, mất khả năng nói năng lưu loát, giảm khả năng học tập… nặng hơn có thể gây xuất huyết võng mạc mắt, giảm thị lực hoặc mù, liệt thần kinh, co giật, thậm chí gây tử vong.
.png)
Sơ cứu ban đầu như thế nào?
Khi trẻ xuất hiện những dấu hiệu nghi ngờ trẻ mắc hội chứng rung lắc, phụ huynh cần:
Gọi xe cấp cứu, không nên vận chuyển bằng các phương tiện thông thường.
Không bế xốc trẻ lên, hay cố gắng lắc thêm làm cho trẻ tỉnh lại, không cho trẻ ăn, bú.
Nếu trẻ ngừng thở trước khi có cấp cứu hỗ trợ, cần phải tiến hành hô hấp nhân tạo.
Nếu chấn thương cổ nên cố định cổ và tránh xoay trở trẻ
Nếu trẻ nôn và không có chấn thương cổ, cần xoay nhẹ đầu trẻ về một bên để tránh sặc và ngừng thở
Phòng ngừa hội chứng rung lắc ở trẻ
Những gợi ý sau có thể giúp ích cho phụ huynh trong việc phòng ngừa hội chứng rung lắc ở trẻ:
Phụ huynh, người thân cần tránh những động tác xoay chuyển đầu trẻ một cách đột ngột như: rung lắc nôi đối với trẻ nhỏ.
Không bồng bế thốc ngược hay vác trẻ gấp gáp; không tung hứng trẻ khi nô đùa; không tát, đánh vào tai, vào đầu, vào mặt trẻ.
Không nên để người đang tức giận bế ẵm trẻ. Cần đảm bảo các thành viên trong gia đình và người chăm sóc trẻ nhận thức được sự nguy hiểm của hội chứng rung lắc ở trẻ.
Phải tìm cách giảm bớt căng thẳng khi con khóc trong thời gian dài. Hãy nhờ gia đình hoặc bạn bè người thân giúp đỡ khi cảm thấy mất kiểm soát bản thân.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
