Bị dị ứng do sử dụng quá nhiều thuốc kháng sinh
Nhưng khi nhắc đến việc lạm dụng kháng sinh, mọi người thường nghĩ đến đề kháng thuốc mà quên đi tình trạng dị ứng. Các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng tình trạng dị ứng liên quan tới thuốc kháng sinh là một vấn đề đáng để được quan tâm.
Dị ứng đang ngày càng nhiều và phổ biến hơn
Trong 2-3 thập kỷ qua, các nhà miễn dịch học và dị ứng học đã ghi nhận sự gia tăng đáng kể tỷ lệ mắc các bệnh dị ứng. Trung tâm Học thuật Hen suyễn Hoa Kỳ báo cáo 40%-50% trẻ em đang độ tuổi đến trường trên toàn thế giới nhạy cảm với một hoặc nhiều dị nguyên. Các bệnh thường gặp nhất là dị ứng da như eczema (10%-17%), dị ứng đường hô hấp như hen suyễn và viêm mũi (~10%), và dị ứng thực phẩm như dị ứng đậu phộng (~8%).
Điều này không chỉ xảy ra ở Mỹ mà những quốc gia công nghiệp khác cũng tương tự.
Sự gia tăng này phản ánh từ sự gia tăng sử dụng kháng sinh, đặc biệt là ở trẻ em đối với những bệnh nhiễm virus thông thường như cảm lạnh và viêm họng. Các nghiên cứu gần đây cho thấy 2 yếu tố này thực sự có mối liên hệ với nhau.
Kháng sinh có thể làm phá vỡ các microbiome đường ruột
Microbiome là một khái niệm được đưa ra từ năm 1990 bởi bác sỹ David Relman của Đại học Standford. Microbiome được hiểu đơn giản là bộ gene thứ hai của con người, đó là một hệ sinh thái gồm hàng trăm ngàn tỷ vi sinh vật gồm vi khuẩn, virus, nấm, động vật nguyên sinh… đang sinh sống mọi ngóc ngách của cơ thể và có ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của con người.
Chúng có mặt ở da, miệng, mũi… nhưng nhiều nhất là trong đường ruột với khoảng 1.000 loài. Và các loại vi khuẩn sống trong đường ruột này đã được chứng minh có tác động trực tiếp đến hệ miễn dịch của con người.
Do sự tác động qua lại giữa các vi khuẩn đường ruột và trạng thái cân bằng bình thường của các tế bào của hệ thống miễn dịch, các microbiome đường ruột đóng một vai trò quan trọng trong sự trưởng thành của các phản ứng miễn dịch. Khi sự tương tác giữa các vi khuẩn và tế bào miễn dịch không xảy ra, hệ thống miễn dịch phản ứng không thích hợp với các chất vô hại như thực phẩm hoặc bụi. Điều này dẫn đến sự phát triển của các dị ứng có thể gây chết người.
Tiếp xúc với các vi khuẩn khi còn nhỏ là một yếu quan trọng để giúp hệ miễn dịch phát triển một cách hoàn thiện. Hạn chế tiếp xúc với vi khuẩn có thể giúp chúng ta cảm thấy sạch hơn nhưng hệ thống miễn dịch có thể sẽ bị tổn thương.
Nhiều vi khuẩn hơn có nghĩa là ít dị ứng hơn?
Nghiên cứu được thực hiện ở châu Âu đã chỉ ra rằng những đứa trẻ lớn lên ở trang trại có chủng loại vi khuẩn trong đường ruột rất đa dạng. Và điều này giúp chúng có khả năng giảm đến 70% tỷ lệ bệnh dị ứng và hen suyễn so với những đứa trẻ khác. Điều này được giải thích do tiếp xúc với một phạm vi rộng lớn các chủng vi khuẩn cho phép hệ miễn dịch của chúng phát triển một cách cân bằng, do đó bảo vệ chúng chống lại các phản ứng miễn dịch không phù hợp.
Trong nỗ lực để ngăn ngừa nhiễm trùng, có thể chúng ta đang đặt con em vào tình trạng báo động phát triển các dị ứng có thể đe dọa tính mạng và bệnh hen suyễn.
.png)
Ví dụ, một nghiên cứu từ năm 2005 cho thấy rằng trẻ sơ sinh tiếp xúc với kháng sinh trong 4-6 tháng đầu tiên có nguy cơ phát triển dị ứng tăng 1,3 đến 5 lần. Và các trẻ sơ sinh dùng nhiều biện pháp hạn chế tiếp xúc với vi khuẩn – trong đó có dùng kháng sinh – sẽ tăng nguy cơ phát triển bệnh eczema.
Và không chỉ kháng sinh mà trẻ con sử dụng mới ảnh hưởng tới chúng, thậm chí các kháng sinh mà mẹ chúng sử dụng cũng có tác động tiêu cực đến trẻ con. Nghiên cứu Đoàn hệ theo Thời gian bệnh Hen suyễn ở Trẻ em Copenhaghen, đây là một nghiên cứu lớn theo chiều dọc theo dõi các trẻ em sinh ra từ các bà mẹ bị hen suyễn ở Đan Mạch, báo cáo chỉ ra rằng trẻ em được sinh ra mà mẹ chúng sử dụng kháng sinh khi mang thai có nguy cơ phát triển hen suyễn gần gấp đôi so với những đứa trẻ mà mẹ chúng không sử dụng kháng sinh khi mang thai.
Cuối cùng, nghiên cứu trên chuột nhắt, chuột được điều trị bằng kháng sinh được chứng minh là có khả năng gia tăng phát triển dị ứng và hen suyễn.
Tại sao thuốc kháng sinh lại bị lạm dụng?
Các bác sỹ và bệnh nhân biết rằng lạm dụng thuốc kháng sinh có thể gây ra hậu quả lớn. Dường như một tỷ lệ tương đối nhỏ các bác sỹ đang gây nên tình trạng lạm dụng kháng sinh này. Một nghiên cứu gần đây trên các bác sỹ lâm sàng cho thấy 10% các bác sỹ kê kháng sinh cho 95% bệnh nhân nhiễm khuẩn đường hô hấp trên.
Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe không nên chỉ quan tâm đến sự phát triển của đề kháng kháng sinh, mà còn thực tế rằng chúng ta đang tạo nên một vấn đề sức khỏe khác trên bệnh nhân của chúng ta, và có thể trên con cái của họ nữa.
Tỷ lệ lạm dụng kháng sinh còn rất cao
Các cha mẹ nên suy nghĩ và hỏi lại cẩn thận bác sỹ điều trị về thuốc kháng sinh có hay không trong toa thuốc điều trị các bệnh cảm lạnh thông thường và viêm họng, bởi các bệnh này thường do virus gây ra và kháng sinh không hề mang lại hiệu quả trong trường hợp này. Và các bác sỹ là đối tượng thứ hai cần suy nghĩ kỹ lưỡng mỗi khi quyết định kê đơn thuốc có kháng sinh cho những bệnh nhân này.
Nên giải quyết vấn đề kháng thuốc trước khi tập trung phát triển kháng sinh mới
Vì vi khuẩn kháng thuốc đang trở thành vấn đề lớn, chúng ta rất cần phát triển các loại kháng sinh thế hệ mới. Quá trình phát triển kháng sinh mới cần rất nhiều thời gian (có thể mất gần 10 năm), và các công ty dược đang nỗ lực ngày đêm về vấn đề này nhưng dường như tốc độ phát triển thuốc mới đang ngày càng chậm lại.
Quốc hội Hoa Kỳ đã công nhận lạm dụng kháng sinh là một vấn đề trầm trọng và gần đây đã thông qua dự luật Century Cures 21. Dự luật này bao gồm các điều khoản có thể tạo động lực thanh toán từ hệ thống y tế cho các bệnh viện có sử dụng thuốc mới.
Nhưng phương pháp này có thể có ảnh hưởng ngược do việc tăng sử dụng bất kỳ loại thuốc mới nào, kể cả kháng sinh, mà không quan tâm đến việc đề kháng thuốc đã phát triển như thế nào. Điều này không chỉ làm trầm trọng thêm vấn đề đề kháng kháng sinh, mà còn có thể dẫn đến phát triển dị ứng ở nhiều người.
Hoa Kỳ nên xem xét nhiều hơn là chỉ hỗ trợ phát triển tăng số lượng thuốc kháng sinh mới, thay vào đó nên quan tâm nhiều đến các vấn đề giải quyết cốt lõi của việc lạm dụng. Bởi với việc chăm chăm sử dụng thuốc kháng sinh mới mà tốc độ phát triển thuốc mới đang ngày càng chậm lại thì đến một lúc nào đó sẽ không còn thuốc kháng sinh hiệu quả cho những bệnh nhiễm khuẩn thông thường nữa.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
BÀI VIẾT KHÁC
