Ban đầu, probiotics được khẳng định những tác dụng tuyệt vời như giảm những rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón và trào ngược dạ dày. Không những vậy, gần đây, probiotics còn được quảng bá với những tác dụng khác như chống dị ứng và trầm cảm, tăng cường hệ miễn dịch và thậm chí giảm nhẹ tình trạng các bệnh như Alzheimer, tiểu đường và đau nửa đầu. Từ đó, probiotics không chỉ có trong sữa chua và các thực phẩm lên men khác như dưa muối mà còn được bổ sung vào nước uống hoặc đồ ăn dinh dưỡng.
Vào thập kỉ trước, các nhà khoa học đã phát hiện rằng lượng 1,4kg vi sinh vật trong hệ tiêu hóa – gồm 40 nghìn tỉ vi khuẩn, nấm và vi rút – gọi là hệ vi sinh vật – sẽ không gây ảnh hưởng xấu đến môi trường giàu dinh dưỡng trong ruột. Chúng chỉ là những sinh vật theo đúng nghĩa, làm việc với cơ thể để khai thác chất dinh dưỡng từ thức ăn, ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh và cải thiện hệ miễn dịch. Và bất cứ sự xáo trộn nào đối với hệ vi khuẩn đường ruột đều liên quan đến các vấn đề như hội chứng ruột kích thích.
Trong số hàng trăm chủng probiotic đã biết, các nghiên cứu chỉ mới chứng minh một số probiotic có khả năng chữa trị các triệu chứng cụ thể. Và không có bằng chứng rằng chúng sẽ phát huy nhiều lợi ích đối với hệ vi khuẩn ở người khỏe mạnh.
Ở châu Âu, nơi thuốc bổ được kiểm soát một cách nghiêm ngặt, từ probiotic không được dùng để phục vụ cho bất kỳ tuyên bố sức khỏe nào. Hình thức quảng bá duy nhất được chấp nhận liên quan đến vi sinh vật là “sữa chua men sống cải thiện mức độ lactose trong hệ tiêu hóa." Để probiotics phát huy lợi ích tốt nhất cho sức khỏe, bạn hãy tham khảo 7 điều sau trước khi lựa chọn sử dụng.
Probiotics chỉ có tác dụng nhất thời
Khi bạn ăn thực phẩm chứa hoặc uống viên bổ sung probiotic, các lợi khuẩn sẽ không tồn tại trong hệ sinh thái đường ruột mãi mãi cùng những vi khuẩn đã có sẵn. Probiotic có thể giúp dẹp bỏ vi sinh vật gây bệnh (đó là lý do vì sao probiotic được chứng minh tác dụng chống tiêu chảy do vi khuẩn), tuy nhiên cuối cùng thì chúng cũng đi ra ngoài theo đường đại tiện.
Vì vậy, không phải cứ bổ sung càng nhiều lợi khuẩn thì càng tốt vì rốt cục cơ thể cũng sẽ thải ra. Nếu bạn muốn tăng lợi ích của probiotic, hãy bổ sung chúng thường xuyên.
Có thể probiotic bạn đang bổ sung không phải loại có hiệu quả nhất
Nhiều chủng probiotic được bổ sung vào thực phẩm vì chúng an toàn, sản xuất dễ dàng và chi phí rẻ. Chúng không nhất thiết là loại có tác dụng lâu dài nhất hay có khả năng chữa bệnh. Các nhà nghiên cứu vẫn đang tìm hiểu các chủng probiotic tối ưu cho từng bệnh cụ thể.
Quan tâm đến chi tiết
Hãy đảm bảo bạn tìm đúng chủng probiotic cho vấn đề sức khỏe của mình (chẳng hạn, vi khuẩn lactobacillus có rất nhiều dạng, ví dụ Lactobacillus acidophilous và Lactobacillus reuteri, từng loại có tác dụng với những bệnh khác nhau). Sản phẩm cần chắc chắn chứa tối thiểu một tỉ CFU (số đơn vị khuẩn lạc) trong một khẩu phần, lượng ước tính để đạt lợi ích về sức khỏe. Nếu chỉ số này không có trên nhãn, đừng vội chắc chắn sản phẩm đem lại lợi ích sức khỏe như cam kết. Đối với kefir và sữa chua, hãy tìm loại có men sống hoặc men sống có hoạt tính.
.png)
Probiotic nhạy cảm với tác động từ bên ngoài
Hãy lưu ý rằng ngay cả chỉ số CFU trên nhãn sản phẩm lớn, số lượng vi khuẩn đó có thể sẽ giảm đi khi bản sử dụng. Đó là vì probiotic là những sinh vật sống, chúng có thể chết khi nhiệt độ quá nóng, (bạn cần bảo quản trong tủ lạnh nếu nhãn sản phẩm chú thích như vậy). Nếu sản phẩm chứa probiotic để ở thời gian dài với nhiệt độ không phù hợp trong quá trình vận chuyển và bày lên kệ, chất lượng sẽ bị ảnh hưởng. Sản phẩm chứa probiotic cũng sẽ bị phân rã theo thời gian, vì vậy hãy chọn loại có ngày hết hạn xa nhất.
Một số chủng không thể sống sót với nồng độ axit trong dạ dày của bạn. Vì vậy, khi lựa chọn thuốc bổ, hãy chú ý loại có vỏ vì lớp vỏ sẽ giúp vi khuẩn còn nguyên vẹn khi đến nơi cần phát huy tác dụng. Nếu chỉ có loại không vỏ, bạn hãy dùng chúng với thực phẩm giúp hạn chế tác động xấu đến probiotic.
Không có chủng probiotic toàn năng
Ngay cả đối với tác dụng trên tiêu chảy - tác dụng phổ biến nhất của probiotic. Bạn có thể chứng kiến vài người tuy dùng cùng một loại probiotic nhưng chỉ một người cho thấy tác dụng đáng kể. Đó là vì hệ vi khuẩn đường ruột ở mỗi người lại có một đặc trưng riêng, bị ảnh hưởng bởi tuổi, gen và giới tính. Ví dụ, theo nghiên cứu trên động vật từ Đại học Texas cho thấy hệ vi khuẩn ở con đực và con cái phản ứng khác nhau đối với cùng một khẩu phần. Các nhà khoa học hiện nay đang nghiên cứu cách khai thác hệ vi khuẩn trong cơ thể để điều trị bệnh.
Probiotic cần prebiotic
Vi khuẩn trong ruột của bạn – kể cả vi khuẩn tạm thời hay cư trú – đều cần “thức ăn” để tiêu thụ, gọi là prebiotic. Hãy bổ sung prebiotic, carbonhydrat không tiêu để cung cấp thực phẩm cho lợi khuẩn, giúp chúng nhân lên. Một mặt, đó là những thực phẩm có lợi cho sức khỏe, mặt khác chúng giúp tái lập hệ vi sinh đã bị xáo trộn do các tác nhân như stress. Một nghiên cứu gần đây cho thấy chuột được bổ sung prebiotic ngủ ngon hơn sau khi bị căng thẳng.
Bạn nên bổ sung hàng ngày ở dạng thực phẩm thay vì dạng viên, vì khó để có được lượng bổ sung cần thiết ở dạng viên. Prebiotic được tìm thấy trong yến mạch nguyên hạt, hành, tỏi và măng tây.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
