Fentanyl là gì?
Fentanyl là thuốc giảm đau thường được sử dụng sau phẫu thuật. Fentanyl là thuốc giảm đau thuộc nhóm opioid, tương tự như Morphine nhưng mạnh hơn gấp 100 lần. Fentanyl là thuốc được kiểm soát và yêu cầu phải có đơn của bác sĩ. Fentanyl cũng được biết đến với những tên gọi Fentanyl Citrate, Sublimaze, Actiq, Duragesic, Fentora và Matrifen.
Fentanyl dùng thế nào?
Fentanyl có sẵn dưới nhiều dạng. Trong bệnh viện, Fentanyl thường được dùng bằng đường tiêm hoặc truyền tĩnh mạch. Thuốc cũng có thể được dùng cho bệnh nhân qua bơm kiểm soát thuốc giảm đau ở bệnh nhân, bệnh nhân nhấn nút để nhận được một liều thuốc giảm đau qua đường truyền tĩnh mạch.
Với những bệnh nhân dùng fentanyl ở nhà, miếng dán da có thể được dùng. Với những bệnh ung thư, Actiq, một loại kẹo có sẵn để cung cấp thuốc đường uống. Một viên thuốc ngậm, thuốc tan trong miệng giữa má và lợi cũng có bán.
Liều Fentanyl
Liều Fentanyl phụ thuộc chủ yếu vào nguyên nhân gây đau, thời gian sử dụng và sự dung nạp của bệnh nhân với thuốc. Fentanyl là thuốc giảm đau mạnh, do đó nhiều bệnh nhân không đủ điều kiện để áp da Fentanyl hoặc dùng kẹo Actiq, vì Fentanyl dạng này chỉ phù hợp với bệnh nhân dung nạp tốt Fentanyl hoặc dung nạp tốt những loại thuốc giảm đau opioid khác.
Nguy cơ của Fentanyl
Fentanyl giống như những thuốc giảm đau opoid khác, có thể gây suy hô hấp. Điều này có nghĩa là loại thuốc này có thểy gây giảm hô hấp. Điều này có thể kéo dài hơn tác dụng giảm đau, cho nên cần chú ý tới bất cứ vấn đề gì về đường thở trước khi sử dụng thêm liều.
.png)
Fentanyl không nên dùng với những thuốc giảm đau khác nếu không được bác sĩ kê, và không nên dùng với rươu.
Có nguy cơ nghiện khi dùng Fentanyl trong thời gian dài. Khi sử dụng phù hợp, hầu hết bệnh nhân không bị nghiện hoặc không có triệu chứng của cai nghiện khi không sử dụng thuốc.
Tác dụng phụ của Fentanyl
-
Suy hô hấp
-
Táo bón
-
Khô miệng
-
Chóng mặt
-
Buồn ngủ
Liều dùng fentanyl qua thời gian
Liều fentanyl phụ thuộc chủ yếu vào đường dùng và lí do dùng thuốc. Fetanyl rất mạnh, chính vì thế liều khởi đầu thường rất nhỏ, ví dụ người lớn một liều truyền tĩnh mạch có thể là 0.05 đến 0.1 mg. Tuy nhiên với những bệnh nhân dùng lâu dài, ví dụ bệnh nhân ung thư, liều có thể tăng đến 0.8 mg/ngày 0.1 mg Fentanyl tương đương với 10 mg Morphine.
Mối quan tâm đặc biệt: Actiq
Actiq, liều fentanyl hệ thống cô đặc lại giống viên kẹo, được thiết kế để sử dụng ở bệnh nhân ung thư có những cơn đau dữ dội.
Actiq không phù hợp với tất cả mọi người, chỉ những bệnh nhân dung nạp với thuốc opoid tương đương với 60 mg morphine mỗi ngày nên sử dụng cách dùng Fentanyl này.
Actiq có vẻ ngoài giống viên kẹo, nó là một liều thuốc có thể gây tử vong ở người lớn, và đặc biệt ở trẻ em, những người không quen dùng thuốc opioid.
Fentanyl dạng áp da Duragesic
Duragesic Fantanyl dạng áp da được thiết kế để chuyển liều thuốc đặc hiệu trong thời gian 3 ngày. Khi được dán da và loại bỏ theo hướng dẫn, miếng dán vẫn chứa một lượng đáng kể fentanyl. Vì lí do này, điều quan trọng là miếng dán được vứt ở nơi trẻ không nhìn thấy. Nhà sản xuất miếng dán khuyến cáo nên vứt miếng dán vào toilet.
Cắt hoặc thay đổi miếng dán có thể gây quá liều. Không bao dùng sử dụng miếng dán không còn nguyên vẹn, hoặc chuyển miếng dán từ vùng này đến vùng khác, do nó có thể thay đổi tính nguyên vẹn của miếng dán.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
