Rất nhiều chuyên gia y tế tranh cãi nhau về folat và axít folic có phải là cùng một loại dưỡng chất thiết yếu hay không. Trong khi axít folic thường được coi là dạng của folat trong các viên thực phẩm, nên việc phân biệt hai dạng này thực sự rất quan trọng. Cho dù là phụ nữ qua độ tuổi sinh sản hay nam giới nói chung, quá liều vẫn có thể có hại.
Sự khác nhau giữa folat và a xít folic
Folat là một thuật ngữ nói chung chỉ nhóm vitamin B tan trong nước và chúng được gọi với tên gọi khác là B9. Axít folic liên quan đến hợp chất oxi hóa được sử dụng trong các viên uống bổ sung và trong các thực phẩm chức năng, trong khi đó folat lại là dạng dẫn xuất của tetrahydrofolate trong tự nhiên có trong thực phẩm.
Các dạng của folat có thể nằm trong chu trình chuyển hóa folat của tetrahydrofolate. Không giống như các folat có trong tự nhiên (là sản phẩm chuyển hóa của tetrahydrofolate có trong chất nhầy ở ruột non) axít folic bị giáng hóa rồi mới methyl hóa trong gan và cuối cùng hydro hóa thành tetrahydrofolate. Các hoạt động củe enzym chuyển hóa cùng với một lượng axít folic được sản suất ra có thể khiến lượng lớn axít folic đi vào máu.
Một vài nghiên cứu đã báo cáo rằng axít folic đã xuất hiện trong máu của những người uống viên bổ sung hoặc thực phẩm chức năng, trong khi trước đây không hề có. Bổ sung axít folic là một khuyến cáo cho phụ nữ ở độ tuổi mang thai và có ý định có thai nhằm tránh việc dị tật ống thần kinh ở thai nhi.
.png)
Nguy cơ từ việc quá liều axít folic
Trong khi tỷ lệ dị tật ống thần kinh đã giảm đi thì người ta bắt đầu quan tâm đến việc việc bổ sung thừa axít folic có trong các thực phẩm chức năng, đồ uống, các viên uống bổ sung. Một trong những nguy cơ của việc quá liều axít folic đó là ung thư. Do người ta nhận thấy sự hiện diện của các a xít folic chưa được chuyển hóa có thể gây độc với các tế bào giết tự nhiên trong cơ thể (một loại tế bào tiêu diệt các tế bào bất thường trong cơ thể) có chức năng tiêu diệt các tế bào ung thư.
Một lượng lớn axít folic dư thừa có thể làm lu mờ tình trạng thiếu hụt vitamin B12 dẫn đến sự suy giảm chức năng thần kinh ở người già.
Folat tự nhiên có trong các thực phẩm mới là tốt nhất
Mặc dù có nhiều nguy cơ liên quan đến tăng nồng độ axít folic trong cơ thể như việc tiêu thụ các thực phẩm có folat vẫn rất cần thiết. Folat hỗ trợ sự phát triển hoàn chỉnh của các tế bào hồng cầu, giảm lượng homocystein trong máu, hỗ trợ chức năng của hệ thần kinh, đặc biệt là ngăn ngừa dị tật ống thần kinh ở trẻ sơ sinh vì vậy được khuyến cáo là dùng cho phụ nữ có ý định mang thai.
Folat có nhiều trong các loại rau như: xà lách romaine, rau chân vịt, măng tây, củ cải xanh, súp lơ xanh, súp lơ trắng, củ cải, đậu lăng. Nhưng nguồn cung cấp tốt nhất là gan bê và gan gà.
Bạn có thể uống viên bổ sung folat nếu bạn cảm thấy chưa đủ. Hãy tìm các loại viên bổ sung mà trên nhãn có ghi “5-methyltetrahydrofolat” hoặc “5-MTHF”. Tránh các nhãn hiệu có ghi “axít folic” khi bạn mua những viên tổng hợp nhiều loại vitamin.
Phụ nữ có kế hoạch mang thai nên nạp một lượng 800-1200mcg mỗi ngày và thời điểm tốt nhất là trước khi có thai một vài tháng. Nhưng không nên phụ thuộc vào mỗi việc uống viên bổ sung, bạn cũng phải cung cấp folat bằng nguồn thực phẩm như ở trên để có thể hấp thu đủ lượng cần thiết. Nếu bạn có thai hoặc đang cố có thai thì 600-800mcg một ngày là đủ cho bạn. Với những đối tượng khác thì không nhất thiết phải uống viên bổ sung,chỉ cần ăn uống một lượng vừa phải các thực phẩm trên là cũng đủ lượng folat cần thiết rồi.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
