Nhiều người vẫn lầm tưởng rằng khó thở là một biểu hiện của sự lão hóa. Điều này gây nguy hiểm trong nhiều trường hợp vì người bệnh chủ quan, bỏ qua triệu chứng quan trọng này, dẫn tới việc thăm khám và điều trị muộn. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, tim mạch… có thể là nguyên nhân gây khó thở ở người cao tuổi.
1. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
Bệnh mãn tính phổi tắc nghẽn mạn tính bao gồm viêm phế quản mạn tính và khí phế thũng. Trong khí thũng, sự lão hóa, việc tiếp xúc với khói thuốc lá và môi trường ô nhiễm khiến cho vách các phế nang trở nên kém linh hoạt, mất tính co giãn. Các phế nang trở nên yếu và dễ vỡ. Tính đàn hồi của mô phổi mất đi khiến cho không khí bị bắt giữ trong phế nang, làm giảm khả năng trao đổi oxygen và khí CO2. Viêm phế quản mạn tính là chứng viêm mãn tính của niêm mạc phế quản và các tổ chức xung quanh. Lòng phế quản bị phù nề làm chít hẹp, kèm theo nhiều chất dịch (đờm) ảnh hưởng đến thông khí, gây khó thở. Đây là 1 trong những nguyên nhân gây khó thở ở người cao tuổi.
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là một nguyên nhân thường gặp gây khó thở ở người cao tuổi.
Theo Hiệp hội ung thư Mỹ, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 4 ở Hoa Kỳ. Nếu điều trị sớm, có thể làm chậm tiến triển của bệnh nhưng những tổn hại ở phổi là không thể đảo ngược. Bệnh thường bắt đầu sau 10 năm hút thuốc hoặc lâu hơn. Triệu chứng ban đầu rất nhẹ và ít có tác động đến sinh hoạt. Theo thời gian, khó thở ngày càng trở thành trở nên nghiêm trọng, người bệnh dễ bị khó thở khi thực hiện các hoạt đòi hỏi sức lực vừa phải, chẳng hạn như đi bộ lên đồi. Dần dần bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính khiến bệnh nhân cảm thấy khó thở kể cả khi vân đông nhẹ. Nằm ngửa càng khiến người bệnh khó thở hơn; nên kê cao đầu khi ngủ để cảm thấy thoải mái hơn.
2. Suy tim sung huyết
Đây cũng là 1 trong những nguyên nhân gây khó thở ở người cao tuổi. Cơn nhồi máu cơ tim trước đó, hẹp động mạch vành, huyết áp cao, và cơ tim bị suy yếu do lạm dụng rượu lâu dài là những yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ suy tim sung huyết ở người cao tuổi. Trong suy tim sung huyết, cơ tim quá yếu để có thể bơm máu mang oxy đi khắp cơ thể. Khó thở là triệu chứng thường gặp nhất của căn bệnh này. Ban đầu người bệnh chỉ bị khó thở nhẹ, nhưng càng về sau khó thở xảy ra cả khi đang ngủ hoặc nằm nghỉ. Ở những người bị suy tim sung huyết nặng, khó thở có thể nhanh chóng trở nên nghiêm trọng hơn và đòi hỏi cần phải chăm sóc y tế khẩn cấp.
Hiệp hội Tim mạch Mỹ báo cáo rằng suy tim làm thận giảm khả năng loại bỏ natri và chất lỏng dư thừa ra khỏi cơ thể, do đó những người bị suy tim phải hạn chế lượng chất lỏng và muối. Suy tim sung huyết có liên quan tới bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, vì thế không hiếm có trường hợp mắc cả hai bệnh này.
Khó thở do suy tim sung huyết có thể nhanh chóng trở nên nghiêm trọng và đòi hỏi chăm sóc y tế khẩn cấp.
3. Thiếu máu
Ở người bị thiếu máu, nhu cầu oxy của cơ thể không được đáp ứng do thiếu các tế bào máu đỏ. Các triệu chứng bao gồm khó thở, da nhợt nhạt và mệt mỏi. Một bài báo được công bố trong tháng 10 năm 2000 trên tạp chí American Family Physician cho biết bệnh mạn tính là nguyên nhân thường gặp nhất của bệnh thiếu máu ở người già. Các bệnh mạn tính này bao gồm nhiễm trùng, bệnh thận, bệnh gan, rối loạn viêm nhiễm hoặc ung thư. Thiếu sắt, một kết quả của suy dinh dưỡng hoặc hấp thụ chất dinh dưỡng kém, là nguyên nhân phổ biến thứ hai của bệnh thiếu máu. Chảy máu dạ dày, một tác dụng phụ của các loại thuốc chống viêm không steroid được sử dụng để điều trị đau viêm khớp, cũng dẫn đến thiếu máu. Nếu chưa tìm được nguyên nhân gây khó thở ở người cao tuổi thì cần xem xét vấn đề này.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
