.png)
Carbs tinh chế và Omega-3
Các chuyên gia y tế chỉ ra sự liên kết giữa chế độ ăn uống chứa nhiều carbohydrate tinh chế với những khó khăn trong học tập và trí nhớ.
Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng ở những con chuột có tuổi (không còn trẻ) ăn chế độ ăn nhiều chất béo trong thời gian ngắn đã làm suy giảm trí nhớ và tăng mức độ viêm ở các bộ phận khác nhau của não. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng một sự can thiệp vào chế độ ăn uống có thể làm giảm điều này.
Một nghiên cứu khác đã quan sát thấy rằng, một omega-3 được gọi là axit docosahexaenoic (DHA) có thể làm giảm chứng viêm trong não liên quan đến chấn thương sọ não, đột quỵ và suy giảm nhận thức do tuổi tác. Các nhà khoa học không biết liệu DHA có giúp bảo vệ chống lại các tác động liên quan đến carbohydrate đối với nhận thức và viêm thần kinh hay không. Bên cạnh đó, có rất ít thông tin về chế độ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn có hàm lượng carbohydrate tinh chế và chất béo bão hòa cao nhưng lại thiếu chất xơ ảnh hưởng đến não lão hóa như thế nào.
Gần đây, các nhà nghiên cứu từ Đại học Bang Ohio (OSU) và công ty Inotiv Inc. đã tiến hành một nghiên cứu để tìm hiểu cơ chế đằng sau tác động thần kinh của chế độ ăn đã qua chế biến và liệu bổ sung omega-3 có thể cải thiện những tác động này hay không. Họ phát hiện ra rằng chế độ ăn gồm thực phẩm chế biến làm suy giảm chức năng trí nhớ ở những con chuột có tuổi và điều này xảy ra cùng với các dấu hiệu viêm gia tăng. Tuy nhiên, bổ sung Omega-3 đã cải thiện những tác dụng này. Nghiên cứu này xuất hiện trên tạp chí Brain, Behavior, and Immunity.
Phương pháp nghiên cứu ở chuột
Các nhà nghiên cứu đã thu thập những con chuột 3 tháng và 24 tháng tuổi để nghiên cứu. Vì chuột cái không có trong nhóm tuổi lớn hơn vào thời điểm nghiên cứu, các nhà nghiên cứu chỉ sử dụng chuột đực. Khi bắt đầu nghiên cứu, những con chuột nhỏ hơn nặng trung bình khoảng 300g, trong khi những con chuột lớn hơn nặng khoảng 550g.
Hai con chuột được nhốt chung vào một lồng và được phân ngẫu nhiên để tiếp tục ăn chế độ ăn thông thường bao gồm 54% carbohydrate phức hợp, chế độ ăn thực phẩm chế biến bao gồm 63,3% carbohydrate tinh chế, hoặc chế độ ăn thực phẩm chế biến và bổ sung DHA trong 28 ngày. Sau khoảng thời gian này, các nhà khoa học đặt những con chuột riêng biệt trong một buồng điều hòa, nơi những con chuột nghe thấy một âm thanh trong 15 giây và sau đó nhận được một cú sốc chân kéo dài 2 giây. Bốn ngày sau, các nhà khoa học đưa chuột vào lồng và âm thanh để đánh giá phản ứng sợ hãi của chúng.
Mặc dù không có sự khác biệt về hành vi đóng băng (freezing behaviour) giữa các nhóm chuột khác nhau trong giai đoạn nuôi dưỡng, các nhà nghiên cứu quan sát thấy rằng những con chuột già chỉ ăn chế độ ăn chủ yếu đã qua chế biến sẽ đóng băng ít hơn đáng kể trong cả hai thí nghiệm về nỗi sợ hãi so với những con chuột già được ăn các chế độ khác. Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng cả hai nhóm chuột ăn chế độ ăn thực phẩm chế biến đều tăng cân tương tự như nhóm chuột ăn chế độ ăn thay thế. Hơn nữa, những con già bị ảnh hưởng nhiều hơn những con nhỏ hơn.
Sau những thí nghiệm này, các nhà nghiên cứu đã cô lập các khu vực khác nhau của não chuột để phân tích RNA của chúng. Những phân tích này cho thấy những con chuột chỉ ăn chế độ ăn thực phẩm chế biến sẵn có biểu hiện gen viêm cao hơn đáng kể so với những con chuột ăn chế độ ăn thay thế hoặc chế độ ăn thực phẩm chế biến có bổ sung DHA. Tuy nhiên, các tác giả nhận thấy rằng việc bổ sung DHA không ảnh hưởng đến tất cả các gen mà nghiên cứu đã khảo sát. Theo các nhà nghiên cứu, điều này có nghĩa là bổ sung DHA không nhất thiết phải bù đắp những tác động tiêu cực của thực phẩm tinh chế cao và mọi người nên tập trung vào việc cải thiện chế độ ăn uống tổng thể bằng cách tăng lượng carbohydrate và chất xơ phức.
Phản ứng viêm
Tiến sĩ Ruth Barrientos, Tiến sĩ, tác giả chính của nghiên cứu này và là phó giáo sư tại OSU giải thích rằng, “Thực phẩm đã qua chế biến và tinh chế không quen thuộc với hệ vi sinh vật đường ruột của chúng ta – vốn đã phát triển qua hàng nghìn năm, vì vậy những thực phẩm này có thể gây ra phản ứng miễn dịch viêm, gần như thể thực phẩm đã qua chế biến là mầm bệnh.” Cô cũng bổ sung thêm rằng, phản ứng viêm ngoại vi có thể dễ dàng kích hoạt phản ứng viêm trong não, đặc biệt với những tế bào não “đã có tuổi”, phản ứng viêm thần kinh có thể tăng quá mức, gây ra tổn thương và suy yếu hệ thần kinh.
"Axit béo omega-3 DHA và các chất chuyển hóa của nó được biết là có khả năng giải quyết tình trạng viêm và chúng tôi tin rằng điều đó giải thích cho tác dụng bảo vệ." – Theo tiến sĩ Ruth Barrientos.
Tiến sĩ Andile Khathi, trưởng nhóm nghiên cứu về Cơ thể và Chức năng Con người tại Đại học KwaZulu-Natal ở Nam Phi, người không tham gia vào nghiên cứu này, cho biết, “Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra sự tiêu thụ lâu dài carbohydrate tinh chế và chất béo bão hòa có thể dẫn đến các sai lệch chuyển hóa khác nhau do chứng viêm gây ra…Hồi hải mã - bộ phẫn của não chịu trách nhiệm về trí nhớ, khá nhạy cảm với những thay đổi về trao đổi chất, đặc biệt là ở người lớn tuổi."
Các nhà nghiên cứu kết luận rằng chế độ ăn thực phẩm chế biến giàu carbohydrate tinh chế làm suy yếu chức năng nhận thức, làm tăng biểu hiện gen viêm thần kinh và tăng cân ở chuột già. Họ cũng phát hiện ra rằng việc bổ sung DHA có thể làm giảm tác dụng này.
Những hạn chế và tương lai
Một hạn chế của nghiên cứu là các nhà nghiên cứu không biết chính xác mỗi con chuột đã ăn bao nhiêu thức ăn, vì cả hai được nhốt chung trong một lồng. Bên cạnh đó, nghiên cứu nên được thực hiện trên con người để biết chính xác hiệu ứng này có xảy ra tương tự như ở chuột không.
Cho đến nay, không có một loại thực phẩm, thành phần hoặc chất bổ sung nào - thông qua các nghiên cứu khoa học nghiêm ngặt - đã được chứng minh là có thể ngăn ngừa, điều trị hoặc chữa khỏi bệnh Alzheimer hoặc chứng sa sút trí tuệ khác ở người.
Điều chưa rõ ràng từ nghiên cứu là liệu DHA có thể có tác dụng tương tự ở người hay không, hay nó có hoạt động chống lại các cơ chế sinh học gây ra chứng mất trí nhớ hay không, vẫn chưa được làm sáng tỏ.
Trước đó, một số ít các nghiên cứu đã liên kết cụ thể omega-3 với sức khỏe tim mạch và tuần hoàn tốt hơn, nhưng nghiên cứu cho đến nay vẫn chưa chỉ ra một cách chắc chắn rằng việc uống omega-3 có thể làm giảm các vấn đề về trí nhớ và suy nghĩ.
Trong tương lai, mục tiêu của các nhà nghiên cứu là kiểm tra và xác định tác động của chế độ ăn giàu thực phẩm chế biến đối với đường ruột và đưa chuột cái vào nghiên cứu của họ.
https://www.medicalnewstoday.com/articles/processed-foods-impair-memory-can-omega-3-help
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
