✴️ Điểm danh 4 nguyên nhân gây sỏi tiết niệu điển hình nhất

4 nguyên nhân gây sỏi tiết niệu

Sỏi đường tiết niệu bắt đầu hình thành trong thận và có thể to ra trong niệu quản hoặc bàng quang. Tùy thuộc vào vị trí của sỏi, nó có thể được gọi là sỏi thận, sỏi niệu quản hoặc sỏi bàng quang.

Sỏi phổ biến hơn ở người trung niên và người cao tuổi. Các viên sỏi có kích thước khác nhau, từ quá nhỏ không thể nhìn thấy bằng mắt thường đến đường kính từ 2,5 cm trở lên. Những viên sỏi lớn được gọi là stenthorn (vì có nhiều hình chiếu giống như gạc hươu), sỏi có thể lấp đầy gần như toàn bộ bể thận (buồng thu gom trung tâm của thận) và các ống dẫn lưu vào đó (đài hoa).

Nhiễm trùng đường tiết niệu có thể xảy ra khi vi khuẩn bị mắc kẹt trong nước tiểu đọng lại phía trên chỗ tắc nghẽn. Khi sỏi làm tắc nghẽn đường tiết niệu trong một thời gian dài, nước tiểu sẽ trào ngược trong các ống bên trong thận, gây áp lực quá mức khiến thận bị sưng (thận ứ nước ) và cuối cùng làm hỏng thận.

Sỏi tiết niệu hình thành ở các vị trí khác nhau

Sỏi phổ biến hơn ở những người:

• Mắc một số rối loạn nhất định (ví dụ: cường cận giáp, mất nước và nhiễm toan ống thận)

• Người có chế độ ăn uống giàu protein động vật hoặc vitamin C

• Người không uống nước đầy đủ

• Gia đình có người từng bị sỏi sẽ có nhiều khả năng bị sỏi canxi hơn

• Người đã trải qua phẫu thuật để giảm cân cũng có thể tăng nguy cơ hình thành sỏi

Hiếm khi, thuốc và các chất trong chế độ ăn uống (như melamine) gây ra sỏi.

Cơ chế hình thành sỏi tiết niệu do nước tiểu quá bão hòa với muối có thể hình thành sỏi hoặc do nước tiểu thiếu các chất ức chế hình thành sỏi bình thường. Citrate là một chất ức chế như vậy vì nó liên kết với canxi thường liên quan đến việc hình thành sỏi.

Bên cạnh đó, có 4 nguyên nhân gây sỏi tiết niệu thường gặp đó là:

Sử dụng thuốc điều trị liều cao kéo dài

Điển hình nhất là việc uống canxi dài ngày khi điều trị và phòng ngừa bệnh loãng xương ở người cao tuổi do khả năng hấp thu canxi kém trong khi bài tiết canxi tăng.

Vậy nên nồng độ canxi trong nước tiểu sẽ ngày càng tăng nếu không tuân thủ uống thuốc đúng liều lượng chỉ định phù hợp hoặc không theo dõi trong quá trình sử dụng, dễ lắng đọng thành sỏi trong thận.

Bên cạnh đó, nguy cơ hình thành sỏi tiết niệu tăng cao khi lạm dụng bổ sung quá nhiều vitamin C dược phẩm kéo dài vì vitamin C được cơ thể chuyển hóa tạo ra sản phẩm trung gian là acid oxalic, chất này sẽ đào thải qua thận.

Nguyên nhân gây sỏi tiết niệu do thói quen uống ít nước

Trung bình, cơ thể chúng ta có chứa tới 70% là nước, nước còn tham gia vào hoạt động của tất cả các cơ quan trong cơ thể, kể cả hoạt động của hệ tiết niệu. Các chất dư thừa hòa trong nước tiểu sẽ được thận bài tiết sau đó đẩy xuống bàng quang và đưa ra ngoài cơ thể.

Nếu uống ít nước đồng nghĩa với việc lượng nước tiểu cũng ít đi, trong khi đó các ion liên tục được thận đào thải ra và tăng cao hơn, nước tiểu sẽ bị đọng trong thận và bàng quang trong thời gian dài, làm tăng nguy cơ hình thành sỏi trong thận và các cơ quan khác của hệ tiết niệu.

Không uống đủ nước hằng ngày là sai lầm cần thay đổi ngay

Nhiễm trùng đường tiểu gây sỏi tiết niệu

Nguyên nhân khá thường xuyên gây nên sỏi tiết niệu mà ít người biết là nhiễm trùng đường tiểu, nghiêm trọng hơn là nhiễm trùng mạn tính.

Khi bị nhiễm trùng sẽ gây tổn thương tế bào thận, sưng viêm trong nhiễm trùng ảnh hưởng tới hoạt động bài tiết. Nhiễm trùng và viêm niêm mạc niệu quản, niệu đạo, bàng quang dễ gây lắng đọng canxi, oxalate dẫn tới hình thành sỏi.

Trên thực tế, sỏi tiết niệu có thể xảy ra nếu một người bị nhiễm trùng đường tiểu kéo dài, khi bị sỏi tiết niệu dễ gây tác dụng ngược khiến hệ tiết niệu bị nhiễm trùng mạn tính.

Sỏi tiết niệu do các bệnh lý khác

Các chuyên gia còn cho biết nguyên nhân gây sỏi tiết niệu còn do các bệnh lý khác như:

• Đường tiểu dị dạng

• Bệnh tiểu khung

• U đường tiết niệu

• Tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến

Hậu quả của tất cả các bệnh lý đều gây hiện tượng lắng đọng nước tiểu, nguy cơ hình thành sỏi tiết niệu tăng lên và gây nhiễm trùng đường tiết niệu.

Xét thấy có nhiều nguyên nhân hình thành nên sỏi tiết niệu theo thời gian, cần thay đổi sớm các thói quen không lành mạnh, hạn chế các yếu tố nguy cơ gây bệnh để phòng ngừa sỏi tiết niệu.

Chế độ dinh dường phòng ngừa sỏi tiết niệu

Dưới đây là 5 cách để giúp ngăn ngừa sỏi hệ tiết niệu:

Uống nhiều nước

Uống thêm nước sẽ làm loãng các chất trong nước tiểu dẫn đến hình thành sỏi. Cố gắng uống đủ chất lỏng để thải 2 lít nước tiểu mỗi ngày, tương đương với 8 cốc tiêu chuẩn. Có thể hữu ích khi bao gồm một số đồ uống có múi, như nước chanh và nước cam. Chất citrate trong các loại đồ uống này giúp ngăn chặn sự hình thành sỏi.

Ăn thực phẩm giàu canxi

Canxi trong chế độ ăn uống liên kết với oxalat trong ruột làm giảm lượng oxalat được hấp thụ vào máu và sau đó được bài tiết qua thận. Điều này làm giảm nồng độ oxalat trong nước tiểu, do đó giảm khả năng oxalat có thể liên kết với canxi trong nước tiểu, giảm nguy cơ sỏi thận.

Bổ sung canxi đúng liều lượng thông qua thực phẩm lành mạnh

Giảm natri

Chế độ ăn nhiều natri có thể gây ra sỏi thận vì nó làm tăng lượng canxi trong nước tiểu. Vì vậy, một chế độ ăn ít natri được khuyến khích để giảm nguy cơ bị sỏi tiết niệu. Các chuyên gia khuyến cáo chỉ nên giới hạn tổng lượng natri hàng ngày xuống còn 2.300 mg. Nếu một người có tiền sử bị sỏi tiết niệu do dung nạp natri, hãy cố gắng giảm lượng tiêu thụ hàng ngày xuống còn 1.500 mg. Điều này cũng sẽ tốt cho huyết áp và tim mạch

Hạn chế đạm động vật

Ăn quá nhiều đạm động vật, chẳng hạn như thịt đỏ, thịt gia cầm, trứng, hải sản sẽ làm tăng nồng độ axit uric dẫn đến sỏi thận. Chế độ ăn giàu protein cũng làm giảm nồng độ citrate trong nước tiểu, đây là một chất hóa học trong nước tiểu giúp ngăn ngừa hình thành sỏi. Nếu thuộc đối tượng dễ bị sỏi, hãy hạn chế lượng thịt ăn hàng ngày.

Thay thế đạm động vật bằng đạm từ thực vật để giảm nguy cơ bị sỏi tiết niệu

Tránh thực phẩm hình thành sỏi khác

Củ cải đường, sô cô la, rau bina, đại hoàng, trà và hầu hết các loại hạt rất giàu oxalat gây ra sỏi thận. Nếu bị sỏi, bác sĩ có thể khuyên người bệnh nên tránh những thực phẩm này hoặc tiêu thụ chúng với số lượng ít hơn.

Đối với những trường hợp khác, các loại thực phẩm và đồ uống cụ thể không có khả năng gây ra sỏi thận trừ khi được tiêu thụ với số lượng quá cao. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người dùng vitamin C liều cao dưới dạng chất bổ sung có nguy cơ bị sỏi thận cao hơn do cơ thể chuyển đổi vitamin C thành oxalat.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp