Tán sỏi ngược dòng và những điều cần biết

✴️ Tán sỏi ngược dòng và những điều cần biết

1. ĐẠI CƯƠNG

Tán sỏi ngược dòng (Retrograde Intrarenal Surgery – RIRS) là kỹ thuật điều trị ít xâm lấn, sử dụng ống nội soi mềm đưa qua niệu đạo – bàng quang – niệu quản để tiếp cận hệ thống đài bể thận. Sau đó sử dụng tia laser Holmium phá vỡ viên sỏi thành các mảnh nhỏ, được loại bỏ bằng dụng cụ chuyên dụng hoặc đào thải tự nhiên qua nước tiểu.

Phương pháp này được xem là một trong những tiến bộ hiện đại trong điều trị sỏi tiết niệu, đặc biệt là sỏi thận nhỏ và sỏi niệu quản.

Tán sỏi ngược dòng như thế nào

Tán sỏi nội soi ngược dòng là công nghệ tán sỏi tiên tiến, điều trị sỏi tiết nệu hiệu quả

2. CHỈ ĐỊNH VÀ CHỐNG CHỈ ĐỊNH

2.1. Chỉ định

Sỏi niệu quản kích thước < 10 mm không đáp ứng điều trị nội khoa.
Sỏi thận kích thước ≤ 3 cm, đặc biệt là các sỏi đài trên, đài giữa.
Sỏi nằm ở vị trí khó tiếp cận bằng các phương pháp khác (trên polyp, sa lồi niệu quản).
Sỏi tái phát, sỏi tồn lưu sau tán sỏi ngoài cơ thể (ESWL) hoặc mổ mở.

2.2. Chống chỉ định

Niệu đạo, niệu quản hẹp hoặc biến dạng không đưa được ống nội soi.
Sỏi kích thước > 3 cm (ưu tiên mổ nội soi sau phúc mạc hoặc mổ mở).
Nhiễm khuẩn tiết niệu chưa được kiểm soát.
Suy thận nặng, thận ứ nước độ III–IV.
Rối loạn đông máu chưa được hiệu chỉnh.
Phụ nữ mang thai.

3. QUY TRÌNH KỸ THUẬT

Gây mê – vô cảm: Gây mê toàn thân hoặc tê tủy sống.
Tư thế phẫu thuật: Tư thế sản khoa.
Đưa ống soi mềm: Qua đường niệu đạo – bàng quang – niệu quản – thận.
Phá sỏi bằng laser Holmium: Mảnh sỏi lớn được lấy ra bằng basket, mảnh vụn được đào thải qua nước tiểu.
Đặt ống thông JJ: Được đặt để dẫn lưu niệu quản – bàng quang, rút sau 1–2 tuần theo hẹn tái khám.
Thời gian thực hiện: 30–60 phút.

4. ƯU ĐIỂM VÀ HẠN CHẾ

4.1. Ưu điểm

Không xâm lấn, không rạch da.
Ít đau sau phẫu thuật, hồi phục nhanh.
Có thể loại bỏ sỏi hoàn toàn trong một lần can thiệp.
Tỷ lệ sạch sỏi cao (> 90%) với sỏi ≤ 2 cm.
Giảm nguy cơ biến chứng và rút ngắn thời gian nằm viện (24–48 giờ).
Bảo tồn tối đa nhu mô thận.

Chăm sóc sau tán sỏi

Sau thực hiện tán sỏi bệnh nhân nên uống nhiều nước để dễ dàng bài xuất mảnh vụn sỏi ra khỏi cơ thể

4.2. Hạn chế

Không áp dụng trong các trường hợp hẹp niệu đạo, rối loạn đông máu, thai kỳ.
Nguy cơ tổn thương niệu quản (thủng, bỏng do tia laser).
Yêu cầu thiết bị nội soi – laser hiện đại và bác sĩ có tay nghề cao.

5. DIỄN TIẾN HẬU PHẪU

5.1. Biểu hiện bình thường sau thủ thuật

Đau âm ỉ vùng thắt lưng trong 1–2 ngày đầu.
Tiểu máu nhẹ (hồng nhạt) trong vài ngày.
Cảm giác tiểu gắt, tiểu nhiều lần do kích thích ống JJ.
Tê nhẹ vùng chi dưới nếu gây tê tủy sống.

5.2. Dấu hiệu cảnh báo biến chứng

Đau dữ dội lan vùng sinh dục.
Tiểu máu đỏ tươi, có máu cục.
Tiểu khó, bí tiểu.
Sốt cao, buồn nôn, nôn nhiều (nguy cơ nhiễm trùng tiết niệu hoặc nhiễm trùng máu).

6. HƯỚNG DẪN CHĂM SÓC SAU CAN THIỆP

6.1. Dinh dưỡng

Bắt đầu ăn cháo loãng sau 6 giờ, tăng dần khẩu phần sau 24 giờ.
Uống ≥ 2 lít nước/ngày, tránh nước có gas, rượu, bia, cà phê.
Ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi, tránh thực phẩm nhiều oxalat và protein động vật.

6.2. Vận động

Vận động nhẹ sau 24 giờ, tránh nằm lâu.
Kiêng hoạt động gắng sức trong 1 tuần.
Kiêng quan hệ tình dục 2–3 tuần sau thủ thuật.

6.3. Tái khám

Tái khám sau 1–2 tuần để rút ống JJ và kiểm tra đánh giá chức năng thận, tình trạng sạch sỏi.
Tuân thủ dùng thuốc kháng sinh, giảm đau theo đơn.

7. NHẬN ĐỊNH CHUYÊN MÔN

Tán sỏi nội soi ngược dòng bằng laser là một kỹ thuật điều trị hiện đại, có hiệu quả cao và an toàn cho phần lớn bệnh nhân có chỉ định. Tuy nhiên, đây là kỹ thuật chuyên sâu, đòi hỏi bác sĩ giàu kinh nghiệm và hệ thống trang thiết bị đạt chuẩn. Việc đánh giá đúng chỉ định, chống chỉ định và theo dõi hậu phẫu nghiêm ngặt là yếu tố quyết định đến kết quả điều trị.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP