Các triệu chứng của bệnh lí thần kinh

Các triệu chứng của bệnh lí thần kinh phụ thuộc vào loại dây thần kinh cảm giác hoặc vận động – hoặc sự kết hợp giữa chúng – bị tổn thương. Tổn thương các dây thần kinh nàycó thể ảnh hưởng đến các chức năng toàn thân hoặc huyết áp hoặc gây nên các triệu chứng về tiêu hóa. Tổn thương các dây thần kinh cảm giác có thể ảnh hưởng đến các loại cảm giác và khả năng giữ thăng bằng. Trong khi đó, tổn thương các dây thần kinh vận động có thể ảnh hưởng tới các chuyển động và phản xạ. Khi cả hai loại thần kinh cảm giác và vận động đều bị tổn thương, người ta gọi tình trạng này là bệnh thần kinh vận động cảm giác.

Khi tổn thương tiến triển, các biến chứng có thể xuất hiện, ví dụ như:

Các chấn thương, vết thương và vết loét do mất cảm giác trong bệnh lý thần kinh

Một số biến chứng liên quan tới bệnh lí thần kinh xuất phát từ sự mất cảm giác. Trong một số trường hợp, bạn có thể nghĩ rằng đó là một lợi thế, nhưng không cảm thấy ngay cả những cảm giác khó chịu có thể rất nguy hiểm. Tất cả chúng ta đều ghét đau đớn nhưng cơn đau lại là một cơ chế bảo vệ. Đặc biệt với những bệnh lí thần kinh do tiểu đường, nếu bạn bị mất giảm cảm giác ở bàn chân, bạn có thể sẽ không cảm nhận được tình trạng tăng áp lực ở chân hoặc các vết loét. Các vết loét do bệnh tiểu đường có thể được xử lí bằng cách loại bỏ các tế bào chết, sử dụng kháng sinh và giảm áp lực của khu vực bị ảnh hưởng, ví dụ như dùng nạng, xe lăn cho tới khi vết loét lành lại.

Hoại tử và cắt cụt do vết thương bị nhiễm trùng liên quan đến bệnh lí thần kinh

Các vết thương liên quan đến bệnh lí thần kinh không được xử lý và điều trị có thể bị nhiễm trùng bởi vì đó là vết thương hở. Chúng cũng có thể tiến triển thành nhiễm trùng xương hay hoại tử (một vấn đề đe dọa tính mạng gây ra bởi các mô chết của vết thương).

Nếu phát hiện sớm, hoại tử có thể được chữa trị bằng kháng sinh, phẫu thuật và liệu pháp oxy. Tương tự vậy, một nhiễm trùng xương có thể được điều trị bằng kháng sinh và phẫu thuật. Nhưng thông thường, sẽ cần phải cắt cụt chi nếu vết thương đã bị hoại tử. Đây là vấn đề thông thường ở những người bị tiểu đường. Năm 2014, có hơn 108.000 người bị tiểu đường phải cắt cụt chi dưới.

Cách điều trị tốt nhất là phòng tránh

Không để một chấn thương nhỏ vượt ra ngoài tầm kiểm soát. Hãy kiểm tra chân bạn hoặc bất cứ bộ phận nào trên cơ thể bị ảnh hưởng do tê bì hoặc các triệu chứng thần kinh khác hàng ngày. Kiểm tra lòng bàn chân và mu chân. Bạn có thể mua một tấm gương nhỏ mang theo bên mình để kiểm tra lòng bàn chân nếu bạn không đủ linh hoạt để tự kiểm tra hoặc có người khác kiểm tra giúp. Nếu có bất kì vết phồng rộp, trầy xước hoặc vết thương nào, hãy đến gặp bác sĩ.

Bệnh lí thần kinh tự chủ ở tim mạch ảnh hưởng tới tuần hoàn và nhịp tim

Đôi khi, tổn thương thần kinh có thể ảnh hưởng tới khả năng kiểm soát sự lưu thông máu và nhịp tim của cơ thể (một tình trạng được gọi là bệnh lí thần kinh tự chủ ở tim mạch). Bệnh này thường phổ biến ở những người bị tiểu đường. Nó có thể ảnh hưởng để khả năng tập thể dục hoặc hoạt động của bản thân trong thời gian dài, hoặc gây ra tình trạng hạ huyết áp  khiến bạn thấy chóng mặt, mệt mỏi khi đứng lên đột ngột. Bệnh lí thần kinh tự chủ ở tim mạch có khả năng nguy hiểm đến tính mạng.

Các phương pháp điều trị của bệnh lí thần kinh tự chủ ở tim mạch có xu hướng tập trung vào kiểm soát triệu chứng, ví dụ như uống nhiều nước để tăng thể tích tuần hoàn và đeo tất áp lực. Thuốc điều trị cũng có thể được kê để kiểm soát tình trạng hạ huyết áp và loạn nhịp bao gồm các thuốc chẹn Beta, Florinef (fludrocortisones), và midodrine. Chức năng của tim nên được bác sĩ theo dõi thường xuyên nếu bạn mắc phải tình trạng này.

Các vấn đề tiêu hóa do tổn thương thần kinh tự chủ trong bệnh lí thần kinh

Tổn thương các dây thần kinh tự chủ có thể ảnh hưởng đến khả năng tiêu hóa của bạn. Liệt dạ dày là một một dạng bệnh lí thần kinh ngoại vi do tiểu đường gây ra, trong đó dạ dày mất quá nhiều thời gian để tiêu hóa thức ăn. Kết quả là các triệu chứng như chứng ợ nóng, buồn nôn và nôn ra thức ăn không được tiêu hóa, nhanh cảm thấy no, sụt cân, chướng bụng, mức đường huyết thay đổi thất thường, chán ăn và co thắt dạ dày. Cách chữa trị tốt nhất cho tình trạng này là kiểm soát mức đường máu để giảm thiểu thương tổn. Nếu bạn đang kiểm soát bệnh tiểu đường, bạn có thể phải tiêm insulin thường xuyên hơn hoặc kiểm tra mức đường huyết thường xuyên hơn.

Bàn chân Charcot – bệnh xương khớp do thần kinh khiến bàn chân biến dạng

Một biến chứng có thể nữa của bệnh lí thần kinh là sự biến dạng các khớp và các xương bàn chân gây ra bởi một tình trạng được gọi là bàn Charcot. Bệnh lí thần kinh vận động xảy ra khi các khớp không thể đáp ứng đúng với lực tác động lên chân do các tín hiệu thần kinh bị gián đoạn. Điều này là do thiếu sự phối hợp và kết quả là tình trạng viêm gây nên các tổn thương cực nhỏ tăng dần theo thời gian và phá hủy sự toàn vẹn cấu trúc của bàn chân và các chi gây ra biến dạng và trật khớp.

Nếu bác sĩ khuyên bạn nên phẫu thuật, tình trạng này có thể khiến quá trình phức tạp hơn. Một chấn thương mắt cá liên quan đến bệnh lí thần kinh có nguy cơ cao hơn để lại các biến chứng, và vì vậy nó nên được điều trị bằng cách khác. Nếu một bệnh nhân biết rằng họ bị bệnh lí thần kinh, nó nên được xử lí trước khi phẫu thuật.

Phương pháp điều trị Charcot tập trung vào ổn định vùng bị ảnh hưởng, tránh chịu quá nhiều trọng lượng và giảm sưng.

Mất khả năng kiểm soát bàng quang, thường gây ra bởi bệnh lí thần kinh do tiểu đường

Tổn thương dây thần kinh có thể bao gồm khả năng kiểm soát bàng quang, dẫn đến bàng quang hoạt động quá mức, kém hoạt động hoặc hoạt động không tự chủ. Bệnh lí thần kinh do tiểu đường là nguyên nhân phổ biến nhất của tình trạng này, nhưng nó cũng gặp ở những bệnh nhân mắc hội chứng Guillain-Barre (chứng rối loạn do hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công một phần thần kinh ngoại biên), HIV và AIDS, viêm đa dây thần kinh mất bao myelin mãn tính và bệnh thần kinh amyloid.

Các phương pháp điều trị bao gồm sử dụng thuốc giãn bàng quang, ví dụ như Oxybutynin, Tolterodine hoặc Propantheline (đây là các thuốc giúp giảm co thắt cơ bàng quang); một số thuốc giúp kích thích các thần kinh ở bàng quang như bethanechol, botulinum toxin, thuốc bổ sung GABA và các thuốc chống động kinh.

Chìa khóa để ngăn ngừa các biến chứng này là giải quyết nguyên nhân cơ bản và tìm kiếm các phương pháp điều trị sớm. Ví dụ, một số thủ thuật phẫu thuật thần kinh hiệu quả hơn khi bệnh nhân vẫn còn một số cảm giác ở dây thần kinh bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, có một giới hạn thời gian rất ngắn để bệnh nhân có thể thực hiện phẫu thuật đó. Một khi bệnh lí thần kinh đã tiến triển đến mức mất hết cảm giác thì phẫu thuật ít có khả năng cải thiện các triệu chứng. Đừng để đến khi quá muộn để có thể giải quyết các triệu chứng thần kinh và tránh các biến chứng.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp