Đột quỵ ở giới trẻ: Nguyên nhân, triệu chứng, cách kiểm soát

1. Đột quỵ ở giới trẻ là gì?

Khoảng 10 đến 15% các ca đột quỵ xảy ra ở trẻ em và người lớn dưới 45 tuổi đang tăng lên.

Có hai loại đột quỵ phổ biến ở đối tượng này: Đột quỵ do thiếu máu cục bộ và xuất huyết não. Sự gia tăng lớn nhất là đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Các cục máu đông chặn động mạch di chuyển của máu đến não. Còn đột quỵ xuất huyết xảy ra khi mạch máu trong hoặc gần não bị vỡ, ít phổ biến hơn.

Phục hồi sau đột quỵ có thể là một quá trình suốt đời, và khi nó xảy ra ở tuổi trẻ, những người sống sót phải đối mặt với một loạt thách thức như:

• Tai biến mạch máu não có thể làm gián đoạn sự nghiệp: Bệnh nhân phải nghỉ làm để phục hồi sức khỏe, và bạn đời có thể phải nghỉ việc để chăm sóc người thân.
• Tác động kéo dài của đột quỵ có thể bao gồm mệt mỏi, mất trí nhớ và các vấn đề về sự tập trung gây cản trở hiệu quả công việc.
• Đột quỵ có thể dẫn đến khó khăn về tài chính do mất tiền lương và chi phí chăm sóc trong quá trình hồi phục.

Tuy nhiên, những người trẻ tuổi có xu hướng phục hồi nhanh hơn vì họ có thể chất tốt hơn, có nhiều nguồn dự trữ thần kinh hơn sau chấn thương não.

Người trẻ tuổi ngày càng có xu hướng bị đột quỵ nhiều hơn.

2. Nguyên nhân gây ra đột quỵ ở người trẻ tuổi

Có rất nhiều yếu tố nguy cơ và bệnh lý làm gia tăng nguy cơ xảy ra đột quỵ ở người trẻ. Trong đó, lối sống căng thẳng, stress, lạm dụng ma túy, rượu bia…là những yếu tố hay gặp.

2.1. Đột quỵ ở giới trẻ do di truyền

Một số nguyên nhân di truyền gia tăng đột quỵ ở người dưới 50 tuổi bao gồm:

Bệnh tim bẩm sinh

Bất kỳ tình trạng nào dẫn đến bất thường cấu trúc của tim hoặc rối loạn nhịp tim đều làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Rối loạn đông máu

Xu hướng đông máu của tiểu cầu hoặc hồng cầu khi di chuyển trong cơ thể có thể dẫn đến đột quỵ.

Bệnh hồng cầu hình liềm

Tế bào hình liềm bị biến dạng có thể gây tắc nghẽn động mạch và mạch máu, làm tăng nguy cơ đột quỵ đáng kể. Nguy cơ này ở những người trẻ tuổi cao hơn 200 lần so với những người không mắc bệnh hồng cầu hình liềm.

Điều kiện trao đổi chất

Các tình trạng như bệnh Fabry có thể khiến bạn phát triển các yếu tố nguy cơ đột quỵ như thu hẹp mạch máu cung cấp máu cho não, huyết áp cao hoặc mức cholesterol bất thường

Đau nửa đầu

Đau nửa đầu là một chứng rối loạn thần kinh được biết đến nhiều nhất. Chứng đau nửa đầu có thể (hiếm khi) gây ra đột quỵ do thiếu máu cục bộ và xuất huyết nhưng chúng làm tăng nguy cơ đột quỵ ở những người trẻ tuổi.

Bệnh thận đa nang

Rối loạn thận này, diễn ra trong gia đình, gây ra các u nang hình thành trên thận. Bởi vì thận lọc máu, u nang có thể gây rối loạn mạch máu, huyết áp cao và chứng phình động mạch.

Chứng phình động mạch

Phình mạch hình thành khi thành mạch máu yếu đi và tạo thành bong bóng có thể bị vỡ, gây đột quỵ xuất huyết. Một số người sinh ra đã bị dị dạng mạch máu.

Lối sống căng thẳng, stress, lạm dụng ma túy, rượu bia…là những yếu tố gây đột quỵ hay gặp.

2.2. Thuốc tránh thai

Thuốc tránh thai làm tăng nhẹ nguy cơ đột quỵ ở tất cả phụ nữ. Hút thuốc làm tăng nguy cơ cao hơn đáng kể. Một số bệnh nhân đột quỵ dường như không có yếu tố nguy cơ nào khác ngoại trừ việc uống thuốc tránh thai.

2.3. Đột quỵ ở giới trẻ do bệnh lý

Một số bệnh lý khác làm tăng nguy cơ xảy ra đột quỵ ở thanh niên:

• Bóc tách động mạch những vết rách nhỏ trong động mạch khiến động mạch đóng lại là nguyên nhân gây ra tỷ lệ lớn hơn đột quỵ ở người trẻ.
• Huyết áp cao.
• Tăng mỡ máu.
• Bệnh tiểu đường.
• Hút thuốc.
• Béo phì.
• Cấu trúc tim bất thường.

2.4. Lối sống không lành mạnh

Một số thói quen sống thiếu khoa học tưởng chừng vô hại nhưng lại góp phần làm gia tăng nguy cơ xảy ra đột quỵ ở người trẻ:

• Hút thuốc lá.
• Lạm dụng rượu bia quá mức
• Thừa cân, béo phì
• Hay thức khuya
• Ngủ không đủ giấc
• Ăn nhiều thức ăn nhanh, đồ dầu mỡ, đường
• Làm việc quá sức, stress, căng thẳng, áp lực
• Lười vận động

Các triệu chứng đột quỵ ở người trẻ tuổi rất đa dạng.

3. Các triệu chứng đột quỵ ở người trẻ tuổi

Dấu hiệu cảnh báo cơn đột quỵ ở giới trẻ được tóm tắt trong cụm từ BE FAST, viết tắt của:

• Balance: Mất thăng bằng hoặc phối hợp hành động khó khăn.
• Eco: Mất đột ngột tầm nhìn trong một hoặc cả hai mắt và có bóng mờ trong mắt.
• Face: Bất ngờ sụp mí ở một bên của khuôn mặt.
• Arms: Yếu đột ngột ở một tay hoặc chân.
• Speech: Nói ngọng hoặc khó nói hoặc khó hiểu.

Ngoài ra, sự khởi phát dữ dội của cơn đau đầu cũng cảnh báo cơn đột quỵ xuất huyết hoặc chảy máu trong não. Cơn đau có đặc điểm là cơn đau đầu tồi tệ nhất hoặc cảm giác như sấm sét trong đầu.

Nếu bạn gặp một trong các triệu chứng nói trên, hãy nhanh chóng đến bệnh viện để tận dụng thời gian sơ cứu trước khi cơn đột quỵ có thể xảy đến.

4. Cách kiểm soát bệnh đột quỵ ở những người trẻ tuổi

Đột quỵ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Hiện nay, có thể kiểm soát 80% các nguyên nhân phổ biến gây đột quỵ bằng cách thay đổi thói quen sống. Điều này giúp giảm nguy cơ mắc bệnh ở những người trẻ tuổi.

• Một trong những cách quan trọng nhất để bảo vệ bản thân khỏi đột quỵ là duy trì chế độ ăn uống lành mạnh.
• Giữ lịch tập thể dục thường xuyên ít nhất 30 phút mỗi ngày, 3 lần một tuần.
• Loại bỏ những thói quen không lành mạnh, chẳng hạn như hút thuốc và uống rượu quá mức.
• Quản lý và theo dõi mọi tình trạng tim đã biết với sự giúp đỡ của bác sĩ.
• Duy trì cân nặng hợp lý.
• Kiểm soát huyết áp và cholesterol của bạn, ngay cả khi còn trẻ.
• Biết các dấu hiệu đột quỵ để phòng tránh nguy cơ.
• Ăn cá 2-3 lần một tuần.

Nếu bạn bị huyết áp cao, cholesterol cao hoặc tiểu đường, hãy thăm khám bác sĩ để kiểm soát bệnh.

Tóm lại, đột quỵ ở giới trẻ là bệnh nguy hiểm, để lại nhiều biến chứng. Tuy nhiên, thường xuyên thăm khám, thay đổi lối sống lành mạnh, giữ cho cuộc sống ít áp lực sẽ giúp chúng ta phòng tránh đến 80% nguyên nhân gây đột quỵ.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp