Định nghĩa viêm đa dây thần kinh hủy myelin mạn tính
CIDP là một bệnh đa dây thần kinh tự miễn mạn tính và tiến triển.
- Biểu hiện bởi yếu tiến triển và suy giảm cảm giác ở các chân và tay.
- Nguyên nhân do tổn thương bao myelin của các dây thần kinh ngoại biên qua trung gian miễn dịch
- Cũng gọi là bệnh viêm đa rễ dây thần kinh huỷ myelin mạn tính
- Phân biệt với hội chứng Guillain-Barré bởi diễn tiến bệnh mạn tính
Dịch tễ
- Tần suất lưu hành: 0.5 mỗi 100.000 trẻ em, 1-2 mỗi 100.000 người lớn
- Tuổi: Hầu hết các trường hợp ở người lớn
- Giới tính: Nam bị nhiều hơn một ít so với nữ
- Chủng tộc: Tất cả các chủng tộc đều bị ảnh hưởng như nhau
Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ viêm đa dây thần kinh hủy myelin mạn tính
Các yếu tố nguy cơ viêm đa dây thần kinh hủy myelin mạn tính
- Các yếu tố nguy cơ đặc thù thì chưa có
- Thường nghĩ đến trong những tình trạng phối hợp làm dễ tổn thương hệ thần kinh
Nguyên nhân gây bệnh hiện chưa rõ ràng
Cơ chế sinh bệnh học chính xác không biết. Giống như nguyên nhân tự miễn. Đặc biệt, một sự sinh bệnh học tự miễn qua cơ chế thể dịch được nghi ngờ bởi:
- Đưa thụ động các thành phần bệnh (như các dây thần kinh bị huỷ myelin) vào các động vật thực nghiệm có sự tạo ra kháng thể IgG ở huyết thanh đối với dây thần kinh huỷ myelin mạn tính của bệnh nhân.
- Protein myelin ngoại biên Po được xác định là kháng nguyên tự miễn tiềm ẩn ở một số bệnh nhân.
- Sự đáp ứng lâm sàng đối với các chất ức chế miễn dịch, đặc biệt mục tiêu của các chất ức chế miễn dịch này là miễn dịch dịch thể, vì thế hỗ trợ cho giả thiết tự miễn.
- Bệnh học: Sinh thiết phát hiện thay đổi dạng lớp củ hành của dây thần kinh ngoại biên có một ít chứng cứ của sự viêm. Dạng lớp củ hành: những dãy xếp đè lên nhau của tế bào Schwann bị bào mòn xung quanh một sợi trục. Kết quả của việc tái phát huỷ và tái tạo myelin
Những tình trạng kết hợp
- Bệnh Gamma đơn vòng, chưa xác minh được giá trị. Thấy ở 25% bệnh nhân bị CIDP
- Viêm gan siêu vi C
- Hội chứng Sjogren
- Bệnh viêm ruột
- U melanin
- Lymphoma
- Đái tháo đường
Chẩn đoán viêm đa dây thần kinh hủy myelin mạn tính
Dấu hiệu và triệu chứng
Sự khởi phát
- Điển hình là từ từ, âm thầm, thường từ nhiều tuần đến nhiều tháng.
- Thỉnh thoảng có thể bán cấp, từ nhiều ngày đến nhiều tuần, và lúc đầu không phân biệt được với hội chứng Guillain-Barré
Triệu chứng
- Có sự thay đổi cách biểu hiện lâm sàng từ bệnh nhân này đến bệnh nhân khác.
- Cả hai triệu chứng vận động và cảm giác biểu hiện ở hầu hết các bệnh nhân. Một vài bệnh nhân có triệu chứng vận động đơn thuần mà không có khiếm khuyết về cảm giác. Một số phần trăm nhỏ bệnh nhân có mất cảm giác đơn thuần và có biểu hiện thất điều cảm giác.
Triệu chứng vận động:
- Yếu ngọn chi thường đối xứng, nhưng cũng có thể không đối xứng.
- Trái ngược với hầu hết các bệnh thần kinh, cả hai ngọn chi và gốc chi có thể bị ảnh hưởng bằng nhau.
- Trái ngược với hội chứng Guillain-Barré, ảnh hưởng đến cơ hô hấp dẫn đến suy hô hấp rất hiếm gặp.
Triệu chứng cảm giác
- Dị cảm hay đau nhói ở ngọn chi là triệu chứng thường gặp.
- Tổn thương các sợi cảm giác lớn có myelin hoá có thể tạo ra khiếm khuyết cảm giác bản thể và gây ra thất điều cảm giác.
- Triệu chứng dây thần sọ: Rất hiếm, tổn thương dây thần kinh sọ phân bố cơ ổ mắt gây liệt cơ mắt.
- Run xảy ra ở 10% bệnh nhân. Có thể nổi bật hơn trong giai đoạn bán cấp đang diễn tiến nặng.
Quá trình bệnh
- Sự tái phát hay phục hồi có thể thấy ở những bệnh nhân trẻ
- Những bệnh nhân lớn tuổi hơn có quá trình điển hình là một diễn tiến chậm và mạn tính.
- Nói chung, CIDP có xu hướng được cải thiện theo thời gian với quá trình điều trị
- Phần lớn các bệnh nhân duy trì chức năng một cách vừa phải nhiều năm sau khi họ được chẩn đoán.
Các xét nghiệm cận lâm sàng
Phân tích dịch não tuỷ
- Tăng nồng độ protein trong dịch não tuỷ (có thể vài lần bình thường) mà không có tăng lympho trong dịch não tuỷ.
- Những dấu hiệu này cũng thấy trong hội chứng Guillain-Barré.
Điện di protein huyết thanh có định vị miễn dịch
- Chỉ định để tìm kiếm bệnh Gamma đơn vòng và các tình trạng kết hợp khác
Các xét nghiệm để loại trừ vai trò của các nguyên nhân khác
- Glucose huyết thanh và hemoglobin A1C (HbA1C)
- Kháng thể kháng nhân và các xét nghiệm bệnh khớp khác.
- Các xét nghiệm viêm gan
- Test HIV
Hình ảnh MRI não, tuỷ sống hay đám rối cánh tay
- Được thực hiện để loại trừ những bệnh khác đặc biệt là bệnh tuỷ
- Trường hợp hiếm, tổn thương thoái hoá myelin của hệ thần kinh trung ương có kết hợp với CIDP.
- Không cần thiết cho chẩn đoán.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
