Tuyến giáp là một tuyến có kích thước tương đối nhỏ nằm ở phía trước cổ và có chức năng sản sinh ra hormone giáp. Đôi khi tuyến giáp tiết ra quá nhiều hormone và gây ra tình trạng cường giáp. Nếu như không được điều trị thì tình trạng này có thể dẫn đến một tình trạng khác nguy hiểm hơn được gọi là cơn bão giáp.
Cơn bão giáp hiếm khi xảy ra, tuy nhiên, nó có thể dẫn đến suy tim cấp và tích tụ dịch trong phổi. Nếu như xảy ra, cơn bão giáp có thể gây đe dọa tính mạng của khoảng 10 -25 % bệnh nhân mắc phải.
Bài viết này sẽ cung cấp các thông tin về sự hình thành của cơn bão giáp, các triệu chứng, biện pháp điều trị và cách đề phòng nó.
Cơn bão giáp là gì?
Nếu như tình trạng cường giáp không được điều trị, bệnh nhân có nguy cơ mắc phải nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng do nồng độ hormone giáp cao quá mức. Những vấn đề này có thể là cơn bão giáp, các bệnh lý tim mạch, xương xốp và yếu, và cũng có thể là tử vong.
Cơn bão giáp có thể xảy ra ở bất kì bệnh nhân chưa được điều trị cường giáp nào.
Cơn bão giáp thường được kích hoạt khi cơ thể chịu bất kỳ áp lực nào, ví dụ như: chấn thương, phẫu thuật hoặc nhiễm trùng nặng.
Thai kỳ, chấn thương giáp và các tình trạng khác như xạ trị iod đối với bệnh nhân bị bệnh Grave và gián đoạn trong việc dùng thuốc điều trị kháng giáp có thể kích thích cơn bão giáp,
Các triệu chứng của cơn bão giáp có thể gây ra một số biến chứng. Các triệu chứng bao gồm:
- Sốt cao, có thể lên đến 41oC
- Vàng da
- Mắt lồi, hay mắt bệnh giáp
- Thiếu nước
- Nhịp tim nhanh và đôi khi bị rối loạn nhịp
- Buồn nôn hoặc nôn ói
- Bất tỉnh
- Tiêu chảy
- Cảm giác yếu
- Suy tim
- Lú lẩn và kích động
- Run rẩy
- Chảy mồ hôi
- Hôn mê
Sốt cao là một trong những triệu chứng thường gặp nhất của cơn bão giáp.
Biến chứng
Cơn bão giáp có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện các biến chứng sau:
- Rung nhĩ: Tình trạng này khiến cho tim bị rối loạn nhịp, thường xảy ra chung với nhịp nhanh thất.
- Loãng xương: Bệnh lý xương này làm cho xương trở nên yếu và dễ gãy.
- Suy tim: Tim không thể bơm máu một cách bình thường bên trong cơ thể nữa.
Những biến chứng này có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe khác làm giảm đi chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
Chẩn đoán
Không có một xét nghiệm nào có thể chẩn đoán được cơn bão giáp. Việc chẩn đoán phần lớn dựa vào đánh giá của bác sĩ sau khi đã thăm khám các triệu chứng lâm sàng ở bệnh nhân có cường giáp.
Để chẩn đoán cơn bão giáp, các bác sĩ sẽ thăm khám để xác định bất kỳ triệu chứng thường gặp nào của cường giáp, ví dụ như nhiệt độ cao, nhịp tim nhanh, buồn nôn và nôn hoặc lú lẫn.
Xét nghiệm máu cũng được thực hiện để đánh giá nồng độ của hormone giáp (T3 và T4) ở trong máu.
Xét nghiệm hormone TSH sẽ cho kết quả nồng độ thấp và có thể cung cấp thêm thông tin về những gì đang diễn ra bên trong cơ thể bệnh nhân.
Cơn bão giáp là một tình trạng rất nguy hiểm. Trong nhiều trường hợp, việc chờ kết quả xét nghiệm có thể làm mất đi một khoảng thời gian quý giá của bệnh nhân mà lúc đó bác sĩ đã có thể thực hiện biện pháp điều trị xâm lấn rồi.
Do đó, việc điều trị sẽ được diễn ra ngay lập tức. Kể cả khi thực hiện điều trị sớm, tình trạng này cũng vẫn còn rất nguy hiểm, nhất là đối với những bệnh nhân cao tuổi.
Nguyên nhân
Nguyên nhân nền của cơn bão giáp là tình trạng cường giáp.
Cường giáp xảy ra khi tuyến giáp tạo ra quá nhiều hormone giáp. Cường giáp khiến cho nhiều chức năng của cơ thể bị tăng hoạt động.
Nhiều bệnh lý có thể gây ra hoặc làm xấu đi tình trạng cường giáp như:
- Bệnh Grave, một bệnh tự miễn tấn công tuyến giáp.
- Nhiễm virus, một số bệnh lý tự miễn khác, hoặc áp lực từ việc sinh con cũng có thể gây ra viêm giáp.
- Hạch tuyến giáp bị tăng hoạt động quá mức.
- Các xét nghiệm sử dụng iod
- Ăn quá nhiều thức ăn chứa iod
- Hấp thụ một lượng lớn hormone giáp
- Một vài u ở buồng trứng hoặc tinh hoàn
Cường giáp có nhiều triệu chứng giống với một số bệnh lý khác. Ngoài ra thì nhiều bệnh nhân có thể sẽ không có triệu chứng gì, khiến cho việc chẩn đoán trở nên khó khăn hơn.
Điều trị
Việc điều trị cường giáp phụ thuộc vào tuổi tác của bệnh nhân, nguyên nhân, mức độ nặng và các bệnh lý đi kèm khác.
Cơn bão giáp cần được điều trị cấp cứu, thường được thực hiện tại các đơn vị hồi sức tích cực.
Trong nhiều trường hợp, biện pháp điều trị chính xác sẽ cải thiện được triệu chứng của cơn bão giáp trong vòng 24 giờ. Thời gian hồi phục phụ thuộc và các yếu tố cá nhân gây ra cơn bão giáp và có thể kéo dài một tuần.
Các biện pháp điều trị bao gồm:
- Thuốc chẹn Beta để kiểm soát các triệu chứng tim mạch
- Kali iod
- Glucocorticoid
- Propylthiouracil hoặc methimazole
Cơn bão giáp là một tình trạng cấp cứu y khoa. Bất kỳ ai có triệu chứng của cơn bão giáp đều nên được cấp cứu ngay.
Phòng ngừa
Ngoài việc tuân thủ điều trị, bệnh nhân cường giáp cũng có thể làm giảm triệu chứng bằng việc ăn uống lành mạnh, tập thể dục, và kiểm soát stress ở mức thấp nhất có thể.
Tuy nhiên cách tốt nhất để phòng ngừa cơn bão giáp vẫn là phải xác định được nguyên nhân và điều trị chính xác.
Việc điều trị đúng rất quan trọng để đảm bảo được các chức năng của cơ thể hoạt động bình thường ngoài ra còn ngăn ngừa cơn bão giáp.
Bệnh nhân có thể ngăn ngừa cơn bão giáp bằng cách điều trị và kiểm soát cường giác cũng như tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Sơ lược về chức năng tuyến giáp?
Hormone giáp giúp cơ thể sử dụng năng lượng và kiểm soát một số hoạt động. Chúng có ảnh hưởng lên tốc độ đốt calo của cơ thể, nhịp thở, hoạt động tiêu hóa và kể cả nhịp tim.
Những hormone này cũng góp phần vào việc làm ấm cơ thể, duy trì sự tiêu thụ năng lượng ở não, cơ tim và các cơ quan khác.
Một tuyến nhỏ khác ở trong não có tên là tuyến yên giúp kiểu soát nồng độ hormone giáp ở trong cơ thể. Tuyến yên sản sinh ra hormon TSH có chức năng kích thích tuyến giáp tiết ra các hormone giáp.
Nồng độ TSH trong máu tăng hay giảm phụ thuộc vào việc cơ thể cần bao nhiêu hormone để duy trì các chức năng. Khi nồng độ hormone giáp tăng lên hoặc giảm xuống, tuyến yên sẽ đáp ứng bằng cách tăng hay giảm sự sản xuất TSH.
Khi một trong hai tuyến này tiết ra quá ít hoặc quá nhiều hormone thì các bệnh giáp sẽ xảy ra.
Tóm tắt
Cường giáp hay nhược giáp đều có thể dẫn đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng.
Cơn bão giáp hiếm khi xảy ra nhưng đây là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh cường giáp.
Các triệu chứng của cơn bão giáp cần được cấp cứu y khoa ngay để phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng đe dọa đến tính mạng.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
