Tổng quan về bệnh rối loạn nội tiết tố

1. Tìm hiểu về rối loạn nội tiết tố

1.1. Nội tiết tố là gì?

Hệ thống nội tiết trong cơ thể con người là một mạng lưới chứa các tuyến sản xuất và giải phóng hormone, có ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, sự tăng trưởng và phát triển, chức năng tình dục và tâm trạng của cơ thể. Đặc biệt, hệ thống này còn có “nhiệm vụ” là kiểm soát nhiều chức năng quan trọng, trong đó có chức năng chuyển hóa năng lượng giúp các tế bào và các cơ quan trong cơ thể hoạt động, vận hành.

Hệ thống nội tiết là nơi sản xuất các hormone, có nhiệm vụ là kiểm soát chức năng chuyển hóa năng lượng giúp các tế bào và các cơ quan trong cơ thể hoạt động, vận hành

1.2. Cơ thể có những tuyến nội tiết nào?

– Vùng dưới đồi: Vùng này có mối liên hệ mật thiết với tuyến yên, thông qua đường mạch máu và đường thần kinh. Các hormone ở vùng này bao gồm TSH – TRH, ACTH – CRH, FSH và LH-GnRH, Prolactin – PIH, ADH, oxytocin, sẽ đến dự trữ ở tuyến yên hoặc tác động (có thể là kích thích, cũng có thể là gây ức chế) đến chức năng của tuyến yên.

– Tuyến yên: Hay còn gọi là “tuyến chủ” bởi nó gây ảnh hưởng đến hoạt động của nhiều tuyến khác, đặc biệt là tuyết giáp. Hơn nữa, tuyến yên có chức năng quan trọng là quyết định sự tăng trưởng của cơ thể và các tuyến sinh dục. Tuyến yên nằm ở khu vực đáy não, đằng sau các xong, bao gồm các hormone GH, Prolactin, ACTH, TSH, FSH, LH, Lipoprotein…

– Tuyến tùng: Là “nhà máy” có thể sản xuất các nội tiết tố điều khiển giấc ngủ. “Nhà máy” nằm gần trung tâm của não bộ.

– Tuyến giáp trạng: Là tuyến sản xuất rất nhiều hormone, quan trọng nhất là hormone T3 (Triiodothyronine) và hormone T4 (Triiodothyronine), có chức năng điều hòa sự trao đổi chất.

– Tuyến cận giáp: Ở vị trí ngay sau tuyến giáp, có vai trò sản xuất ra hormone Parathormone (PTH), tác dụng đến sự phát triển và vận hành của xương, thận, ruột…

– Tuyến ức: Nằm phía sau xương ức, bên trong lồng ngực, có nhiệm vụ quan trọng là giúp tế bào miễn dịch lympho T non thành tế bào trưởng thành và tạo hệ miễn dịch cho cơ thể.

– Tuyến tụy: Là tuyến thực hiện cả chức năng nội tiết và ngoại tiết, nằm sau phúc mạc.

– Tuyến thượng thận: Nằm phía trên hai quả thận, tiết ra nhiều hormone, quan trọng nhất là catecholamine và cortisol, giúp cân bằng cơ thể.

1.3. Rối loạn nội tiết tố là gì?

Để vận hành và phát triển bình thường, cơ thể cần một lượng hormone nhất định. Tuy nhiên, có những trường hợp vì một số lý do nào đó mà hệ thống nội tiết ở trạng thái không bình thường, cơ thể không đáp ứng đủ hoặc không sản xuất đủ, dẫn đến nồng độ hormone trong cơ thể quá cao hoặc quá thấp, thì sẽ gây nên tình trạng rối loạn nội tiết tố (hay còn gọi là rối loạn nội tiết, mất cân bằng nội tiết).

2. Bệnh rối loạn nội tiết do nguyên nhân nào gây nên?

Rối loạn nội tiết tố là một bệnh lý mà nguyên nhân chính gây bệnh bao gồm:

– Một tuyến nội tiết nào đó của cơ thể sản sinh ra quá nhiều hoặc quá ít nội tiết tố, gây nên sự mất cân bằng hormone.

– Trong hệ thống nội tiết xuất hiện một số tổn thương (các nốt hoặc các khối u).

Ngoài ra, có một nguyên nhân khác là do cơ chế điều hòa sự bài tiết các hormone trong cơ thể có vấn đề, dẫn đến hiện tượng tăng hoặc giảm nội tiết tố.

3. Triệu chứng bệnh rối loạn nội tiết

Để nhận biết bệnh rối loạn nội tiết, mọi người có thể dựa vào những dấu hiệu như:

– Cơ thể luôn trong trạng thái áp lực, căng thẳng, mệt mỏi, buồn chán và thi thoảng có những suy nghĩ tiêu cực.

– Mất cân bằng nội tiết khiến cho da tiết nhiều dầu, làm tắc lỗ chân lông, gây ra nhiều mụn.

– Ham muốn tình dục bị giảm sút.

– Rối loạn nội tiết ở nam giới gây ra rối loạn cương dương, xuất tinh sớm, mãn dục sớm, mức độ tập trung kém, cơ bắp lỏng lẻo, lông tay và lông chân thưa thớt…

– Rối loạn nội tiết ở nữ giới dẫn đến rối loạn kinh nguyệt, liên tục mắc các bệnh phụ khoa, huyết áp tăng cao bất thường, rậm lông…

4. Rối loạn nội tiết gây ra những nguy cơ gì?

Rối loạn nội tiết là một trong những nguy cơ gây ra bệnh đái tháo đường

Khi cơ thể bị mất cân bằng nội tiết sẽ có nguy cơ dẫn đến nhiều bệnh lý ở cả nam và nữ, cả trẻ em và người lớn như:

– Nguy cơ đái tháo đường, rối loạn lipid máu.

– Nguy cơ mắc bệnh suy thượng thận (bệnh Addison), gây mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, suy nhược, thèm muối và đôi khi bị hạ đường huyết.

– Bệnh khổng lồ (acromegaly) và các vấn đề rối loạn hormone tăng trưởng. Bệnh này xảy ra do lượng hormone tăng quá mức khi còn nhỏ sự tăng quá mức lượng hormone khi còn nhỏ, gây ảnh hưởng đến chiều cao và kích thước cơ thể của trẻ.

– Cường giáp: Do tuyến giáp tiết ra quá nhiều hormone T3 và T4, khiến cho tim đập nhanh, hồi hộp, sút cân, bướu cổ…

– Suy giáp: Là tình trạng chức năng tuyến giáp bị suy giảm, sản xuất hormone quá ít so với nhu cầu cần thiết của cơ thể, khiến cho các mô và cơ quan bị tổn thương, có nguy cơ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nữ giới.

– Hội chứng buồng trứng đa nang ở nữ giới: Rối loạn hormone và kháng insulin khiến cho buồng trứng của phụ nữ xuất hiện nhiều nang nhỏ, không chỉ gây ảnh hưởng sức khỏe mà còn ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của phụ nữ.

– Dậy thì sớm: Khi các tuyến nội tiết phát ra các “báo động giả”, làm cho lượng nội tiết tố tình dục tiết ra quá sớm, dẫn đến dậy thì sớm ở trẻ.

– Hội chứng Cushing: Tuy là trường hợp hiếm gặp nhưng cũng có những ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của trẻ. Khi trẻ mắc hội chứng này sẽ có xu hướng mắc béo phì và chậm phát triển.

5. Làm thế nào để phòng tránh và điều trị bệnh rối loạn nội tiết tố?

Chúng ta hoàn toàn có thể phòng tránh bệnh mất cân bằng nội tiết nhờ những thay đổi trong thói quen sinh hoạt:

5.1 Đảm bảo chế độ ăn uống cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng

– Ưu tiên bổ sung các thực phẩm cần thiết giúp cân bằng nội tiết tố như đậu nành, cà rốt, khoai tây, rau diếp, bông cải xanh…

– Tăng cường thực phẩm giàu chất béo không bão hòa như dầu ô liu, dầu cải, dầu lạc, quả bơ…

– Bổ sung các các axit béo như Omega – 3, 6 từ thực phẩm từ cá thu, cá hồi, dầu bắp, đậu nành…

– Uống đủ nước mỗi ngày (1,5 – 2 lít) bao gồm cả nước lọc, canh rau và các loại nước ép rau quả tươi.

– Ưu tiên sử dụng các loại thực phẩm sạch và có nguồn gốc rõ ràng.

– Tránh xa rượu, bia, cà phê, thuốc lá… và các chất kích thích.

5.2. Xây dựng chế độ làm việc – nghỉ ngơi cân đối

– Tập luyện thể thao hằng ngày, ưu tiên các bài vận động nhẹ nhàng, phù hợp với thể lực như đi bộ, yoga, đạp xe…

– Ngủ đủ giấc, tối thiểu 7 – 8 giờ mỗi đêm.

– Thư giãn tối đa, không cáu giận.

– Không lạm dụng thuốc tránh thai, chỉ sử dụng theo chỉ định của bác sĩ.

– Thực hiện xét nghiệm máu định kỳ để phát hiện sớm và điều trị bệnh kịp thời.

Chế độ ăn uống đủ chất dinh dưỡng sẽ giúp phòng tránh bệnh rối loạn nội tiết tố

Trên đây là những thông tin chi tiết và đầy đủ về bệnh rối loạn nội tiết tố. Hy vọng qua bài viết này, các bạn sẽ hiểu hơn về bệnh này, từ đó có thêm kiến thức để phòng tránh bệnh.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP