“Điểm mặt” các bệnh mạch máu ngoại vi thường gặp

Bệnh mạch máu ngoại vi là nhóm bệnh liên quan đến các vấn đề của hệ động cung cấp máu nuôi dưỡng các chi. Các bệnh lý thường không nguy hiểm đến tính mạng người bệnh nhưng nếu không được điều trị kịp thời có thể ảnh hưởng tới khả năng vận động của người bệnh. Không ít trường hợp hoại tử và phải cắt cụt chi.

1. Bệnh mạch ngoại vi là gì?

Bệnh mạch ngoại vi hay bệnh mạch máu ngoại biên là tên gọi chung chỉ các bệnh liên quan đến hệ động, tĩnh mạch ngoại vi nằm cách xa tim. Nguyên nhân gây bệnh mạch ngoại vi là tình trạng tắc nghẽn mạch máu do các mảng xơ vữa, làm gián đoạn việc cung cấp máu cho các chi và vùng đầu não.

Bệnh thường xảy ra ở những người lớn tuổi, người hút thuốc lá, người bệnh tiểu đường, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp. Trong đó, hút thuốc lá và tiểu đường là 2 tác nhân hàng đầu gây nguy cơ mắc bệnh mạch ngoại vi.

Bệnh mạch máu ngoại vi chủ yếu là các tổn thương động mạch vùng tiểu khung, chân và bàn chân. Tuy bệnh không gây ra các tổn thương ở động mạch tim và mạch máu não nhưng những người mắc bệnh này lại có nguy cơ cao bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

Hệ mạch máu ngoại vi là hệ thống cung cấp máu giàu oxy và dinh dưỡng cho các chi. Tình trạng viêm, tắc nghẽn ở hệ thống này có thể gây cảm giác khó chịu, ảnh hưởng đến khả năng vận động của người bệnh.

2. Các bệnh mạch ngoại vi thường gặp

2.1 Tắc động mạch ngoại vi

Sự tích tụ của các mảng xơ vữa trong lòng động mạch khiến dòng chảy của máu bị thu hẹp, gây tắc một phần hoặc toàn bộ mạch máu nuôi chi. Các chi bị không nhận được hoặc nhận được ít máu hơn trở nên đau và tê, lâu dần có thể dẫn đến nguy cơ bị nhiễm trùng.

Mức độ tắc nghẽn càng nghiêm trọng thì tình trạng đau càng nặng, tần suất đau càng nhiều. Cơn đau tăng lên khi hoạt động và giảm khi nghỉ ngơi, còn gọi là đau cách hồi, khiến bệnh nhân gặp khó khăn khi tập luyện và di chuyển, kể cả khi đi bộ.

Nếu động mạch bị tắc nghẽn nặng, dòng máu nuôi các chi bị giảm nghiêm trọng, bàn chân sẽ trở nên lạnh và xanh tím, mạch chân yếu. Tình trạng này nếu không được xử trí sớm sẽ khiến các mô tế bào ở chi bị hoại tử, nhiều trường hợp phải cắt bỏ chi.

Khi thấy những dấu hiệu của bệnh cần đi khám càng sớm càng tốt để các bác sĩ tiến hành thăm khám, chẩn đoán và điều trị bệnh kịp thời.

2.2 Viêm tĩnh mạch – Bệnh mạch máu ngoại vi thường gặp ở cánh tay

Viêm tĩnh mạch là một dạng bệnh động mạch ngoại vi thường xảy ra ở cánh tay, thường chia ra làm 2 loại là viêm tĩnh mạch nông và viêm tĩnh mạch sâu.

Người bị viêm tĩnh mạch nông có biểu hiện đỏ và nóng, thậm chí phù nhẹ ở tĩnh mạch. Khi sờ vào thấy đau và cứng. Bệnh nhân có thể gây sốt, cảm thấy mệt mỏi, đau nhức.

Trong khi đó, người bệnh bị viêm tĩnh mạch sâu thường xuất hiện những cơn đau dữ dội. Bên cạnh đó là tình trạng sốt cao và vô cùng mệt mỏi. Vùng tĩnh mạch có khả năng xuất hiện huyết khối, gây ra thuyên tắc phổi. Vì vậy, khi nghi ngờ viêm tĩnh mạch sâu, người bệnh đến bệnh viện sớm để các bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời.

2.3 Giãn tĩnh mạch

Giãn tĩnh mạch là tình trạng dòng máu bất ổn do sự tổn thương của các van tĩnh mạch.

Ở người bình thường, lượng máu và vận tốc máu từ tĩnh mạch chảy về tim được duy trì ổn định, máu chảy theo một chiều là nhờ quá trình co cơ và hoạt động của các van tĩnh mạch. Khi van này bị viêm nhiễm hoặc tổn thương sẽ khiến dòng máu lưu thông quá chậm. Lúc này, các tĩnh mạch, đặc biệt là tĩnh mạch nông ở chân dễ bị giãn căng và xoắn lại thành từng búi. Các triệu chứng của bệnh gồm:

Xuất hiện các đường ngoằn ngoèo màu xanh tím trên da
Đau như bị châm chích ở chân
Mắt cá chân sưng phù, thường nặng hơn vào cuối ngày

Tỷ lệ nữ giới mắc bệnh giãn tĩnh mạch cao hơn nam giới. Đặc biệt, bệnh thường xảy ra ở người lớn tuổi, người thừa cân, béo phì hoặc những người thường xuyên phải đứng trong một thời gian dài.

Di truyền là một trong những yếu tố nguy cơ của bệnh giãn tĩnh mạch. Do vậy, nếu những người thân trong gia đình bị mắc bệnh này thì nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn người bình thường.

Suy giãn tĩnh mạch là một trong các bệnh mạch máu ngoại biên.

2.4 Bệnh Buerger – Bệnh mạch máu ngoại vi thường gặp ở người hút thuốc lá

Bệnh Buerger là bệnh liên quan đến tình trạng viêm các mạch máu ở chân tay, đặc biệt là ở bàn chân, bàn tay. Tình trạng viêm nhiễm gây hẹp và tắc nghẽn mạch máu đến các chi. Lượng máu nuôi các mô tế bào ở chân, tay giảm, vì thế người bệnh có các triệu chứng như:

Thường xuyên tê bì, đau chân tay
Tay chân lạnh, có màu sắc bất thường tái nhợt, đỏ hoặc xanh tím
Bàn tay và bàn chân sưng đau, nhất là khi vận động
Ngứa ran, đau như bỏng rát ở chân tay

Các cơn đau nặng hơn vào ban đêm hoặc khi trời tiết lạnh và thường sẽ biến mất khi nghỉ ngơi. Đó được gọi là những cơn đau cách quãng. Nếu thấy tình trạng đau xảy ra ngay cả khi đang nghỉ ngơi thì có thể bệnh đã trở nên nghiêm trọng, cụ thể đã xuất hiện tổn thương mô tế bào và hoại tử.

Những người hút thuốc lá là đối tượng dễ mắc bệnh Buerger hơn so với người bình thường. Các nghiên cứu cho thấy hạn chế hút thuốc lá giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

2.5 Bệnh Raynaud

Bệnh Raynaud gây ảnh hưởng đến quá trình lưu thông máu theo từng đợt, kéo dài khoảng vài phút đến một giờ. Lúc này, lượng máu được vận chuyển đến các chi thiếu hụt nghiêm trọng khiến bệnh nhân có các biểu hiện tê bì, lạnh tay chân, các ngón tay ngón chân trở nên tái nhợt hoặc xanh tím. Hiện tượng này sẽ dần hết, người bệnh sẽ ấm lên và hồng hào nhưng vẫn có thể xuất hiện các cơn đau.

3. Khi nào cần đi khám?

Những người mắc bệnh mạch máu ngoại vi thường cảm thấy đau ở chân và bị chuột rút ở bắp chân, đùi, hông. Các triệu chứng này thường xuất hiện khi người bệnh đi bộ, tập thể dục, thể thao, leo cầu thang hoặc hoạt động gắng sức… và biến mất nhanh chóng hoặc giảm dần chỉ sau vài phút dừng hoạt động hay nghỉ ngơi.

Nhiều người bệnh khi thấy các triệu chứng này thường chủ quan, lầm tưởng đó là bệnh đau xương khớp của người già, viêm khớp thông thường, dẫn tới không kịp thời thăm khám và điều trị. Hậu quả là gây ra những biến chứng nguy hiểm, trong đó nghiêm trọng nhất là hoại tử, cắt cụt chi.

Khi có các biểu hiện đau cách hồi, lạnh chân tay,…bạn nên đến chuyên khoa tim mạch để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Khi bệnh mạch máu ngoại biên diễn tiến nặng hơn, người bệnh sẽ có thêm các triệu chứng như:

Đau, chuột rút nhiều, ngay cả khi nghỉ ngơi
Đau khi hoạt động nhưng nghỉ ngơi cũng không thuyên giảm
Các vết thương ở bàn, ngón chân lâu lành
Một bên chân lạnh hơn bên còn lại hoặc cả hai chân lạnh hơn so với tay
Ngón chân, bàn chân có hiện tượng hoại tử

Nếu thấy các cơn đau xuất hiện nhiều lần, lặp đi lặp lại hoặc các triệu chứng của bệnh mạch máu ngoại vi ngày càng nặng hơn thì bệnh nhân cần đi khám để các bác sĩ tiến hành thăm khám, chẩn đoán và điều trị bệnh kịp thời.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP