✴️ Huyết áp thấp ( huyễn vựng )

I. ĐẠI CƯƠNG:

Huyết áp thấp (hạ huyết áp) có vẻ như là một cái gì đó phấn đấu để đạt cao hơn. Tuy nhiên, đối với nhiều người, hạ huyết áp có thể gây ra triệu chứng chóng mặt và ngất xỉu hay có nghĩa là họ có bệnh tim, nội tiết hoặc rối loạn thần kinh nghiêm trọng. Bị huyết áp thấp có thể não và cơ quan quan trọng khác bị mất oxy và chất dinh dưỡng, dẫn đến tình trạng đe dọa tính mạng được gọi là sốc.

Mặc dù huyết áp thay đổi từ người sang người, áp lực máu 90 milimét thuỷ ngân (mm Hg) hoặc ít hơn - huyết áp tâm thu, hoặc 60 mm Hg hoặc thấp hơn - huyết áp tâm trương (số dưới) thường được coi là huyết áp thấp.

Các nguyên nhân gây huyết áp thấp có thể từ tình trạng mất nước cho đến các vấn đề với cách tim bơm máu. Huyết áp thấp có thể điều trị được, nhưng điều quan trọng là tìm hiểu điều gì gây ra tình trạng này để có thể được chữa trị đúng cách.

II. ĐIỀU TRỊ:

A. YHHĐ:

Tốt nhất là tìm nguyên nhân gây tụt huyết áp để loại trừ (do bệnh hay do dùng thuốc). Những người có tiền sử hạ huyết áp tư thế (thế đứng) cần chú ý thận trọng lúc dùng thuốc hạ áp, và tránh dùng những loại thuốc dễ gây tụt huyết áp.

Có thể dùng các loại thuốc:

Heptamyl viên 0,2 mỗi lần uống 12 viên x 3 lần/ngày.

Heptamyl giọt, mỗi lần uống 30 - 50 giọt x 3 lần/ngày. Trẻ em 10 - 20 giọt x 2 lần/ngày.

Heptamin tiêm 2 ml (125 mg) tiêm bắp hay tĩnh mạch chậm, người lớn 2 - 10 ml/lần, mỗi ngày có thể tiêm một hay nhiều lần.

Praxinor (Théodrénaline + Cafédrine) uống 2 viên vào sáng và 1 viên vào đầu giờ trưa.

Đối với huyết áp tụt thể đứng có thể dùng các biện pháp buộc băng chân hoặc nịt ép bụng.

B. YHCT:

Chứng huyết áp thấp do bất kỳ nguyên nhân nào, theo y học cổ truyền đều thuộc "chứng Hư". Nhẹ thì do Tâm dương bất túc, Tỳ khí suy nhược, nặng thì thuộc thể Tâm.

Thận dương suy, vong dương hư thoát.

1.Tâm dương bất túc:

Thường gặp ở tuổi thanh nữ và người cao tuổi.

Triệu chứng lâm sàng:

Váng đầu, hoa mắt, tinh thần mệt mỏi, buồn ngủ, ngón tay lạnh, chất lưỡi nhạt, thân lưỡi bệu, rêu trắng nhuận, mạch hoãn vô lực hoặc trầm tế.

Phép trị:

Ôn bổ Tâm dương.

Bài thuốc: Quế chi cam thảo thang gia vị

mỗi ngày 1 thang sắc uống liên tục 9 - 12 thang, hoặc hãm nước sôi uống như nước trà.

Gia giảm: 

Trong trường hợp chất lưỡi đỏ, rêu vàng khô, là chứng khí âm bất túc, gia Mạch môn, Ngũ vị để ích khí dưỡng âm.

Trường hợp khí hư, ít nói, ra mồ hôi thì bổ khí, dùng gia Hồng sâm để bổ khí trợ dương.

Trường hợp HA tâm thu dưới 60 mmHg, chân tay lạnh, có triệu chứng vong dương, đơn trên bỏ Quế chi gia Hồng nhân sâm, Phụ tử chế để hồi dương cứu thoát.

2.Trung khí bất túc, Tỳ Vị hư nhược:

Triệu chứng lâm sàng:

Váng đầu, tim hồi hộp, hơi thở ngắn, tinh thần mệt mỏi, chân tay mềm yếu, sợ lạnh, dễ ra mồ hôi, ăn kém, ăn xong đầy bụng, chất lưỡi nhợt, rêu trắng hoạt, mạch hoãn vô lực.

Phép trị:

Bổ trung ích khí, kiện tỳ vị.

Bài thuốc:

"Hương sa lục quân gia giảm".

Sắc uống ngày 1 thang.

3.Tỳ Thận dương hư:

Triệu chứng lâm sàng:Váng đầu, ù tai, mất ngủ, mệt mỏi, hơi thở ngắn, ăn kém, đau lưng mỏi gối, chân tay lạnh, sợ lạnh hoặc di tinh, liệt dương, tiểu đêm, lưỡi nhợt, rêu trắng, mạch trầm nhược.

Phép trị:

Ôn bổ Tỳ Thận dương.

Bài thuốc: Chân vũ thang gia vị

4. Khí âm lưỡng hư:

Triệu chứng lâm sàng:

Đau đầu, chóng mặt, mồm khát, họng khô, lưỡi thon đỏ, ít rêu, khô, mạch tế sác.

Phép trị:

Ích khí dưỡng âm.

Bài thuốc:

"Sinh mạch tán gia vị"

Tây dương sâm 20g, Mạch môn 16g, Ngũ vị tử 4g, Hoàng tinh 12g sắc uống.

5. Những bài thuốc kinh nghiệm:

Trà Quế cam :

Công thức: Quế chi, Cam thảo đều 8g, Quế tâm 3g, ngày 1 gói hãm nước sôi uống. 

Liệu trình: 50 ngày.

Quế chi cam phụ thang :

Công thức: Quế chi, Cam thảo, Xuyên phụ tử đều 15g, ngày 1 thang hãm nước sôi uống thay trà.

Ghi chú: Lúc dùng thuốc bệnh nhân ngủ kém gia Dạ giao đằng 50 - 70g. Trường hợp nặng có thể gia thêm Hồng sâm 15 - 25g, Phụ tử gia đến 30g sắc trước 1 giờ. Trước khi dùng bài này, tác giả đã dùng các bài "Bổ trung ích khí, Quy tỳ thang", kết quả không rõ rệt.

Thục địa hoàng kỳ thang :

Công thức: Thục địa 24g, Sơn dược 24g, Đơn bì, Trạch tả, Phục linh, Mạch môn, Ngũ vị tử đều 10g, Sơn thù 15g, Hoàng kỳ 15g, Nhân sâm 6g (Đảng sâm 12g) sắc uống.

Biện chứng gia giảm: Khí hư rõ dùng Hoàng kỳ 20 - 30g, Khí âm lưỡng hư: thay Nhân sâm bằng Thái tử sâm 20g, huyết hư gia Đương quy, váng đầu nặng gia Cúc hoa, Tang diệp, âm hư hỏa vượng gia Hoàng bá, Tri mẫu, kiêm thấp: trọng dụng Phục linh, lưng gối nhức mỏi, chân sợ lạnh: gia Phụ tử, Nhục quế.

Trương thị thăng áp thang :

Công thức: Đảng sâm 12g, Hoàng tinh 12g, Nhục quế 10g, Đại táo 10 quả, Cam thảo 6g. Sắc uống.

Liệu trình: 15 ngày.

6. Điều trị bằng châm cứu:

Cứu các huyệt sau: Bách hội, Túc tam lý, Quan nguyên, Khí hải, Dũng tuyền, có thể chọn 3 hoặc 4 huyệt mỗi lần theo kinh nghiệm của chúng tôi có kết quả tốt.

III. PHÒNG BỆNH:

Tùy thuộc vào lý do huyết áp thấp, có thể thực hiện các bước nhất định để giúp giảm hoặc thậm chí ngăn ngừa các triệu chứng. Một số gợi ý bao gồm:

Uống nhiều nước hơn, ít rượu. Rượu là mất nước và có thể hạ thấp huyết áp, thậm chí nếu uống điều độ. Uống nước ngăn ngừa mất nước và làm tăng thể tích máu.

Thực hiện theo một chế độ ăn uống khỏe mạnh. Nhận tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết cho sức khỏe bằng cách tập trung vào nhiều loại thức ăn, bao gồm ngũ cốc, trái cây, rau quả, thịt gà nạc và cá. Nếu bác sĩ yêu cầu tăng lượng natri nhưng không thích nhiều muối trong thức ăn, hãy thử sử dụng nước tương tự nhiên - 1.200 mg natri mỗi muỗng canh - hoặc thêm hỗn hợp súp khô cũng nạp được natri.

Từ từ thay đổi vị trí cơ thể. Có thể giảm chóng mặt và hoa mắt xảy ra khi huyết áp thấp tư thế đứng bằng cách chuyển vị trí đứng từ từ. Trước khi ra khỏi giường vào buổi sáng, hít thở sâu vài phút và sau đó từ từ ngồi dậy trước khi đứng. Ngủ với đầu giường hơi cao cũng có thể giúp chống lại các tác động của trọng lực. Nếu bắt đầu có các triệu chứng trong khi đứng, kéo và ép ngang đùi, hoặc đặt một chân trên một mỏm đá hoặc ghế và tựa về phía trước khi có thể. Các tư thế này khuyến khích máu chảy từ chân đến tim.

Ăn bữa nhỏ, carbohydrate thấp. Để tránh áp lực máu giảm mạnh sau bữa ăn, ăn nhiều bữa nhỏ nhiều lần trong ngày và hạn chế các loại thực phẩm carbohydrate cao như khoai tây, mì ống, gạo và bánh mì. Uống cà phê có chứa cafein hoặc trà với bữa ăn tạm thời có thể làm tăng huyết áp, trong một số trường hợp, tăng 3 - 14 milimét thuỷ ngân (mm Hg). Nhưng vì cafein có thể gây ra các vấn đề khác, hãy kiểm tra với bác sĩ trước khi tăng lượng cà phê.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp