.png)
Chấn thương thời thơ ấu (adverse childhood experiences - ACEs) là những sự kiện có khả năng gây tổn thương xảy ra ở tuổi vị thành niên (0-17 tuổi). Nếu không được chữa lành, những chấn thương này có thể gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của trẻ khi trưởng thành.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), chấn thương thời thơ ấu được chia làm 3 nhóm chính:
Ngược đãi
- Ngược đãi thể chất: Đánh đập, hành hạ trẻ. Nhiều khi việc này được thực hiện với mục đích kỷ luật.
- Ngược đãi cảm xúc: Bạo hành bằng lời nói để thao túng tinh thần trẻ. Những hình thức phổ biến gồm mắng chửi, xúc phạm, trêu chọc, so sánh trẻ với người khác khiến trẻ xấu hổ, tự ti và cảm thấy bản thân không có giá trị.
- Lạm dụng tình dục: Các hành vi quấy rối, xâm hại tình dục đối với trẻ.
Bỏ rơi
- Bỏ rơi về thể chất: Không thực hiện đầy đủ việc nuôi nấng, chăm sóc và giám sát trẻ, dẫn đến môi trường sống thiếu vệ sinh, suy dinh dưỡng và nhiều bệnh lý khác.
- Bỏ rơi về cảm xúc: Kiểm soát cảm xúc của trẻ thay vì ghi nhận và giúp chúng quản lý nó. Đứa trẻ chỉ được cảm thấy vui vẻ và hạnh phúc, không được có những cảm xúc tiêu cực như buồn bã, đau đớn hoặc nhớ nhung.
Rối loạn chức năng gia đình
- Người thân mắc bệnh tâm thần, lạm dụng chất kích thích hoặc đi tù.
- Mẹ bị bạo hành bởi cha ruột hoặc cha dượng.
- Cha mẹ ly thân hoặc ly hôn.
Tác động của ACEs
Kết quả nghiên cứu cho thấy:
- ACE phổ biến một cách khó tin:
- Cứ mỗi 2 ~ 3 người thì có 1 người có ít nhất một điểm ACE
- Trong tám người có một người, có ít nhất bốn điểm ACE.
- Có mối liên hệ giữa điểm số ACE và tình trạng sức khỏe: Điểm ACE càng cao, tình trạng sức khỏe tâm thần và sức khỏe thể chất càng tệ.
- Một người có điểm số ACE bốn hoặc hơn có nguy cơ mắc bệnh tắc nghẽn phổi mãn tính (COPD) cao gấp 2.5 lần một người có số điểm ACE bằng 0.
- Với bệnh viêm gan, tỉ lệ cũng là 2.5 lần.
- Với trầm cảm, tỉ lệ là 4.5 lần.
- Với tự sát, tỉ lệ là 12 lần.
- Một người với số điểm ACE >7, có nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi cao gấp 3 lần.
- Với thiếu máu cơ tim nguy cơ cao gấp 3.5 lần và là nguy cơ tử vong số một tại Hoa Kỳ.
Trải nghiệm tổn thương thời thơ ấu có liên quan đến rủi ro về sức khỏe nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe mãn tính, khả năng thích nghi với môi trường và xã hội thấp, nguy cơ chết sớm cao.
Tuy nhiên điểm số ACE cũng không có nghĩa là một đứa trẻ trải qua Trải nghiệm tổn thương đều đem lại kết quả xấu. Bởi vì, sự hiện diện của những kinh nghiệm tích cực hoặc các yếu tố bảo vệ trong bối cảnh sống của trẻ có thể gia tăng khả ứng phó, thích ứng và có thể bảo vệ trẻ đương đầu với kết quả tiêu cực về sức khỏe hay trong cuộc sống ngay cả khi tổn thương xảy ra.
