Chấy (Pediculus humanus capitis) là một loại ký sinh trùng nhỏ sống chủ yếu trên da đầu, gây ngứa ngáy và khó chịu cho người mắc phải. Tình trạng này thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là ở trẻ trong độ tuổi mẫu giáo và tiểu học. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, chấy có thể phát triển và lây lan nhanh chóng, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin về cách phát hiện và điều trị chấy ở trẻ em, cùng các biện pháp phòng ngừa lây lan.
Chấy là các ký sinh trùng nhỏ, có kích thước tương đương hạt quả thanh long, có màu nâu hoặc xám, bám vào tóc và hút máu để tồn tại. Khi bị chấy cắn, da đầu sẽ ngứa ngáy và có thể dẫn đến bội nhiễm vi khuẩn hoặc viêm da. Chấy sinh sản nhanh, mỗi con cái có thể đẻ đến 150 trứng trong suốt vòng đời của nó. Trứng chấy sẽ nở trong khoảng 7-10 ngày và tiếp tục sinh sôi.
Nguyên nhân phổ biến gây nhiễm chấy là do tiếp xúc gần gũi giữa các trẻ em, chẳng hạn như khi chơi cùng hoặc dùng chung đồ. Chấy không phải do vệ sinh kém mà thường lây từ bạn bè hoặc người thân trong cộng đồng. Trẻ em từ 3 đến 10 tuổi có nguy cơ mắc chấy cao nhất. Để phát hiện chấy, cha mẹ nên kiểm tra da đầu của trẻ khi trẻ có dấu hiệu ngứa ngáy hoặc khó chịu. Cần lựa chọn nơi có ánh sáng tốt và sử dụng kính lúp để phát hiện chấy dễ dàng hơn.
Trên thị trường hiện nay có nhiều sản phẩm trị chấy không kê đơn, bao gồm kem bôi, dầu gội, và dầu xả. Trước khi sử dụng, cha mẹ cần đọc kỹ thành phần và hướng dẫn sử dụng của sản phẩm. Các bước thực hiện điều trị bao gồm:
Quấn một chiếc khăn quanh vai trẻ và che mặt trẻ để tránh thuốc dính vào mắt.
Đeo găng tay cao su khi bôi thuốc nếu có vết xước trên tay.
Massage sản phẩm từ chân tóc đến ngọn tóc để sản phẩm thấm đều lên toàn bộ tóc và da đầu.
Sau khi bôi sản phẩm, để khoảng 10 phút hoặc theo hướng dẫn của sản phẩm, rồi gội sạch.
Lưu ý khi sử dụng các sản phẩm trị chấy:
Không sử dụng sản phẩm quá thường xuyên so với hướng dẫn.
Không kết hợp nhiều sản phẩm trị chấy khác nhau cùng lúc.
Không sử dụng thuốc trị chấy trên lông mi, lông mày, hoặc vùng da gần mắt.
Không sử dụng trên vùng da có vết cắt hoặc xước.
Không sử dụng cho trẻ dưới 2 tháng tuổi.
Sử dụng lược chải chấy là phương pháp hiệu quả và không sử dụng hóa chất, phù hợp với những gia đình lo ngại về tác dụng phụ của các sản phẩm hóa học. Lược chải chấy có thể được dùng kết hợp với sản phẩm trị chấy hoặc như một phương pháp độc lập. Để đạt hiệu quả, cha mẹ cần lựa chọn lược chuyên dụng, làm từ kim loại với các răng mịn và sát nhau.
Các bước thực hiện:
Làm ướt tóc của trẻ và thoa dầu xả hoặc chất làm mềm tóc để dễ dàng chải hơn.
Chia tóc thành các phần nhỏ và chải từng phần từ da đầu đến ngọn tóc, sử dụng lược chải chấy.
Sau mỗi lần chải, rửa lược bằng nước xà phòng hoặc lau sạch bằng khăn giấy.
Lặp lại quy trình hàng ngày hoặc cách ngày cho đến khi không còn chấy hoặc trứng chấy trên da đầu của trẻ (thường mất khoảng 2 tuần).
Chấy không thể nhảy mà lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh hoặc các vật dụng bị nhiễm. Để ngăn ngừa tái nhiễm hoặc lây lan sang người khác, cha mẹ nên làm sạch các vật dụng sau khi trẻ sử dụng, bao gồm:
Hút bụi đồ nội thất và thảm, đặc biệt là những nơi trẻ thường xuyên ngồi hoặc nằm.
Ngâm lược, bàn chải và các dụng cụ làm tóc khác trong nước nóng từ 5-10 phút.
Giặt khăn quàng cổ, mũ, quần áo hoặc các vật dụng khác tiếp xúc trực tiếp với đầu của trẻ.
Giặt sạch gối và vỏ gối.
Khuyến khích trẻ không chia sẻ lược, bàn chải, mũ hoặc khăn quàng cổ với bạn bè.
Phương pháp điều trị chấy thường cần được lặp lại sau vài ngày. Sau khi điều trị, cha mẹ nên kiểm tra lại da đầu của trẻ trong khoảng 8-12 giờ. Nếu chấy vẫn tồn tại hoặc có dấu hiệu tái phát, cần liên hệ với bác sĩ để được tư vấn thêm. Trong một số trường hợp, chấy có thể kháng lại một số phương pháp điều trị và cần được điều trị lại bằng các phương pháp khác.
Các phương pháp tự nhiên như dầu olive, cà chua, giấm ăn, tỏi hoặc mayonnaise cũng được một số người áp dụng để điều trị chấy. Tuy nhiên, những phương pháp này chưa được chứng minh khoa học về hiệu quả điều trị. Nếu sử dụng các phương pháp tự nhiên mà không hiệu quả hoặc xuất hiện tác dụng phụ, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn phương pháp điều trị thích hợp.
Chấy ở trẻ em là tình trạng phổ biến và có thể điều trị hiệu quả nếu thực hiện đúng phương pháp. Cha mẹ cần chú ý phát hiện kịp thời và áp dụng các biện pháp điều trị phù hợp, như sử dụng sản phẩm trị chấy, lược chải chấy hoặc phương pháp tự nhiên (nếu an toàn). Nếu tình trạng không cải thiện hoặc tái phát, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có phương pháp điều trị thích hợp.