Đồ vật gắn bó với trẻ nhỏ: Vai trò, thời điểm sử dụng và các khuyến nghị an toàn

1. Tổng quan

Trong quá trình phát triển tâm lý – cảm xúc, nhiều trẻ nhỏ có xu hướng hình thành sự gắn bó với một vật dụng cụ thể, như gấu bông, chăn, gối nhỏ, khăn tay hoặc ti giả. Những vật dụng này, còn gọi là đồ vật gắn bó (transitional objects), giúp trẻ cảm thấy an toàn, được vỗ về, đặc biệt trong các tình huống thay đổi môi trường, học cách ngủ độc lập hoặc khi xa người chăm sóc chính.

Tuy nhiên, không phải tất cả trẻ đều cần một đồ vật cụ thể để cảm thấy an toàn. Việc giới thiệu và sử dụng các vật dụng gắn bó cần cân nhắc đến độ tuổi và các yếu tố an toàn liên quan.

2. Thời điểm thích hợp để giới thiệu đồ vật gắn bó

2.1. Trẻ <12 tháng tuổi

Theo Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), không nên để bất kỳ vật dụng nào như chăn, gối, thú nhồi bông hoặc đồ chơi vào giường ngủ của trẻ sơ sinh dưới 12 tháng tuổi, do nguy cơ hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS) và ngạt khí. Tuy nhiên, trẻ vẫn có thể được làm quen với đồ vật khi đang thức và có người giám sát.

2.2. Trẻ từ 12–24 tháng tuổi

Sau 12 tháng tuổi, nguy cơ SIDS giảm đáng kể. Trẻ có thể bắt đầu ngủ cùng với thú bông hoặc đồ chơi nhỏ, mềm, nếu không có chi tiết rời hoặc thành phần nguy hiểm. Tuy nhiên, nên tránh các vật dụng lớn như gối ôm hoặc chăn to do nguy cơ che phủ mặt và gây ngạt.

2.3. Trẻ ≥24 tháng tuổi

Khi được 2 tuổi, phần lớn trẻ đã phát triển đủ khả năng thể chất như lăn, xoay người, hoặc loại bỏ vật che phủ mặt. Lúc này, có thể cho trẻ sử dụng gối, chăn hoặc thú bông kích thước lớn hơn khi ngủ mà không làm tăng đáng kể nguy cơ mất an toàn.

3. Hướng dẫn lựa chọn vật dụng gắn bó phù hợp

3.1. Tiêu chí lựa chọn

• Kích thước phù hợp: Đủ nhỏ để trẻ dễ cầm, nhưng không quá nhỏ gây nguy cơ nuốt phải.

• Chất liệu mềm, nhẹ, không gây chấn thương nếu rơi trúng mặt trẻ.

• Không có nút, dây buộc, vật cứng hoặc bộ phận có thể tháo rời, nhằm giảm nguy cơ hóc dị vật, nghẹt thở, hoặc xoắn, siết cơ thể trẻ.

• Ti giả có thể sử dụng cho trẻ dưới 12 tháng để hỗ trợ trấn an. Tuy nhiên, chỉ nên bắt đầu sau khi trẻ đã thiết lập thành công lịch bú mẹ hoặc bú bình (thường từ 1 tháng tuổi trở lên).

3.2. Các khuyến nghị an toàn

• Trẻ <6 tháng tuổi: Chỉ tiếp xúc với đồ vật khi có người giám sát.

• Không để vật dụng trong nôi khi trẻ ngủ một mình dưới 12 tháng.

• Luôn kiểm tra định kỳ tình trạng vật dụng (rách, lỏng phụ kiện...) để loại trừ nguy cơ tiềm ẩn.

4. Hướng dẫn giúp trẻ làm quen với đồ vật gắn bó

4.1. Giai đoạn làm quen

• Cho trẻ tiếp xúc với vật dụng khi trẻ tỉnh táo, có tâm trạng thoải mái.

• Có thể đặt vật gắn bó gần mẹ để vật có mùi quen thuộc, giúp trẻ dễ chấp nhận hơn.

• Khuyến khích trẻ sử dụng vật này trong thời gian chuyển tiếp (ví dụ: khi bắt đầu đi học, thay đổi nơi ngủ).

4.2. Tăng cường mối liên kết cảm xúc

• Sử dụng đồ vật như một phần của thói quen trước giờ ngủ (ví dụ: ôm gấu bông khi đọc sách).

• Vỗ về trẻ và nhắc đến đồ vật một cách tích cực, ví dụ: “Con gấu đang chờ con ngủ cùng”.

4.3. Với trẻ lớn hơn (≥2 tuổi)

• Có thể sử dụng chăn hoặc gối như công cụ trấn an khi trẻ quấy khóc, mệt mỏi hoặc sợ hãi.

• Nên để trẻ tự lựa chọn đồ vật ưa thích nhằm tăng cảm giác kiểm soát và an toàn.

5. Kết luận

Đồ vật gắn bó là công cụ tâm lý hữu ích giúp trẻ nhỏ vượt qua giai đoạn chuyển tiếp, tự lập hơn trong giấc ngủ và kiểm soát cảm xúc. Tuy nhiên, việc sử dụng các vật dụng này cần đảm bảo an toàn tuyệt đối, đặc biệt là ở trẻ <12 tháng tuổi. Phụ huynh nên lựa chọn phù hợp theo độ tuổi và giám sát chặt chẽ trong giai đoạn đầu để hỗ trợ quá trình hình thành sự gắn bó an toàn và lành mạnh ở trẻ.