Đợt cấp của viêm khớp dạng thấp

Khái niệm và đặc điểm

Đợt cấp của viêm khớp dạng thấp (VKDT) là tình trạng tái phát các triệu chứng viêm khớp như sưng, đau, cứng khớp và mệt mỏi sau một giai đoạn thuyên giảm. Các khớp thường bị ảnh hưởng trong đợt cấp bao gồm khớp bàn tay, cổ tay, đầu gối, mắt cá chân, bàn chân và cột sống cổ, đặc biệt là các khớp thường xuyên vận động hoặc chịu tải trọng. Khớp tay thuận thường bị ảnh hưởng nhiều hơn tay không thuận.

Nguyên nhân

Các yếu tố khởi phát đợt cấp bao gồm:

• Ngưng hoặc giảm liều điều trị đặc hiệu như methotrexate.

• Thay đổi đường dùng thuốc (ví dụ từ tiêm sang uống).

• Gắng sức thể chất quá mức.

• Căng thẳng tâm lý.

• Nhiễm trùng cấp tính.

• Rối loạn giấc ngủ.

Một số yếu tố nội sinh có thể góp phần nhưng cơ chế chính xác hiện chưa được làm rõ.

Phân loại

Theo Arthritis Foundation, đợt cấp VKDT được chia thành:

• Đợt cấp có thể dự đoán: thường liên quan đến yếu tố khởi phát rõ ràng và có xu hướng tự hồi phục.

• Đợt cấp không thể dự đoán: không rõ nguyên nhân và thường nghiêm trọng hơn, cần can thiệp y tế.

Triệu chứng lâm sàng

• Đau, sưng và cứng khớp.

• Mệt mỏi kéo dài là dấu hiệu cảnh báo sớm.

• Có thể kèm theo sốt nhẹ, chán ăn, suy nhược toàn thân do đặc tính toàn thân của VKDT.

Biện pháp xử trí

1. Tuân thủ kế hoạch điều trị

• Tái khám định kỳ mỗi 3 tháng.

• Khi có dấu hiệu bùng phát, cần được bác sĩ đánh giá và điều chỉnh điều trị.

• Đợt cấp nhẹ có thể đáp ứng với NSAID và corticosteroid liều ngắn.

• Đợt cấp nặng có thể cần sử dụng hoặc thay đổi thuốc DMARDs hoặc thuốc sinh học phối hợp corticosteroid.

2. Liệu pháp nhiệt (chườm nóng/lạnh)

• Chườm lạnh (2–4 lần/ngày, mỗi lần 15 phút) giúp giảm sưng viêm.

• Chườm nóng (2–3 lần/ngày) hoặc ngâm nước ấm hỗ trợ giảm đau và thư giãn cơ.

• Lưu ý không áp dụng nhiệt khi có dấu hiệu viêm cấp rõ rệt.

3. Kiểm soát căng thẳng tâm lý

• Thực hành thiền, yoga nhẹ nhàng, thở sâu.

• Nghe nhạc thư giãn, nghỉ ngơi đầy đủ.

• Tránh các tình huống gây stress thể chất và tinh thần.

4. Hỗ trợ từ gia đình và xã hội

• Phân chia công việc hợp lý trong gia đình.

• Sắp xếp công việc phù hợp, ưu tiên nghỉ ngơi khi cần thiết.

5. Duy trì hoạt động thể chất hợp lý

• Kết hợp vận động nhẹ nhàng và nghỉ ngơi.

• Bài tập nên được cá nhân hóa, có thể gồm giãn cơ nhẹ buổi sáng hoặc bơi lội và thể dục dưới nước.

• Ngưng tập nếu có đau tăng lên.

6. Kiểm soát bệnh toàn diện

• Tuân thủ phác đồ điều trị, không tự ý giảm hoặc ngưng thuốc.

• Không chỉ điều trị triệu chứng mà cần điều trị kiểm soát tiến triển bệnh.

• Viêm kéo dài không kiểm soát có thể tăng nguy cơ bệnh tim mạch và ung thư.

Kết luận

Đợt cấp của viêm khớp dạng thấp là biểu hiện của bệnh hoạt động trở lại, có thể kiểm soát tốt nếu người bệnh được theo dõi chặt chẽ, điều trị kịp thời và tuân thủ phác đồ lâu dài. Sự kết hợp giữa điều trị nội khoa, chăm sóc hỗ trợ và lối sống khoa học là chìa khóa để cải thiện tiên lượng bệnh.