Hướng dẫn chăm sóc ban đầu cho phụ nữ mới phát hiện mang thai

Khi phụ nữ xác định có thai, việc thiết lập kế hoạch chăm sóc tiền sản ngay từ những ngày đầu là điều thiết yếu nhằm đảm bảo một thai kỳ khỏe mạnh cho cả mẹ và thai nhi. Bài viết này trình bày các khuyến nghị y học cơ bản, theo hướng dẫn của các tổ chức y tế quốc tế, để định hướng chăm sóc ban đầu trong giai đoạn đầu thai kỳ.

1. Lựa chọn bác sĩ sản phụ khoa và bắt đầu khám thai định kỳ

Việc lựa chọn bác sĩ sản phụ khoa là bước đầu quan trọng, giúp người mang thai được theo dõi đầy đủ trong suốt thai kỳ. Nếu đã có bác sĩ theo dõi từ trước, sản phụ nên liên hệ ngay để lên lịch khám và xét nghiệm ban đầu. Nếu chưa có, nên tìm kiếm thông tin qua các bệnh viện sản, bạn bè hoặc người thân để lựa chọn bác sĩ có chuyên môn phù hợp và tạo được sự tin tưởng.

Lịch khám thai tiêu chuẩn bao gồm:

• Khám mỗi tháng một lần đến tuần thai thứ 28.

• Khám hai lần mỗi tháng từ tuần 28 đến 36.

• Khám hàng tuần từ tuần 36 cho đến khi sinh.

Đối với thai kỳ nguy cơ cao hoặc có biến chứng, sản phụ có thể cần khám nhiều hơn theo chỉ định của bác sĩ.

2. Bắt đầu bổ sung vitamin và khoáng chất dành cho thai kỳ

Ngay khi xác định có thai, sản phụ cần bắt đầu sử dụng vitamin tổng hợp dành cho phụ nữ mang thai, đặc biệt là acid folic với liều tối thiểu 400 mcg/ngày để phòng ngừa dị tật ống thần kinh. Các vitamin và khoáng chất cần thiết khác bao gồm:

• Canxi

• Vitamin A, C, D, E và B12

• Kẽm, đồng, magie

• Sắt (theo chỉ định)

• Choline và DHA (tốt cho phát triển não bộ và bánh rau)

Việc lựa chọn sản phẩm nên dựa trên tư vấn từ nhân viên y tế, nhằm đảm bảo phù hợp với tình trạng sức khỏe và nhu cầu dinh dưỡng cá nhân.

3. Đánh giá lại toàn bộ các thuốc đang sử dụng

Người mang thai cần thông báo với bác sĩ về tất cả các thuốc (kể cả thực phẩm chức năng, thảo dược, thuốc kê đơn và không kê đơn) đang sử dụng. Một số loại thuốc có thể đi qua hàng rào nhau thai và ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Việc tự ý ngừng thuốc mà không có chỉ định có thể gây nguy cơ cho cả mẹ và con, do đó cần có sự đánh giá chuyên môn trước khi điều chỉnh phác đồ điều trị.

4. Lập kế hoạch làm việc hợp lý

Sản phụ nên chuẩn bị trước kế hoạch cá nhân để cân bằng giữa công việc và lịch khám thai định kỳ. Dù không bắt buộc phải thông báo việc mang thai với đơn vị công tác ngay lập tức, nhưng cần nắm rõ chính sách lao động và các quyền lợi thai sản liên quan.

5. Tránh sử dụng rượu, thuốc lá và các chất kích thích

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), không có ngưỡng an toàn nào cho việc sử dụng rượu trong thai kỳ. Bên cạnh đó, thuốc lá (kể cả thuốc lá điện tử) và các chất kích thích như cần sa đều có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của thai nhi, bao gồm nguy cơ dị tật, thai lưu, nhẹ cân, sinh non và tổn thương thần kinh.

6. Giảm tiêu thụ caffeine

Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ khuyến cáo phụ nữ mang thai nên hạn chế lượng caffeine dưới 200 mg/ngày (tương đương ~2 ly cà phê lọc). Lượng caffeine vượt ngưỡng có thể liên quan đến nguy cơ sảy thai. Ngoài cà phê, caffeine còn có trong:

• Trà

• Chocolate đen

• Nước ngọt có gas (soda)

• Một số thực phẩm chức năng

7. Tăng cường dinh dưỡng hợp lý

Một chế độ ăn cân bằng là nền tảng cho sự phát triển khỏe mạnh của thai nhi. Sản phụ cần tăng cường:

• Ngũ cốc nguyên cám

• Trái cây và rau xanh sạch

• Đậu, hạt, thịt nạc và sản phẩm sữa tiệt trùng

• Chất béo không bão hòa

• Chất xơ và nước đầy đủ

Đồng thời, cần tránh:

• Thực phẩm chưa được nấu chín kỹ (cá sống, thịt tái, trứng sống)

• Cá có hàm lượng thủy ngân cao (cá kiếm, cá mập, cá ngừ lớn)

• Sản phẩm chưa tiệt trùng (sữa tươi, nước ép, phô mai mềm)

• Thịt nguội, rau quả chưa rửa sạch

8. Ứng phó với tình trạng ốm nghén

Tình trạng buồn nôn và nôn thường xuất hiện từ tuần thứ 6 của thai kỳ và có thể kéo dài đến hết quý đầu tiên. Các biện pháp hỗ trợ gồm:

• Chia nhỏ bữa ăn trong ngày

• Sử dụng bánh quy khô, trà gừng hoặc viên ngậm bạc hà

• Uống nước có ga nhẹ

• Nghỉ ngơi hợp lý

9. Nhận biết sớm dấu hiệu sảy thai

Mặc dù không mong muốn, nhưng sản phụ cần được trang bị kiến thức về các dấu hiệu cảnh báo sảy thai sớm, bao gồm:

• Ra máu âm đạo bất thường

• Đau bụng quặn vùng hạ vị

• Dịch tiết âm đạo bất thường có mùi

Khi có những biểu hiện này, cần đến cơ sở y tế để được khám và xử trí kịp thời.

Kết luận

Chăm sóc tiền sản sớm và toàn diện đóng vai trò quyết định đối với sức khỏe của thai phụ và thai nhi. Việc tuân thủ theo hướng dẫn chuyên môn và duy trì lối sống lành mạnh từ những ngày đầu sẽ góp phần đảm bảo thai kỳ an toàn và kết quả sinh sản tốt. Sản phụ nên duy trì liên hệ thường xuyên với bác sĩ để được hướng dẫn cụ thể, cá nhân hóa theo từng tình huống lâm sàng.