Khô da quanh mắt: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp xử trí

Khô da quanh mắt là tình trạng thường gặp, có thể do thay đổi sinh lý liên quan đến tuổi tác, yếu tố môi trường như thời tiết lạnh – khô hoặc liên quan đến các bệnh da liễu như viêm da cơ địa, viêm da tiếp xúc, viêm da tiết bã, hoặc viêm bờ mi. Do vùng da quanh mắt có cấu trúc mỏng và nhạy cảm hơn các vùng khác, các triệu chứng khô da tại vị trí này thường gây khó chịu và có nguy cơ ảnh hưởng đến chức năng thị giác nếu không được xử trí đúng cách.

1. Nguyên nhân và các tình trạng bệnh lý liên quan

1.1. Da khô đơn thuần

Da vùng quanh mắt dễ bị khô do thiếu hụt lipid hoặc nước, nhất là khi tiếp xúc với thời tiết lạnh, gió hoặc không khí khô. Ngoài ra, các yếu tố nguy cơ bao gồm:

• Người trên 40 tuổi

• Thiếu vitamin A, D, kẽm hoặc sắt

• Hút thuốc lá

• Sử dụng một số thuốc như statin hoặc thuốc lợi tiểu

Triệu chứng thường gặp:

• Bong vảy nhẹ

• Da thô ráp, mất độ đàn hồi

• Ngứa, châm chích hoặc rát nhẹ

Biện pháp xử trí:

• Dưỡng ẩm vùng da quanh mắt bằng sản phẩm không mùi, không gây kích ứng

• Uống đủ nước mỗi ngày

• Tránh tắm nước nóng lâu hoặc tiếp xúc với nguồn nhiệt nhân tạo

1.2. Viêm da cơ địa (Atopic Dermatitis)

Là một dạng bệnh chàm mãn tính, thường gặp ở người có cơ địa dị ứng. Viêm da cơ địa có thể ảnh hưởng đến vùng mí mắt và quanh mắt, gây dày da, tăng sắc tố, ngứa nhiều.

Biến chứng có thể gặp:

• Viêm kết mạc dị ứng

• Viêm giác mạc

Điều trị:

• Bôi corticosteroid hoặc thuốc điều hòa miễn dịch tại chỗ (như tacrolimus)

• Dưỡng ẩm hằng ngày

• Hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng

1.3. Viêm da tiết bã (Seborrheic Dermatitis)

Bệnh đặc trưng bởi các mảng da đỏ, bong vảy nhờn, thường xảy ra tại vùng có tuyến bã hoạt động mạnh, bao gồm rìa mi mắt.

Điều trị:

• Rửa nhẹ vùng mắt bằng dung dịch không gây kích ứng

• Bôi kem chống nấm hoặc steroid nhẹ trong đợt bùng phát

• Dưỡng ẩm hằng ngày và kiểm soát stress

1.4. Viêm da tiếp xúc (Contact Dermatitis)

Là phản ứng viêm da do tiếp xúc với dị nguyên (ví dụ mỹ phẩm, thuốc nhuộm tóc, sản phẩm chăm sóc da). Do da mí mắt rất mỏng, tình trạng viêm thường biểu hiện rõ rệt.

Điều trị:

• Ngưng tiếp xúc với tác nhân nghi ngờ

• Thoa kem làm dịu da, corticosteroid nhẹ hoặc thuốc ức chế calcineurin

• Trường hợp kéo dài cần thực hiện test miếng dán (patch test) để xác định dị nguyên

1.5. Viêm bờ mi (Blepharitis)

Là tình trạng viêm mạn tính ở bờ mi, có thể đi kèm với viêm da tiết bã hoặc do vi khuẩn. Bệnh có thể gây khô da quanh mắt, vảy mi, ngứa và cảm giác cộm mắt.

Xử trí:

• Chườm ấm, vệ sinh bờ mi bằng dung dịch dịu nhẹ

• Dưỡng ẩm hoặc sử dụng thuốc mỡ theo chỉ định

2. Điều trị hỗ trợ và biện pháp tại nhà

Một số thành phần có thể hỗ trợ dưỡng ẩm hiệu quả, được khuyến cáo bởi Học viện Da liễu Hoa Kỳ (AAD):

• Glycerin, dimethicone

• Axit hyaluronic, axit lactic

• Bơ hạt mỡ, dầu jojoba

• Lanolin

Ngoài ra, bệnh nhân cần:

• Rửa mặt bằng nước ấm (tránh nước nóng)

• Dùng sản phẩm không mùi, không gây dị ứng

• Vỗ nhẹ khi lau khô da, tránh chà xát

• Tránh tiếp xúc trực tiếp với nguồn nhiệt

3. Khi nào cần khám chuyên khoa?

Người bệnh nên đi khám bác sĩ chuyên khoa Da liễu hoặc Mắt khi có các biểu hiện sau:

• Đau mắt, cộm mắt, hoặc đỏ mắt kéo dài

• Nhạy cảm ánh sáng bất thường

• Thị lực giảm hoặc nhìn mờ

• Triệu chứng không cải thiện sau vài ngày chăm sóc

Kết luận:

Khô da quanh mắt là tình trạng phổ biến và đa phần có thể điều trị hiệu quả bằng các biện pháp chăm sóc da phù hợp và thay đổi lối sống. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tình trạng khô da có thể là biểu hiện của các bệnh lý da liễu nghiêm trọng hơn và cần được chẩn đoán – điều trị chuyên sâu. Việc theo dõi sát triệu chứng và can thiệp sớm giúp phòng ngừa các biến chứng liên quan đến thị lực và chức năng vùng mắt.