Mụn tại vùng dương vật: Nguyên nhân, phân biệt và hướng xử trí lâm sàng

Tổng quan

Mụn có thể hình thành ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể có lỗ chân lông, bao gồm cả vùng sinh dục nam. Tuy nhiên, do đặc điểm cấu trúc da nhạy cảm và vị trí giải phẫu đặc thù, sự xuất hiện của các nốt sẩn, mụn mủ hay các tổn thương tương tự tại dương vật cần được phân biệt cẩn thận để loại trừ các nguyên nhân bệnh lý, bao gồm cả bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs). Việc tự chẩn đoán và điều trị không đúng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng tổn thương và tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm hoặc biến chứng.

1. Cơ chế hình thành mụn tại dương vật

Mụn trứng cá hình thành khi lỗ chân lông bị bít tắc bởi bã nhờn, tế bào sừng bong tróc, vi khuẩn Cutibacterium acnes hoặc do viêm nang lông. Tình trạng tắc nghẽn này dẫn đến hình thành mụn đầu trắng, đầu đen hoặc mụn mủ. Một số yếu tố nguy cơ góp phần làm tăng tỷ lệ xuất hiện mụn tại vùng sinh dục bao gồm:

• Vệ sinh cá nhân không đảm bảo, đặc biệt là sau vận động hoặc tiết mồ hôi nhiều

• Môi trường sống ẩm ướt, khí hậu nóng ẩm

• Da dầu hoặc tăng tiết bã nhờn

• Thói quen cạo lông mu thường xuyên hoặc không đúng cách

• Mặc đồ lót quá chật, gây ma sát cơ học kéo dài

Đáng lưu ý, sự xuất hiện của các tổn thương dạng mụn không nhất thiết liên quan đến hoạt động tình dục, song trong bối cảnh có quan hệ tình dục không an toàn, cần thận trọng phân biệt với các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục như sùi mào gà, herpes sinh dục hoặc giang mai.

2. Các biện pháp điều trị và theo dõi

a. Xử trí mụn lành tính (mụn trứng cá thực sự)

• Không nên nặn hoặc gãi mụn vì có thể dẫn đến lan rộng tổn thương, viêm nhiễm thứ phát, hoặc để lại sẹo xấu.

• Giữ vệ sinh vùng da tổn thương, lau khô nhẹ nhàng sau khi tắm và mặc đồ lót sạch, thấm hút tốt.

• Không nên sử dụng các sản phẩm trị mụn thông thường chứa benzoyl peroxide hay acid salicylic tại vùng này nếu không có chỉ định, do da vùng dương vật rất nhạy cảm, dễ kích ứng.

• Nếu tổn thương kéo dài, không cải thiện hoặc có dấu hiệu bội nhiễm (mưng mủ, đau, đỏ, lan rộng), nên khám chuyên khoa Da liễu để cân nhắc sử dụng thuốc kháng sinh tại chỗ hoặc toàn thân trong thời gian ngắn.

b. Không nên tự dùng thuốc trị mụn không kê đơn (OTC) tại vùng sinh dục mà không có sự hướng dẫn y tế.

3. Một số nguyên nhân khác có biểu hiện tương tự mụn

Ngoài mụn trứng cá thông thường, các tổn thương da tại vùng dương vật còn có thể do các nguyên nhân khác, cần được phân biệt như sau:

a. Tổn thương do cạo lông (Razor burn)

• Thường gặp sau khi cạo lông mu, biểu hiện bằng hồng ban, kích ứng nhẹ và nổi các sẩn mủ nhỏ do lông mọc ngược hoặc viêm nang lông nhẹ.

• Xử trí chủ yếu là làm dịu da bằng kem dưỡng có chứa yến mạch keo (colloidal oatmeal), tránh tiếp xúc cơ học và chờ lành tự nhiên.

b. Nang tuyến bã Fordyce (Fordyce spots)

• Là các tuyến bã nhờn lạc chỗ, xuất hiện dưới dạng các đốm nhỏ màu trắng-ngà hoặc vàng, không đau, không ngứa, không lây.

• Có thể xuất hiện trên dương vật hoặc trong khoang miệng.

• Đây là tổn thương lành tính, không cần điều trị, tuy nhiên nếu ảnh hưởng thẩm mỹ, có thể cân nhắc laser CO₂ hoặc thuốc đường uống như isotretinoin trong một số trường hợp có chỉ định.

c. Tuyến Tyson

• Là tuyến bã nhờn phụ, xuất hiện xung quanh vành quy đầu.

• Tổn thương dưới dạng các nốt nhỏ màu trắng hoặc vàng, không gây triệu chứng, không cần điều trị.

d. Viêm nang lông (Folliculitis)

• Gặp ở vùng có lông như gốc lông mu, biểu hiện bằng sẩn đỏ, có thể có mủ và kèm theo đau, ngứa.

• Có thể tự khỏi, nhưng nếu tiến triển hoặc tái phát, cần bôi thuốc kháng sinh tại chỗ như mupirocin hoặc fusidic acid.

4. Khi nào cần khám bác sĩ?

• Khi có bất kỳ tổn thương nào tiến triển nhanh, không cải thiện sau vài ngày, hoặc kèm theo triệu chứng toàn thân như sốt, đau, mệt mỏi.

• Xuất hiện mụn nước, vết loét, hoặc sẩn sùi nghi ngờ bệnh lây truyền qua đường tình dục.

• Có bất thường tiết dịch sinh dục, đau khi tiểu tiện hoặc khi quan hệ.

• Mụn hoặc vết sưng tái đi tái lại nhiều lần, nghi ngờ viêm nang lông mạn tính hoặc bệnh lý da khác như hidradenitis suppurativa.

Kết luận

Mụn hoặc các tổn thương dạng mụn tại vùng dương vật đa phần là lành tính nhưng cũng có thể là biểu hiện của các bệnh lý nghiêm trọng hơn. Cần thận trọng khi tự xử trí tại nhà, tránh bôi thuốc không rõ nguồn gốc hoặc can thiệp cơ học. Việc phân biệt chính xác nguyên nhân đóng vai trò quan trọng trong điều trị và dự phòng tái phát. Khi có nghi ngờ hoặc tổn thương không cải thiện, người bệnh nên được đánh giá bởi bác sĩ chuyên khoa Da liễu hoặc Nam khoa.