Nhiễm Human Papillomavirus (HPV) ở nam giới

1. Giới thiệu chung

Human papillomavirus (HPV) là một nhóm virus DNA gây nhiễm trùng ở biểu mô da và niêm mạc, được lây truyền chủ yếu qua đường tình dục. HPV là tác nhân thường gặp nhất gây mụn cóc sinh dục (condyloma acuminata) và là nguyên nhân hàng đầu của một số loại ung thư như ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn, ung thư dương vật và ung thư vùng hầu họng. Có hơn 100 type HPV đã được xác định, trong đó các type 6 và 11 chiếm trên 90% các trường hợp mụn cóc sinh dục, trong khi type 16 và 18 liên quan đến phần lớn các ung thư liên quan đến HPV.

2. Triệu chứng lâm sàng của HPV ở nam giới

Phần lớn các trường hợp nhiễm HPV ở nam giới không có triệu chứng rõ ràng và thường tự khỏi nhờ đáp ứng miễn dịch tự nhiên. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể xuất hiện các biểu hiện lâm sàng sau:

2.1. Mụn cóc sinh dục

• Vị trí: dương vật, bìu, vùng quanh hậu môn, bẹn, đùi, miệng, lưỡi hoặc vòm họng.

• Đặc điểm: tổn thương có thể đơn độc hoặc đa ổ, hình tròn hoặc hình súp lơ, nhô cao hoặc phẳng, kích thước và màu sắc thay đổi. Thông thường không đau nhưng có thể gây ngứa hoặc khó chịu tâm lý.

2.2. Biểu hiện ung thư liên quan đến HPV

• Ung thư hậu môn: chảy máu, tiết dịch, đau hoặc ngứa hậu môn; thay đổi thói quen đại tiện; nổi hạch vùng bẹn.

• Ung thư dương vật: thay đổi màu da hoặc mô vùng dương vật; xuất hiện vết loét hoặc u cục không đau có thể chảy máu.

• Ung thư vùng hầu họng (liên quan HPV 16): đau họng kéo dài, khàn tiếng, khó nuốt, sụt cân không rõ nguyên nhân, u vùng cổ.

3. Cơ chế lây truyền và yếu tố nguy cơ

HPV lây truyền qua tiếp xúc da – niêm mạc trực tiếp, đặc biệt là qua đường tình dục (âm đạo, hậu môn, miệng). Ngoài ra, HPV có thể lây qua tiếp xúc da với da, không cần phải có giao hợp hoàn chỉnh.

Yếu tố nguy cơ nhiễm HPV ở nam giới bao gồm:

• Quan hệ tình dục không an toàn, có nhiều bạn tình.

• Bắt đầu quan hệ tình dục ở tuổi vị thành niên.

• Hệ miễn dịch suy yếu (do HIV/AIDS, dùng thuốc ức chế miễn dịch…).

• Không tiêm phòng vắc xin HPV.

4. Chẩn đoán

Hiện chưa có xét nghiệm sàng lọc thường quy dành cho nam giới để phát hiện HPV. Chẩn đoán chủ yếu dựa vào thăm khám lâm sàng các tổn thương da – niêm nghi ngờ do HPV, đặc biệt là mụn cóc sinh dục. Ở những bệnh nhân có yếu tố nguy cơ cao (ví dụ người đồng tính nam, người có HIV), có thể cân nhắc xét nghiệm tầm soát ung thư hậu môn (phết tế bào hậu môn hoặc sinh thiết tổn thương nghi ngờ).

5. Điều trị

Hiện tại không có biện pháp điều trị đặc hiệu để loại bỏ virus HPV ra khỏi cơ thể. Tuy nhiên, các tổn thương do HPV gây ra có thể được kiểm soát và điều trị bằng nhiều phương pháp:

5.1. Điều trị mụn cóc sinh dục

• Điều trị tại chỗ: sử dụng thuốc bôi như imiquimod, podophyllotoxin hoặc sinecatechins.

• Phẫu thuật cắt bỏ: bao gồm phương pháp áp lạnh bằng nitơ lỏng, đốt điện, laser CO₂ hoặc phẫu thuật cắt bỏ nếu tổn thương lớn hoặc kháng trị.

5.2. Điều trị ung thư liên quan đến HPV

Tùy thuộc vào vị trí và giai đoạn bệnh, bác sĩ chuyên khoa có thể chỉ định:

• Phẫu thuật

• Xạ trị

• Hóa trị

6. Phòng ngừa

6.1. Tiêm vắc xin HPV

Là phương pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa nhiễm HPV và các bệnh lý liên quan. Có ba loại vắc xin hiện nay: bivalent (2 type), quadrivalent (4 type), và nonavalent (9 type). Tất cả đều có tác dụng phòng ngừa HPV type 16 và 18 – hai chủng có liên quan đến ung thư.

Khuyến cáo tiêm chủng:

• Trẻ nam từ 11–12 tuổi nên tiêm 2 liều cách nhau tối thiểu 6 tháng.

• Trẻ từ 15 tuổi trở lên hoặc người suy giảm miễn dịch nên tiêm 3 liều (0 – 1 hoặc 2 – 6 tháng).

• Vắc xin có thể tiêm đến 26 tuổi nếu chưa được tiêm ngừa đầy đủ trước đó.

6.2. Biện pháp tình dục an toàn

• Sử dụng bao cao su đúng cách khi quan hệ tình dục giúp giảm nguy cơ lây truyền, mặc dù không bảo vệ hoàn toàn do vùng da quanh bộ phận sinh dục vẫn có thể mang virus.

• Tránh quan hệ tình dục khi đang có mụn cóc sinh dục.

7. Tiên lượng và theo dõi

Khoảng 90% trường hợp nhiễm HPV sẽ tự khỏi trong vòng 2 năm nhờ hệ thống miễn dịch. Tuy nhiên, một số trường hợp tồn tại kéo dài có thể gây tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư. Cần theo dõi định kỳ và tránh các yếu tố làm suy giảm miễn dịch.

Đối với những người đã từng điều trị mụn cóc sinh dục, chưa có khuyến cáo chính xác về thời gian virus còn lây truyền. Vì vậy, cần thận trọng trong sinh hoạt tình dục, sử dụng biện pháp bảo vệ và theo dõi sát sau điều trị.

8. Kết luận

Nhiễm HPV ở nam giới thường không có triệu chứng nhưng có thể gây ra nhiều bệnh lý từ lành tính (mụn cóc sinh dục) đến ác tính (ung thư dương vật, hậu môn, hầu họng). Việc tiêm vắc xin sớm, thực hành tình dục an toàn và thăm khám định kỳ là các biện pháp chủ động nhằm phòng ngừa và kiểm soát nhiễm HPV một cách hiệu quả.