Những vấn đề sức khỏe liên quan đến hoạt động tình dục

Hoạt động tình dục, bên cạnh những lợi ích về mặt thể chất và tâm lý, cũng có thể liên quan đến một số bất thường sức khỏe ít gặp nhưng đáng lưu ý. Việc nhận diện các triệu chứng này có ý nghĩa quan trọng trong chẩn đoán sớm và can thiệp thích hợp.

1. Hội chứng hậu cực khoái (Postorgasmic Illness Syndrome - POIS)

POIS là một tình trạng hiếm gặp, đặc trưng bởi sự xuất hiện của các triệu chứng giống cúm như sốt, mệt mỏi, đau cơ, khó tập trung, xuất hiện ngay sau khi xuất tinh. Tình trạng này chủ yếu được ghi nhận ở nam giới và được giả định liên quan đến phản ứng tự miễn đối với thành phần trong tinh dịch. Ở nữ giới, cơ chế bệnh sinh có thể liên quan đến phản ứng viêm mô vùng âm đạo. Việc đánh giá và chẩn đoán nên được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa niệu hoặc phụ khoa.

2. Đau đầu do hoạt động tình dục

Hoạt động tình dục có thể liên quan đến hai loại đau đầu:

• Đau đầu do gắng sức: xuất hiện do tăng áp lực nội sọ từ co cơ cổ và đầu trong quá trình hoạt động thể lực, bao gồm cả quan hệ tình dục. Thường gặp ở người có tiền sử đau nửa đầu.

• Đau đầu cực khoái: là cơn đau đầu dữ dội, xuất hiện đột ngột ngay trước hoặc trong lúc đạt cực khoái, có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ. Cần loại trừ các nguyên nhân thực thể như phình mạch, dị dạng mạch máu não thông qua chẩn đoán hình ảnh nếu đau đầu xuất hiện lần đầu hoặc dữ dội bất thường.

3. Chứng u sầu sau quan hệ (Postcoital Dysphoria)

Khoảng 10–30% phụ nữ trải qua cảm giác buồn bã, lo lắng hoặc khó chịu sau khi quan hệ tình dục, kể cả khi trải nghiệm tình dục được đánh giá là tích cực. Tình trạng này có thể phản ánh các vấn đề tâm lý cá nhân hoặc mối quan hệ. Điều trị có thể bao gồm tham vấn tâm lý hoặc liệu pháp tâm lý cá nhân và cặp đôi.

4. Dị ứng tinh dịch (Seminal Plasma Hypersensitivity)

Là phản ứng hiếm gặp với các thành phần protein trong tinh dịch, biểu hiện bằng ngứa, rát, sưng tấy âm hộ và âm đạo. Một số trường hợp có thể biểu hiện toàn thân như nổi mề đay hoặc phản vệ. Phòng ngừa hiệu quả nhất là sử dụng bao cao su. Chẩn đoán xác định có thể dựa trên test da và điều trị bao gồm kháng histamine hoặc liệu pháp miễn dịch.

5. Mất trí nhớ thoáng qua sau quan hệ (Transient Global Amnesia - TGA)

Là tình trạng mất trí nhớ ngắn hạn, xảy ra đột ngột và có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ. TGA có thể khởi phát do hoạt động tình dục, gắng sức hoặc stress cảm xúc. Cơ chế chưa rõ ràng, nhưng liên quan đến dòng máu tĩnh mạch bất thường ở tĩnh mạch cảnh trong. Bệnh nhân thường hồi phục hoàn toàn, song cần loại trừ các nguyên nhân thần kinh khác.

6. Viêm đường tiết niệu sau quan hệ

Hoạt động tình dục là yếu tố nguy cơ cao gây viêm đường tiết niệu ở nữ giới, do cấu tạo giải phẫu niệu đạo ngắn và gần hậu môn. Bệnh nhân có biểu hiện tiểu buốt, tiểu gắt, tiểu lắt nhắt hoặc có máu trong nước tiểu. Tình trạng này còn được gọi là “cystitis honeymoon”. Dự phòng bằng cách tiểu tiện sau quan hệ và duy trì vệ sinh cá nhân tốt.

7. Nhiễm nấm Candida

Quan hệ tình dục không trực tiếp gây nhiễm nấm nhưng có thể làm thay đổi hệ vi sinh âm đạo và pH, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho Candida albicans phát triển quá mức. Biểu hiện bao gồm ngứa, kích ứng, dịch tiết âm đạo dày, trắng như bã đậu và đau khi giao hợp. Điều trị bao gồm thuốc chống nấm đường uống hoặc đặt âm đạo.

8. Viêm âm đạo do vi khuẩn (Bacterial Vaginosis - BV)

BV xảy ra khi mất cân bằng hệ vi sinh âm đạo, thường sau quan hệ tình dục hoặc thụt rửa âm đạo. Triệu chứng bao gồm khí hư loãng màu trắng/xám, mùi tanh sau quan hệ, ngứa và rát khi đi tiểu. Dù không phải là bệnh lây truyền qua đường tình dục, BV liên quan chặt chẽ đến hoạt động tình dục không an toàn. Điều trị bằng metronidazole hoặc clindamycin đường uống hoặc đặt âm đạo.

9. Nguy cơ lây nhiễm cúm sau khi quan hệ

Hoạt động tình dục gần gũi làm tăng nguy cơ lây truyền các virus hô hấp như cúm hoặc SARS-CoV-2. Nếu một trong hai người có biểu hiện cảm lạnh hoặc cúm, nên trì hoãn quan hệ tình dục trong thời gian bệnh để giảm thiểu nguy cơ lây lan.

KẾT LUẬN

Hoạt động tình dục có thể liên quan đến nhiều tình trạng bất thường về sức khỏe thể chất và tinh thần, từ các rối loạn lành tính như đau đầu do gắng sức đến các tình trạng cần can thiệp y tế như viêm đường tiết niệu hay dị ứng tinh dịch. Việc nhận diện sớm và đánh giá đúng các triệu chứng sau quan hệ có vai trò quan trọng trong chẩn đoán và xử trí phù hợp. Bệnh nhân nên được tư vấn bởi bác sĩ chuyên khoa khi có các biểu hiện bất thường lặp đi lặp lại hoặc ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.