Phân biệt dị ứng với các bệnh lý có triệu chứng tương tự

Dị ứng là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch đối với các dị nguyên vô hại như phấn hoa, lông động vật, nấm mốc… Khi tiếp xúc với dị nguyên, cơ thể giải phóng histamin và các chất trung gian gây viêm, dẫn đến các triệu chứng như hắt hơi, chảy nước mũi, nghẹt mũi, ngứa mắt, chảy nước mắt… Tuy nhiên, nhiều bệnh lý khác cũng có biểu hiện tương tự và có thể gây nhầm lẫn trong chẩn đoán.

1. Cảm lạnh thông thường

• Nguyên nhân: Nhiễm virus đường hô hấp trên.

• Triệu chứng chính: Hắt hơi, chảy nước mũi, nghẹt mũi, đau họng, ho nhẹ, mệt mỏi.

• Phân biệt với dị ứng:

  • Cảm lạnh thường gây đau nhức cơ thể và sốt nhẹ, không gặp trong dị ứng.

  • Triệu chứng khởi phát đột ngột và kéo dài 3–10 ngày.

  • Không gây ngứa mắt hoặc ngứa mũi – dấu hiệu điển hình của dị ứng.

  • Có khả năng lây nhiễm cho người khác.

2. Cảm cúm (Influenza)

• Nguyên nhân: Virus cúm (Influenza A, B).

• Triệu chứng chính: Sốt cao, ớn lạnh, đau cơ, mệt mỏi nặng, ho khan, đau họng, nghẹt mũi.

• Phân biệt với dị ứng:

  • Khởi phát nhanh, toàn trạng nặng hơn cảm lạnh.

  • Có thể kèm sốt >38.5°C, đau đầu và đau cơ rõ rệt.

  • Không gây ngứa mắt hay ngứa mũi.

3. COVID-19

• Nguyên nhân: Virus SARS-CoV-2.

• Triệu chứng chính: Sốt, ho khan, mất khứu giác/vị giác, mệt mỏi, đau cơ, khó thở.

• Phân biệt với dị ứng:

  • Dị ứng hiếm gây khó thở kiểu hụt hơi hoặc sốt.

  • Mất khứu giác có thể gặp trong cả hai, nhưng trong COVID-19 thường đột ngột và kéo dài.

  • Có nguy cơ lây lan cao, cần xét nghiệm xác định.

4. Viêm xoang cấp/mạn (Sinusitis)

• Nguyên nhân: Nhiễm khuẩn hoặc virus làm viêm các xoang cạnh mũi.

• Triệu chứng chính: Đau vùng mặt, chảy mũi đặc vàng/xanh, nghẹt mũi, ho, hơi thở có mùi, đôi khi sốt.

• Phân biệt với dị ứng:

  • Không gây ngứa mũi/mắt.

  • Dịch mũi trong dị ứng thường trong, không đặc.

  • Có thể có đau răng hàm trên, sốt – không gặp trong dị ứng.

5. Viêm phế quản cấp

• Nguyên nhân: Virus (đa số), vi khuẩn hoặc các yếu tố kích thích như khói thuốc.

• Triệu chứng chính: Ho kéo dài, khạc đờm màu trắng, vàng hoặc xanh; đau ngực, mệt mỏi, sốt nhẹ.

• Phân biệt với dị ứng:

  • Ho trong dị ứng thường khan, không có đờm.

  • Viêm phế quản có thể kèm theo khó thở, tiếng ran ngáy ở phổi.

6. Viêm họng do liên cầu (Streptococcal pharyngitis)

• Nguyên nhân: Liên cầu khuẩn nhóm A (Streptococcus pyogenes).

• Triệu chứng chính: Đau họng dữ dội, sốt cao, sưng amidan, không ho.

• Phân biệt với dị ứng:

  • Không có hắt hơi hay chảy mũi.

  • Dị ứng thường không gây sốt hoặc nổi hạch đau.

7. Vách ngăn mũi lệch (Deviated nasal septum)

• Nguyên nhân: Bẩm sinh hoặc chấn thương gây lệch vách ngăn mũi.

• Triệu chứng chính: Nghẹt mũi mạn tính (thường một bên), khó thở bằng mũi, chảy máu cam, đau mặt.

• Phân biệt với dị ứng:

  • Dị ứng thường gây nghẹt mũi hai bên, thay đổi theo môi trường.

  • Lệch vách ngăn không gây ngứa mũi, không phụ thuộc yếu tố dị nguyên.

8. Hen phế quản (Asthma)

• Nguyên nhân: Bệnh viêm mạn tính đường hô hấp, có thể do dị ứng hoặc không.

• Triệu chứng chính: Ho, khò khè, khó thở, nặng ngực, đặc biệt về đêm hoặc khi gắng sức.

• Phân biệt với dị ứng đơn thuần:

  • Có thể đồng mắc với viêm mũi dị ứng.

  • Khò khè và khó thở là dấu hiệu đặc hiệu của hen, không phải của dị ứng mũi đơn thuần.

9. Viêm mũi không do dị ứng (Nonallergic rhinitis)

• Nguyên nhân: Do các yếu tố không liên quan đến miễn dịch như thay đổi thời tiết, hóa chất, mùi mạnh, thực phẩm cay, thuốc.

• Triệu chứng chính: Hắt hơi, chảy mũi, nghẹt mũi, không có ngứa.

• Phân biệt với viêm mũi dị ứng:

  • Không có biểu hiện ngứa mũi/mắt.

  • Không có tiền sử dị ứng hoặc phản ứng với dị nguyên đặc hiệu.

  • Không có bằng chứng IgE đặc hiệu trong xét nghiệm.

Kết luận

Việc phân biệt các nguyên nhân gây triệu chứng hô hấp trên tương tự như dị ứng là cần thiết để tránh nhầm lẫn trong chẩn đoán và điều trị. Lâm sàng đóng vai trò chính, nhưng trong các trường hợp không rõ ràng, cần thực hiện xét nghiệm như test dị ứng, nội soi mũi xoang, chụp CT xoang, hoặc PCR virus để xác định nguyên nhân chính xác. Khi có nghi ngờ, bệnh nhân nên được thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng hoặc dị ứng miễn dịch học.