Quan hệ tình dục qua đường hậu môn

1. Tổng quan

Quan hệ tình dục qua đường hậu môn (anal intercourse) là hành vi đưa dương vật, ngón tay hoặc dụng cụ tình dục vào ống hậu môn nhằm mục đích khoái cảm tình dục. Khi thực hiện đúng cách và có các biện pháp phòng ngừa phù hợp, hoạt động này nhìn chung có thể an toàn. Tuy nhiên, do đặc điểm giải phẫu và sinh lý của hậu môn – trực tràng, hành vi này tiềm ẩn nhiều nguy cơ về mặt y học, bao gồm tổn thương niêm mạc, lây truyền các bệnh nhiễm trùng qua đường tình dục (STIs), và các biến chứng hậu môn – trực tràng khác.

2. Các nguy cơ tiềm ẩn khi quan hệ tình dục qua đường hậu môn

2.1. Tăng nguy cơ tổn thương niêm mạc và nhiễm khuẩn

Niêm mạc ống hậu môn và trực tràng không có khả năng tự tiết chất bôi trơn như âm đạo, đồng thời mỏng và dễ tổn thương hơn. Do đó, ma sát trong quá trình giao hợp hậu môn có thể gây rách niêm mạc – kể cả những vi tổn thương không thấy rõ – tạo điều kiện cho vi khuẩn đường ruột xâm nhập và gây áp xe hậu môn hoặc viêm mô tế bào vùng quanh hậu môn.

Khuyến nghị phòng ngừa:

• Luôn sử dụng chất bôi trơn gốc nước để giảm ma sát.

• Không sử dụng chất diệt tinh trùng vì có thể gây kích ứng niêm mạc hậu môn.

• Nếu thay đổi từ hậu môn sang âm đạo trong cùng một lần quan hệ, phải thay bao cao su mới để phòng lây vi khuẩn đường ruột sang âm đạo.

• Ngừng quan hệ nếu có đau hoặc cảm giác khó chịu rõ rệt.

2.2. Tăng nguy cơ lây truyền bệnh nhiễm trùng qua đường tình dục (STIs)

Tổn thương niêm mạc hậu môn trong quá trình quan hệ làm tăng khả năng xâm nhập của các tác nhân gây bệnh lây truyền qua đường tình dục, bao gồm:

• HIV

• Chlamydia

• Lậu

• Viêm gan siêu vi (đặc biệt là viêm gan B)

• Herpes sinh dục

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), giao hợp hậu môn là hành vi tình dục có nguy cơ lây truyền HIV cao nhất, đặc biệt với người nhận (bottom), với nguy cơ cao hơn 13 lần so với người chủ động (top).

Khuyến nghị phòng ngừa:

• Sử dụng bao cao su đúng cách trong mỗi lần quan hệ.

• Chỉ sử dụng chất bôi trơn gốc nước hoặc gốc silicon – tránh chất bôi trơn gốc dầu do nguy cơ làm hỏng bao cao su.

• Không dùng nước bọt làm chất bôi trơn, vì có thể làm tăng nguy cơ lây truyền bệnh lậu.

• Xem xét sử dụng thuốc dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) cho nhóm có nguy cơ cao nhiễm HIV.

2.3. Ảnh hưởng đến bệnh trĩ

Bệnh trĩ là sự giãn tĩnh mạch vùng hậu môn – trực tràng, có thể gây ngứa, đau, chảy máu. Giao hợp hậu môn không phải là nguyên nhân gây trĩ, nhưng có thể làm nặng thêm triệu chứng trĩ đã có do tăng áp lực tại chỗ và kích ứng mô trĩ.

Khuyến nghị:

• Tránh quan hệ hậu môn khi đang có đợt trĩ cấp tính.

• Dùng chất bôi trơn đầy đủ để hạn chế kích thích mô trĩ.

2.4. Nguy cơ mang thai (rất hiếm)

Mặc dù khó có khả năng mang thai từ quan hệ hậu môn, vẫn có khả năng tinh dịch lan truyền vào âm đạo sau khi xuất tinh gần âm hộ, đặc biệt khi có tiếp xúc gần giữa hai lỗ niệu – hậu môn.

Khuyến nghị:

• Luôn sử dụng bao cao su nếu có nguy cơ mang thai không mong muốn.

• Thay bao cao su khi thay đổi hình thức quan hệ (hậu môn → âm đạo).

2.5. Tổn thương trực tràng nghiêm trọng (hiếm gặp)

Các trường hợp nứt, rách hậu môn – trực tràng sâu hoặc tạo đường rò (fistula) là biến chứng hiếm nhưng nghiêm trọng. Khi rò xảy ra, phân có thể thoát ra khỏi lòng ruột và xâm nhập các khoang lân cận → nhiễm trùng, hoại tử, cần phẫu thuật can thiệp.

Khuyến nghị:

• Không tiếp tục quan hệ nếu có đau dữ dội, chảy máu hoặc khó chịu bất thường.

• Tránh sử dụng vật thể không an toàn, góc cạnh, hoặc không chuyên dụng trong quan hệ hậu môn.

2.6. Nguy cơ dài hạn: Mất kiểm soát phân?

Một số lo ngại cho rằng quan hệ hậu môn lâu dài có thể gây giãn cơ thắt hậu môn và dẫn đến són phân. Một nghiên cứu năm 2016 với hơn 4.100 người trưởng thành cho thấy có tỷ lệ són phân cao hơn nhẹ ở nhóm có tiền sử quan hệ hậu môn. Tuy nhiên, nghiên cứu này không kiểm soát đầy đủ các yếu tố nguy cơ khác (như tuổi, bệnh lý nền, tiền sử phẫu thuật vùng chậu), do đó không đủ cơ sở để khẳng định mối quan hệ nhân quả.

3. Kết luận và khuyến nghị

Quan hệ tình dục qua đường hậu môn, nếu được thực hiện với hiểu biết đầy đủ và có biện pháp phòng ngừa thích hợp, có thể là hành vi tình dục an toàn và hợp pháp. Tuy nhiên, cần nhận diện các nguy cơ y học tiềm ẩn, bao gồm tổn thương mô, lây truyền bệnh, và ảnh hưởng đến tình trạng hậu môn – trực tràng.

Khuyến nghị chung:

• Sử dụng bao cao su trong mọi lần quan hệ.

• Dùng chất bôi trơn gốc nước hoặc silicon để giảm ma sát.

• Tránh quan hệ khi có tổn thương, đau, viêm nhiễm vùng hậu môn.

• Cân nhắc xét nghiệm định kỳ các bệnh lây truyền qua đường tình dục, đặc biệt với nhóm nguy cơ cao.

• Luôn trao đổi cởi mở với bạn tình về cảm giác và giới hạn an toàn cá nhân.