1, Sốt ở trẻ em ?
SÔT xuất phát từ tiếng latin fovere, có nghĩa là ấm( tăng nhiệt độ cơ thể ) ,gần như là một phản ứng điều hoà nhiệt độ mang tính thích nghi.
* Có lợi : Sốt giúp ngăn chặn sự phát triển của phế cầu và một vài virut. Giảm sắt tự do trong huyết thanh - là dưỡng chất cho vi khuẩn phát triển ( bé sốt không lên uống sắt). Sốt thúc đẩy các phản ứng miễn dịch, bao gồm quá trình thực bào và hoá hướng động bạch cầu, chuyển dạng lympho bào và sinh sản interferon.
* Có hại : Nếu sốt cao quá ngăn cản đáp ứng miễn dịch và có thể gây nguy hiểm ở bé có nguy cơ suy tim, suy hô hấp bẹnh thần kinh hoặc shock do nhiễm trùng. Sốt cao có thể gây co giật ở một số bé (6 m-5 tuổi). Sốt gây mệt mỏi, buồn ngủ và gây mất nước.
Nguyên nhân gây sốt : Nhiễm trùng , bệnh tự miễn, bệnh lý u, bệnh chuyển hoá, bệnh viêm nhiễm mạn tính , bệnh về máu, do thuốc hoặc tiêm chủng , ngộ độc, bất thường hệ thần kinh trung ương hay do tâm lý.
2, Trẻ bao độ gọi là sốt.
Thân nhiệt bé thay đổi tuỳ theo dộ tuổi, thời điểm trong ngày( cao nhất buổi chiều 17h-19h , do sau ăn hoặc vận động, thấp nhất lúc 2h-6 h ). Nhưng bé như sau coi là sốt:
* bé dưới 3 tháng tuổi : nhiệt độ hậu môn trên 38 độ là sốt
* bé 3m-24 m: nhiệ độ trên 38,3 độ là sôt
* bé trên 2 tuổi : cứ trên 38 độ là sốt.
Vậy bé từ 37-38 độ không được coi là sốt nhé. Có thể thân nhiệt bé cao.
3, Nhiệt độ bình thường : 37 độ ( đo ở nách ).
4, Nhiệt độ thay đổi thế nào khi đo ở bé
* Trực tràng: nhiệt độ chuẩn
* Miệng : thấp hơn 0,5-0,6 độ
* Nách: Thấp hơn 0,8-1 độ
* Màng nhĩ : Thấp hơn 0,5- 0,6 độ
5, Bố mẹ sờ vào trẻ cảm nhận sốt độ chính xác bao nhiêu : trẻ trên 3 tháng độ chính xác 80%. Nhưng trẻ dưới 3 tháng gần như sai số cao.
6, Trẻ nhũ nhi xác định nhiệt độ thế nào : Đo nhiệt độ ở hậu môn là chính xác nhất. Đo ở miệng ko giá trị đến 5 tuổi.
7, Quấn nhiều quần áo có làm bé tăng thân nhiệt: Tuỳ vào nhiệt độ phòng: nếu nhiệt độ phòng cao có thể gây tăng thân nhiệt. Nhiệt độ phòng thấp (22 độ) không thấy tăng thân nhiệt nhiều ). Các bạn chú ý:
* Chân và bụng đều nóng: bé tăng thân nhiệt do môi trường
* Chân lạnh mát, bụng lại nóng: bé sốt kèm co mạch ngoại biên.
8, Mọc răng có gây sốt : mọc răng có thể gây tăng thân nhiệt. Nhưng không phải sốt là đã coi bé mọc răng. Có thể do nhiễm bệnh. Nếu sốt kèm theo các biểu hiện : chảy nước rãi, lợi sưng, bé hay cắn có thể mới do mọc răng.
9, Đánh giá và theo dõi trẻ nhũ nhi sốt thế nào
Bé như sau khi sốt không cần đến kháng sinh mà chỉ theo dõi :
* Tổng trạng tốt, tỉnh táo, ăn uống tốt
* Không thấy ổ nhiễm trùng.
* Số lượng bạch cầu dưới 5000- 15000 / mm3
* Tổng phân tích bạch cầu nươc tiểu : < 10 bạch cầu và < 3 vi khuẩn
* Không có thâm nhiễm và tổn thương phổi.
10, Cấy máu bé mất bao lâu có kết quả : 36-48 tiếng đủ để phân lập vi khuẩn trong máu bé.
11, Khi nào được coi là sốt không rõ nguyên nhân ( SKRNN). là tình trạng sốt hàng ngày thân nhiệt bé cao hơn 38 độ mà thăm khám không ra bệnh
12, Nguyên nhân SKRNN: do nhiễm trùng , bệnh lý mach máu tạo keo( viêm mạch máu, viêm khớp dạng thấp ) hoặc bệnh lý ác tính. Nhiều trường hợp tự khỏi.
13, Tại sao bé sốt theo chu kỳ : Sốt chu kỳ là do rồi loạn tư viêm. Có thể do rối loạn điều hoà miễn dịch bẩm sinh và liên quan đến protein đột biến. Không có thuốc đặc trị.
14, Bé sốt bao nhiêu uống hạ sốt : 38,5 độ là cho bé uống hạ sốt.
15, Dán hạ sốt có giá trị không trong hạ sốt bé : Không có giá trị nhiều trong việc hạ sốt. Chỉ làm mát vùng trán
16, Uống nhiều hạ sốt có tốt với bé : Thường bé uống hạ sốt nhiều làm giảm chức năng gan, tăng men gan, rối loạn tiêu hoá.
17, Thuốc uống tốt hơn hay đặt hậu môn tốt hơn : Lên uống hơn đặt hậu môn. Vì nếu đặt có thể gây xuất huyết trực tràng. Viêm loét trực tràng bé và không kiểm soát được liều.
18, Liều dùng hạ sốt : kg cân nặng x 10-15 mg( paracetamol) cho một lần uống , không quá 100 mg /1 kg/1 ngày .Hoặc 5-10 mg ibubrofen/1 lần uống ( không được dùng khi nghi ngờ sốt xuất huyết).
19, Làm thế nào khi bé vẫn sốt sau khi uống hạ sốt : lau người bằng nước ấm , bắt đầu từ chân tay sau đó đến nách bé. Bù nước. Mặc thoáng , không bó sát người bé quá.
20, Làm thế nào khi trẻ sốt co giật : Không được ôm gì chặt bé , không cho bé uống hạ sốt, lên đút hậu môn. Để bé nằm chỗ thoáng, nới rộng quần áo, lau người bằng nước ấm từ nách đến chân tay. Sau khi hết co giật đến cơ sở y tế gân nhất.
21, Bé sốt cao sợ viêm màng não
Nếu bé tiêm Hib, não mô cầu rồi các bạn hoàn toàn yên tâm không cần lo lắng vấn đề viêm màng não ở bé vì tỷ lệ rất thấp bị.
22, Điều trị khi bé sốt ngoài việc hạ sốt : Lên đi khám để biết chính xác nguyên nhân gây Sốt , khi đó có phác đồ tốt hơn.
23, DÁN HẠ SỐT : Gần như không có tác dụng hạ sốt , đôi khi gây hại cho bé ( làm sốt cao hơn do tâm lý các mẹ chủ quan khi dùng , có thể gây dị ứng nặng ở bé cơ địa dị ứng, gây bịt lỗ chân lông ảnh hưởng đến da bé do da bé mỏng ). Hiện nay chưa có nghiên cứu nào về tác dụng hạ sốt của miếng dán hạ sốt. Có chăng chỉ làm mát tiếp vùng dán do cơ chế tán nhiệt hoặc do bạc hà. Mà SỐT là bệnh lý toàn thân.
24, Biện pháp nào hạ nhiều tốt nhất cho bé khi bé chưa đến mức uống hạ sốt : Dùng khăn ấm lau lách, bẹn và các chi , 2 p thay khăn một lần. Cho bé ở thoáng
25, Bé sốt chân tay lạnh có lo không: đó là phản ứng co mạch ngoại vi khi sốt. Không cần lo lắng. Matxa chân tay bé là được.
26, Làm thế nào để bé hạn chế sốt cao khi bị nhiễm khuẩn hoặc nhiễm virut : Tăng đề kháng cho bé. Điểu trị dứt điểm ổ nhiễm khuẩn. Uống hạ sốt đúng hàm lượng.
BS TÔ QUANG HUY
