Sử dụng cốc nguyệt san – nguy cơ, chỉ định, chống chỉ định và hướng dẫn an toàn

1. Tổng quan

Cốc nguyệt san là một phương tiện thu thập máu kinh nguyệt đặt trong âm đạo, ngày càng được sử dụng phổ biến như một giải pháp thay thế cho băng vệ sinh và tampon. Nhiều nghiên cứu ghi nhận đây là sản phẩm có tính an toàn cao khi được sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, tương tự các phương tiện đặt âm đạo khác, cốc nguyệt san vẫn tiềm ẩn một số nguy cơ, dù tỷ lệ xảy ra thấp. Việc hiểu rõ nguy cơ và tuân thủ hướng dẫn sử dụng có vai trò quan trọng trong đảm bảo hiệu quả và an toàn.

2. Nguy cơ tiềm ẩn khi sử dụng cốc nguyệt san

2.1. Kích ứng âm đạo

• Nguyên nhân: có thể do ma sát khi đưa cốc vào/ra, sử dụng chất bôi trơn không phù hợp, hoặc vệ sinh cốc không đúng cách.

• Phòng ngừa:

  • Sử dụng chất bôi trơn gốc nước ở mặt ngoài cốc để giảm ma sát.

  • Tránh dùng chất bôi trơn gốc dầu vì có thể ảnh hưởng đến độ bền vật liệu silicone y tế.

  • Đảm bảo làm sạch cốc theo hướng dẫn của nhà sản xuất giữa các lần sử dụng.

2.2. Nhiễm trùng

• Cơ chế: nhiễm khuẩn thường xuất phát từ vi sinh vật trên tay người dùng lây sang cốc, hơn là từ bản thân cốc.

• Tác nhân thường gặp: vi khuẩn âm đạo phát triển quá mức hoặc nấm Candida khi môi trường pH âm đạo bị thay đổi.

• Phòng ngừa: rửa tay kỹ với xà phòng diệt khuẩn và nước ấm trước khi đưa hoặc lấy cốc ra.

2.3. Hội chứng sốc nhiễm độc (Toxic Shock Syndrome – TSS)

• Đặc điểm: biến chứng hiếm gặp nhưng nguy hiểm, thường liên quan tới độc tố của vi khuẩn Staphylococcus aureus hoặc Streptococcus pyogenes.

• Phòng ngừa:

  • Giữ vệ sinh tay trước và sau thao tác.

  • Rửa sạch cốc bằng xà phòng nhẹ, không mùi, không dầu; tiệt trùng định kỳ bằng nước sôi.

  • Không để cốc trong âm đạo quá 12 giờ.

3. Độ an toàn

Khi tuân thủ nguyên tắc vệ sinh và sử dụng đúng cách, cốc nguyệt san được đánh giá là an toàn đối với đa số người dùng. Nếu không đảm bảo được quy trình làm sạch, nên ưu tiên sử dụng sản phẩm vệ sinh kinh nguyệt dùng một lần.

4. Chỉ định và thận trọng

• Đối tượng phù hợp: đa số phụ nữ ở nhiều độ tuổi, lựa chọn kích thước phù hợp với đặc điểm giải phẫu và tiền sử sản khoa.

• Thận trọng:

  • Người bị co thắt âm đạo.

  • Người có u xơ tử cung gây rong kinh hoặc đau vùng chậu.

  • Bệnh nhân lạc nội mạc tử cung.

  • Các đối tượng trên có thể vẫn sử dụng nhưng cần tư vấn y tế để giảm khó chịu.

5. Hướng dẫn sử dụng an toàn

5.1. Lựa chọn kích cỡ

• Loại nhỏ: đường kính vành 35–43 mm; phù hợp với người chưa quan hệ tình dục hoặc thường dùng tampon.

• Loại lớn: đường kính vành 43–48 mm; phù hợp với người đã sinh thường hoặc có cơ sàn chậu yếu.

5.2. Tiệt trùng trước lần sử dụng đầu tiên

1. Ngâm chìm hoàn toàn cốc trong nước sôi 5–10 phút.

2. Để khô ở nhiệt độ phòng.

3. Rửa tay bằng xà phòng diệt khuẩn nhẹ.

4. Rửa cốc với xà phòng nhẹ, không dầu, sau đó xả sạch và lau khô bằng khăn sạch.

5.3. Đưa cốc vào âm đạo

• Rửa tay sạch.

• Có thể dùng chất bôi trơn gốc nước ở ngoài cốc.

• Gập cốc một nửa, giữ vành cốc hướng xuống dưới.

• Đưa vào âm đạo, để cốc nằm cách cổ tử cung vài cm.

• Xoay nhẹ để tạo lực hút chân không.

5.4. Lấy cốc ra

• Tối đa để trong 12 giờ.

• Rửa tay sạch.

• Dùng ngón trỏ và ngón cái bóp nhẹ phần đáy cốc để phá chân không, rồi kéo ra nhẹ nhàng.

• Đổ máu kinh vào bồn vệ sinh.

• Rửa cốc dưới vòi nước, lau khô và có thể đặt lại.

5.5. Xử lý sau kỳ kinh

• Tiệt trùng bằng nước sôi 5–10 phút.

• Bảo quản nơi khô thoáng, không đựng trong túi kín.

• Thay cốc mới khi có dấu hiệu hư hỏng, biến dạng, đổi màu hoặc mùi bất thường.

6. Khi cần khám bác sĩ

• Triệu chứng cần lưu ý:

  • Dịch âm đạo bất thường.

  • Đau, sưng hoặc nóng rát vùng âm đạo.

  • Mùi hôi âm đạo.

• Triệu chứng cần cấp cứu:

  • Sốt cao.

  • Chóng mặt, nôn ói.

  • Phát ban đỏ trên da.