Vai trò của các liệu pháp không dùng thuốc trong kiểm soát triệu chứng viêm cột sống dính khớp

Viêm cột sống dính khớp (Ankylosing Spondylitis - AS) là một bệnh lý viêm mạn tính thuộc nhóm bệnh lý cột sống huyết thanh âm tính, ảnh hưởng chủ yếu đến cột sống và các khớp lớn. Bệnh gây viêm mạn tính ở khớp cùng chậu, cột sống, kèm theo triệu chứng đau lưng về đêm, cứng lưng vào buổi sáng, và có thể tiến triển thành biến dạng cột sống với dáng đi gù đặc trưng.

Ngoài hệ thống cơ xương khớp, bệnh còn có thể ảnh hưởng đến các cơ quan ngoài khớp, bao gồm:

• Mắt: viêm mống mắt (anterior uveitis)

• Tim mạch: viêm động mạch chủ, rối loạn nhịp tim

• Toàn thân: mệt mỏi, sốt nhẹ

Điều trị bằng thuốc (NSAIDs, thuốc sinh học, DMARDs) là nền tảng chính trong kiểm soát bệnh nhằm làm giảm viêm, làm chậm tiến triển và phòng ngừa tàn tật. Tuy nhiên, các liệu pháp không dùng thuốc ngày càng được công nhận là biện pháp hỗ trợ hiệu quả, giúp cải thiện triệu chứng và nâng cao chất lượng sống.

1. Thay đổi lối sống trong kiểm soát viêm cột sống dính khớp

Chế độ ăn uống

Mặc dù chưa có chế độ ăn đặc hiệu cho viêm cột sống dính khớp, một số bằng chứng cho thấy chế độ ăn chống viêm, giàu rau xanh, trái cây, cá béo, ngũ cốc nguyên hạt và ít đường tinh luyện có thể giúp giảm mức độ viêm toàn thân. Việc duy trì cân nặng hợp lý cũng giúp giảm áp lực lên các khớp chịu tải.

Tập luyện thể chất

Hoạt động thể chất là yếu tố bắt buộc trong điều trị viêm cột sống dính khớp. Các bài tập tăng cường cơ vùng lưng, cải thiện tư thế, tăng tầm vận động giúp duy trì chức năng và phòng ngừa dính khớp. Hình thức phù hợp gồm: bơi lội, yoga, Pilates, các bài kéo giãn dưới sự hướng dẫn của chuyên gia.

Bỏ hút thuốc và hạn chế rượu

Hút thuốc lá làm tăng mức độ viêm, thúc đẩy quá trình xơ cứng cột sống và giảm hiệu quả điều trị. Việc ngừng hút thuốc được khuyến cáo mạnh mẽ cho tất cả bệnh nhân. Ngoài ra, tiêu thụ rượu quá mức có thể làm tăng tác dụng phụ của thuốc và làm trầm trọng thêm triệu chứng viêm.

2. Các liệu pháp hỗ trợ không dùng thuốc

Liệu pháp nhiệt

• Chườm nóng giúp giãn cơ, tăng tuần hoàn, giảm co cứng

• Chườm lạnh có hiệu quả trong giảm sưng đau khớp cấp tính

Massage trị liệu

Massage có thể giảm đau, cải thiện tuần hoàn, tăng sự linh hoạt của cơ và khớp. Tuy nhiên, cần lựa chọn kỹ thuật viên có kinh nghiệm với bệnh nhân viêm cột sống dính khớp để tránh gây tổn thương thêm.

Châm cứu

Là một phương pháp trong y học cổ truyền, châm cứu có thể kích thích sản sinh endorphin và serotonin, giúp giảm đau và cải thiện cảm giác thư giãn. Một số nghiên cứu cho thấy châm cứu có thể giảm triệu chứng đau mạn tính, tuy chưa đủ bằng chứng để khẳng định hiệu quả trong kiểm soát viêm tiến triển.

Vật lý trị liệu

Là thành phần không thể thiếu trong phác đồ điều trị. Vật lý trị liệu giúp:

• Cải thiện tư thế và tầm vận động

• Tăng cường sức mạnh cơ

• Hạn chế dính khớp
  Nên được thực hiện bởi các kỹ thuật viên được đào tạo chuyên sâu về bệnh lý cột sống.

Kích thích điện qua da (TENS)

Phương pháp này sử dụng dòng điện cường độ thấp để giảm dẫn truyền tín hiệu đau, đồng thời kích thích tiết endorphin nội sinh. Có thể sử dụng tại cơ sở y tế hoặc tại nhà với thiết bị cá nhân.

3. Quản lý triệu chứng tại nhà

Giấc ngủ

Bệnh nhân nên duy trì giờ ngủ cố định, tránh ngủ muộn, vì thiếu ngủ làm tăng cảm nhận đau và mệt mỏi. Cần chọn nệm hỗ trợ cột sống tốt và tư thế ngủ phù hợp.

Quản lý căng thẳng

Stress có thể làm nặng thêm triệu chứng đau và mệt mỏi. Các biện pháp như thiền định, hít thở sâu, trị liệu tâm lý, tham gia nhóm hỗ trợ bệnh nhân được khuyến khích như một phần trong điều trị toàn diện.

Tổng kết

Viêm cột sống dính khớp là bệnh lý mạn tính, hệ thống và tiến triển, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa điều trị nội khoa và các liệu pháp hỗ trợ không dùng thuốc. Bằng cách duy trì lối sống lành mạnh, thực hiện các liệu pháp hỗ trợ phù hợp, và tuân thủ điều trị y khoa, người bệnh có thể đạt được kiểm soát triệu chứng hiệu quả và nâng cao chất lượng cuộc sống lâu dài.