Vai trò của trà thảo dược trong hỗ trợ quản lý viêm loét đại tràng

1. Tổng quan

Viêm loét đại tràng (Ulcerative Colitis – UC) là một bệnh lý viêm mạn tính của đường tiêu hóa, đặc trưng bởi tình trạng viêm và loét niêm mạc đại trực tràng. Mặc dù điều trị chuẩn bao gồm thuốc chống viêm, thuốc ức chế miễn dịch và sinh học, nhiều bệnh nhân tìm kiếm các biện pháp bổ trợ nhằm kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Trong số đó, trà thảo dược và trà truyền thống được sử dụng phổ biến như một liệu pháp hỗ trợ không dùng thuốc.

Một số loại trà có chứa các hợp chất chống viêm, chống oxy hóa và có thể hỗ trợ cải thiện sức khỏe tiêu hóa, giảm lo âu – căng thẳng – yếu tố làm trầm trọng thêm UC. Tuy nhiên, hiệu quả lâm sàng phụ thuộc vào loại trà, cách sử dụng và tình trạng của người bệnh.

2. Một số loại trà hỗ trợ tiêu hóa và tiềm năng trong UC

2.1. Trà nghệ và gừng

Curcumin, hoạt chất chính trong củ nghệ (Curcuma longa), đã được chứng minh có tác dụng chống viêm qua nhiều cơ chế, bao gồm ức chế NF-κB và các cytokine tiền viêm. Theo một tổng quan đăng trên Tạp chí Nutrients (7/2020), curcumin có thể hỗ trợ duy trì giai đoạn lui bệnh ở bệnh nhân viêm loét đại tràng khi sử dụng kết hợp với phác đồ chuẩn.

Tuy nhiên, các nghiên cứu chủ yếu sử dụng dạng chiết xuất hoặc viên uống curcumin liều cao, không tương đương với lượng curcumin có trong một tách trà nghệ thông thường. Do đó, trà nghệ chỉ nên được xem là phương pháp hỗ trợ giúp thư giãn và làm dịu, không thay thế điều trị chính thức.

Gừng (Zingiber officinale) cũng được biết đến với đặc tính chống buồn nôn và hỗ trợ tiêu hóa. Có thể phối hợp nghệ và gừng trong trà như một cách làm dịu đường tiêu hóa, tuy nhiên hiệu quả chống viêm cần được đánh giá thận trọng.

2.2. Trà thì là (Fennel) và gừng sau bữa ăn

Hạt thì là chứa các hoạt chất như anethole có đặc tính chống co thắt và chống đầy hơi. Theo các nghiên cứu ghi nhận, thì là có thể làm giảm triệu chứng đau bụng và đầy hơi ở bệnh nhân rối loạn tiêu hóa chức năng.

Gừng, khi sử dụng phối hợp với thì là sau bữa ăn, có thể giúp giảm triệu chứng khó tiêu và hỗ trợ kiểm soát co thắt ruột nhẹ – một tình trạng thường gặp ở bệnh nhân UC, đặc biệt trong giai đoạn lui bệnh hoặc có hội chứng ruột kích thích đồng mắc.

2.3. Trà xanh kết hợp gừng và bạc hà

Trà xanh chứa nhiều polyphenol, đặc biệt là nhóm catechin (như EGCG – epigallocatechin gallate), đã được chứng minh có tác dụng chống viêm, chống oxy hóa mạnh và có thể ức chế các cơ chế viêm trong bệnh lý ruột mạn tính, bao gồm UC. Các nghiên cứu tiền lâm sàng trên động vật cho thấy EGCG làm giảm mức độ viêm đại tràng thực nghiệm.

Tuy nhiên, hàm lượng hoạt chất trong một tách trà xanh thông thường thấp hơn nhiều so với liều nghiên cứu. Do đó, để đạt được hiệu quả sinh học đáng kể, có thể cần sử dụng với liều lượng cao hơn (nhiều tách mỗi ngày), hoặc sử dụng dưới dạng chiết xuất.

Bạc hà (Mentha piperita) chứa menthol có tác dụng chống co thắt nhẹ và hỗ trợ giảm đầy hơi, đau bụng. Việc phối hợp trà xanh, gừng và bạc hà có thể mang lại cảm giác dễ chịu, thư giãn cho đường ruột, đặc biệt ở bệnh nhân UC đang trong giai đoạn lui bệnh.

3. Lưu ý lâm sàng

• Caffeine trong trà xanh, trà đen có thể gây kích thích đường tiêu hóa, vì vậy chỉ nên dùng với lượng vừa phải ở người bệnh UC, đặc biệt trong đợt cấp.

• Các thành phần thực vật dù có nguồn gốc tự nhiên vẫn có nguy cơ gây tương tác thuốc hoặc phản ứng bất lợi (ví dụ: dị ứng, rối loạn tiêu hóa).

• Không nên kỳ vọng trà thảo dược có thể thay thế điều trị y học chính thống. Việc sử dụng nên mang tính hỗ trợ, thư giãn, giảm nhẹ triệu chứng.

• Trước khi áp dụng thường xuyên bất kỳ loại trà hoặc biện pháp bổ sung nào, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị.

4. Kết luận

Trà thảo dược có thể là một liệu pháp hỗ trợ bổ sung hữu ích cho bệnh nhân viêm loét đại tràng trong việc làm dịu đường tiêu hóa, giảm căng thẳng và hỗ trợ chống viêm nhẹ. Tuy nhiên, hiệu quả còn phụ thuộc vào liều lượng, thời gian sử dụng và đáp ứng cá thể hóa. Cần có thêm các nghiên cứu lâm sàng chất lượng cao để xác định vai trò thực sự của các loại trà này trong kiểm soát UC.