Phổi đóng vai trò thiết yếu trong quá trình trao đổi khí, hấp thụ oxy từ không khí và thải trừ khí carbon dioxide ra khỏi cơ thể. Bất kỳ rối loạn nào ảnh hưởng đến cấu trúc hoặc chức năng của phổi đều có thể dẫn đến suy giảm hiệu quả hô hấp và ảnh hưởng đến chất lượng sống. Một số nhà sản xuất thực phẩm chức năng và vitamin đưa ra tuyên bố rằng sản phẩm của họ có thể cải thiện chức năng hô hấp hoặc làm giảm các triệu chứng hô hấp, tuy nhiên, bằng chứng khoa học về hiệu quả của các sản phẩm này vẫn còn hạn chế.
Một số yếu tố nguy cơ có thể góp phần làm tăng khả năng mắc các bệnh lý hô hấp bao gồm:
Tuổi cao
Yếu tố di truyền
Hút thuốc lá chủ động hoặc thụ động
Tiếp xúc kéo dài với chất ô nhiễm như amiăng, bụi silic, khí radon
Bệnh lý mạn tính kèm theo như bệnh tim mạch, đái tháo đường
Theo Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ (American Lung Association - ALA), các biện pháp có thể giúp duy trì sức khỏe phổi bao gồm:
Ngưng hút thuốc lá: Hút thuốc là nguyên nhân hàng đầu của ung thư phổi và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
Hạn chế tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong và ngoài nhà
Dự phòng nhiễm trùng hô hấp: Bao gồm rửa tay thường xuyên, tiêm phòng cúm và tránh tiếp xúc gần trong mùa dịch.
Khám sức khỏe định kỳ: Giúp phát hiện sớm các bất thường về hô hấp, đặc biệt ở những người có yếu tố nguy cơ.
Một số vitamin đã được nghiên cứu về khả năng hỗ trợ chức năng phổi, tuy nhiên, các bằng chứng hiện tại vẫn còn chưa đầy đủ để đưa ra khuyến cáo cụ thể. Một số điểm đáng lưu ý:
Vitamin D: Tổ chức Phổi Anh (British Lung Foundation - BLF) khuyến nghị người trưởng thành, bao gồm bệnh nhân COPD hoặc giãn phế quản, có thể bổ sung vitamin D để hỗ trợ miễn dịch và giảm nguy cơ nhiễm trùng hô hấp. Tuy nhiên, hiện chưa có bằng chứng đủ mạnh để khẳng định hiệu quả này. Việc bổ sung vitamin D cần thận trọng ở những bệnh nhân có rối loạn chuyển hóa calci, đặc biệt là bệnh sarcoidosis.
Hen phế quản: Một số nghiên cứu cho thấy vitamin D có thể có vai trò bổ trợ trong việc kiểm soát hen phế quản, tuy nhiên cần thêm các thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn để xác nhận hiệu quả và độ an toàn.
Trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm bổ sung vitamin nào, người bệnh cần được tư vấn bởi bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Một số lưu ý trong lựa chọn sản phẩm:
Thành phần: Kiểm tra bảng thành phần để đảm bảo không có hoạt chất gây dị ứng hoặc tương tác thuốc.
Đánh giá sản phẩm: Có thể tham khảo phản hồi từ các nguồn đáng tin cậy, tuy nhiên không nên thay thế ý kiến chuyên môn.
Chống chỉ định và cảnh báo sử dụng: Một số sản phẩm không phù hợp cho phụ nữ mang thai, cho con bú, trẻ nhỏ hoặc người có bệnh lý nền hoặc đang sử dụng thuốc điều trị.
Người có triệu chứng hô hấp kéo dài hoặc bất thường nên được thăm khám chuyên khoa hô hấp để xác định nguyên nhân và có kế hoạch điều trị phù hợp. Các dấu hiệu cảnh báo có thể bao gồm:
Khó thở khi nghỉ ngơi hoặc khi gắng sức
Đau ngực hoặc cảm giác tức ngực khi hít sâu
Ho kéo dài, tăng tiết đờm
Có tiếng rít khi thở hoặc khò khè
Mệt mỏi không rõ nguyên nhân
Mặc dù một số vitamin có thể đóng vai trò bổ trợ trong việc duy trì chức năng hô hấp và hệ miễn dịch, hiện chưa có đủ bằng chứng lâm sàng vững chắc để khuyến cáo sử dụng vitamin như một liệu pháp điều trị chính thức cho các bệnh lý hô hấp. Việc tự ý sử dụng thực phẩm chức năng, đặc biệt là khi chưa có chẩn đoán rõ ràng hoặc không có chỉ định y tế, có thể dẫn đến hệ quả không mong muốn. Quan trọng hơn, những người có triệu chứng hô hấp cần được đánh giá và điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa hô hấp.