✴️ Đo, chuẩn liều các chùm photon (tia x) năng lượng 6MV

ĐẠI CƯƠNG

Thông thường, việc đo kiểm tra liều lượng hằng ngày cho các chùm tia bức xạ nói chung, cho mức năng lượng photon 6 MV nói riêng là không cần phải sử dụng đến loại phantom nước to, cồng kềnh mà chỉ cần sử dụng loại phantom đặc tiện lợi hơn nhiều. 

Loại phantom này không nhất thiết phải có mật độ vật chất chính xác như mô cơ thể, mà chỉ cần gần đúng. Vật liều bằng perspex hiện đang sẵn có trên thương trường, tuy rằng t  trọng có phần lớn hơn nước. Các tấm bằng chất polystyrence gần tỉ trọng nước hơn, nhưng dưới dạng tấm mỏng. Một loại vật liệu được chọn để chế tạo ra một khối đặc có kích thước 30 cmX30 cmX20 cm hoặc chế tạo thành một khối kín mà có thể đổ nước vào được. Mặt phía trên của khối này được kẻ và đánh dấu với 2 trường chiếu vuông kích thước 10cmX10cm và 20cmX20cm. Bề mặt này và các trường vuông tạo ra một công cụ tham khảo cho việc đo liều thường ngày để kiểm tra độ đồng tâm, kích thước chùm tia và suất liều tham chiếu. Thường bộ phantom bằng chất dẻo (tương đương mô) có một tấm được khoan lỗ để bố trí đầu đo  phù hợp với loại dectetor dùng kiểm chuẩn thường ngày. Lỗ này được khoan thích hợp kích thước loại detector Farmer, đúng với độ sâu đo liều tham khảo, nghĩa là tại 5 cm cho chùm photon 10 MV, 7 cm cho chùm photon từ 11-25 MV và 10 cm cho loại năng lượng 26 MV.

Để sử dụng hệ thống này vào việc đo chuẩn chùm tia hàng ngày, cần phải đảm bảo được rằng hệ số chuẩn của các thiết bị đo liều (tham khảo) phải luôn được duy trì một cách ổn định. Máy đo liều tham khảo cũng cần phải định kỳ so sánh theo phòng chuẩn cấp II.

CHỈ ĐỊNH

Áp dụng cho tất cả các cơ sở xạ trị trang bị máy gia tốc đơn năng (compact 6 MV) hoặc đa năng.

Áp dụng cho cả tuyến trung ương và địa phương

CHUẨN BỊ

Người thực hiện

Ký sư vật lý xạ trị

Kỹ thuật viên xạ trị

Phương tiện, dụng cụ

Hệ thống máy đo liều, bao gồm máy đo (dosimeter), đầu đo loại buồng ion hóa (detector ion chamber), phantom chuyên dụng (chất dẻo tương đương mô), nhiệt độ kế, áp kế v.v..

Tài liệu hướng dẫn kỹ thuật TEC DOC 277-398 IAEA

Máy tính kết nối mạng LANTIS, MOSAIQ …

CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

Bố trí, kết nối hệ máy đo

Nối cáp nguồn với máy đo và đẩu đo (tại buồng đặt máy điều trị)

Bố trí phantom tương ứng theo vị trí detector tại độ sâu 5cm trong phantom cho mức năng lượng photon 6MV

Đặt máy áp kế và nhiệt độ kế trong buồng máy điều trị. 

Bật máy đo và chờ tín hiệu sẵn sàng cho phép cài đặt, nhận diện decteector

Cài đặt các thông số của đầu đo tương thích và các giá trị hiện tại của áp suất và nhiệt độ.

Thiết lập thông số vật lý của máy điều trị, bao gồm kích thước trường chiếu, khoảng cách từ nguồn đến đầu đo (Source Chamber Distance- SCD).

Tiến hành các phép đo thử.

Đo thực tế suất liều lối ra (out-put) các trường chiếu theo độ mở của collimator.

ĐỌC KẾT QUẢ

Ghi nhận kết quả đo trên hệ hoặc máy tính 

Tính sai số trung bình các phép đo

Đánh giá kết quả và sai số

So sánh kết quả đo và tính toán 

Đánh giá sai số theo chuẩn IAEA

So sánh kết quả và đánh giá sai số với hệ số chuẩn (cấp I hoặc cấp II)

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp