✴️ Kỹ thuật làm nẹp trên gối có khớp háng (HKAFO), có khớp gối và khớp cổ bàn chân

ĐẠI CƯƠNG

Nẹp trên gối có khớp háng (HKAFO- Hip Knee Ankle Foot Orthosis) có khớp gối và khớp cổ bàn chân là vật tư y tếdùng trong điều trị và phục hồi chức năng bằng việckiểm soát ngoài phần hông, đùi, gối, cẳng chân, khớp cổ chân và bàn chân.

Nẹp trên gối có khớp háng, khớp gối và khớp cổ bàn chân dùng điều trị, phục hồi chức năng các khớp háng, gối, khớp cổ chân và bàn chân.

Nẹp trên gối có khớp háng, khớp gối và khớp cổ bàn chân có chức năng :

Nắn chỉnh

Cân bằng

Cố định

Kéo giãn

Tiêu chuẩn chất lượng:

Thẩm mỹ:

Đường viền sạch, nhẵn

Lỗ thoáng hơi

Đảm bảo thẩm mỹ

Kỹ thuật:

Khi đứng, đường dóng dựng phù hợp ở mặt phẳng bên, trước và ngang

Khớp hông, khớp gối không bị trượt quá tầm

Trục khớp hông, khớp gối, khớp mắt cá cơ học đồng tâm, song song

Nẹp vững chắc khi đi

Khóa nẹp đóng mở dễ dàng

Tầm vận động của nẹp gấp được gối, hông hơn 90 độ khi ngồi

Bao nẹp thân mình ôm đúng vị trí mào chậu

Dáng đi được cải thiện

Không có điểm tì đè quá mức lên đường viền nhựa hoặc chồi xương

Dây đai dễ dàng tháo lắp

Nẹp đúng yêu cầu chỉ định

Độ bền của nguyên vật liệu và bán thành phẩm:

Thanh nẹp, khớp hông, gối và khớp mắt cá tối đa 3 năm

Nhựa tối đa 3 năm

Da tối đa 3 năm

Thoải mái:

Không đau

Giảm chịu lực cho hai tay

Khớp mắt cá cử động cho kiểu dáng đi uyển chuyển hơn

Dáng đi đúng

Nẹp trên gối có khớp háng, khớp gối và khớp cổbàn chân

 

CHỈ ĐỊNH

Nẹp trên gối có khớp háng, khớp gối và khớp cổbàn chân dùng điều trị, phục hồi chức năng cho các trường hợp như:

Các dị tật trật khớp háng hoặc tiêu chỏm xương đùi.

Chấn thương sọ não dẫn đến liệt hai chi dưới.

Bại não

Chấn thương tủy sống tại vị trí từ T4 đến T8 dẫn đến mất kiểm soát hoặc yếu  các nhóm cơ gấp duỗi háng và duỗi gối.

Các tổn thương thần kinh ngoại biên dẫn tới liệt các cơ, nhóm cơ chi phối vận động khớp háng, khớp gối và cổ bàn chân.

Các chấn thương gãy xương đùi, xương chày cần cố định và tránh chịu lực một phần hay hoàn toàn.

Các bệnh lý gây biến dạng khớp háng, xương đùi, xương chày

Cố định, tránh chịu lực và hỗ trợ các gãy xương không liền – khớp giả tại vị trí xương đùi.

Các tổn thương khớp háng do tai nạn hoặc bệnh lý cần tránh chịu lực tì đè lên khớp hông.

 

CHỐNG CHỈ ĐỊNH

Người bệnh không hợp tác dẫn đến nguy hiểm khi sử dụng.

Viêm tắc tĩnh mạch giai đoạn cấp.

Các trường hợp có tổn thương viêm cấp gây phù nề, sưng, nóng, đỏ, đau…

Dị ứng với nguyên vật liệu

 

CHUẨN BỊ

Người thực hiện

Bác sĩ Phục hồi chức năng

Kỹ thuật viên Vật lý trị liệu

Kỹ thuật viên Chỉnh hình

Người bệnh

Được giải thích, hướng dẫn và hợp tác trong quá trình điều trị và thực hiện theo các quy định hiện hành.

Phương tiện thực hiện

Máy móc và dụng cụ chuyên dụng như:

Máy mài, máy khoan

Hệ thống máy hút chân không, hệ thống máy hút bụi

Lò nung nhựa

Máy khác như máy may, máy dóng, …

Dụng cụ cầm tay chuyên dụng:

Máy khoan cầm tay, máy cưa lọng, máy khò

Dụng cụ cầm tay khác như máy thổi hơi nóng cầm tay, dũa, kìm…

Nguyên vật liệu và bán thành phẩm như:

Nhựa tấm, da, vải, carbon, khớp háng, khớp gối và khớp cổ chân, dây đai, đinh tán, nhám dính, băng bột thạch cao, bột thạch cao.

Những phụ gia và vật tư tiêu hao khác

Hồ sơ bệnh án

Hồ sơ, bệnh án đầy đủ, có chẩn đoán, chỉ định rõ ràng

 

CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

Bước 1. Thăm khám, lượng giá người bệnh.

Lượng giá các yếu tố như: bậc cơ, tầm vận động khớp, khám thần kinh, môi trường sống và làm việc.

Đánh giá dáng đi bệnh lý.

Xác định mục đích, tiêu chí trợ giúp của nẹp.

Chỉ định nẹp phù hợp với mục đích và yêu cầu sử dụng cho từng trường hợp cụ thể.

Bước 2.Bó bột tạo khuôn

Đánh dấu các điểm mốc xương giải phẫu, ghi lại kích thước và số đo trên người bệnh trước khi bó bột.

Bó bột trên người bệnh để lấy khuôn mẫu phần chi thể cần hỗ trợ của nẹp.

Bước 3. Tạo cốt bột dương

Đánh dấu lại các điểm mốc, các điểm tỳ chịu lực và tránh chịu lực.

Hàn kín cốt và gia cố bằng băng bột trước khi đổ bột. Cách ly cốt bột bằng nước xà phòng

Điều chỉnh cốt bột, kiểm tra đường dóng cốt bột.

Pha bột và đổ bột theo tỉ lệ

Bước 4. Sửa chỉnh cốt dương

Gỡ bỏ băng bột khỏi cốt dương, đánh dấu lại các điểm mốc.

Dựa vào phiếu đo và các mốc đã đánh dấu trên cốt bột để xác định tâm khớp cơ học.

Sửa chỉnh cốt dương: Dóng dựng và lấy đường dóng cho cốt bột dương, chỉnh sửa cốt theo người bệnh (phụ thuộc vào từng người bệnh trên từng trường hợp cụ thể).

Bước 5. Hút nhựa

Cắt nhựa, cho nhựa vào lò.

Trong quá trình đợi nhựa – chuẩn bị cốt bột, xác định tâm khớp háng, gối và mắt cá; đặt khớp, đệm, sợi tăng cường và gia cố nếu có, đi tất

Dựa vào phiếu đo và các mốc đã đánh dấu trên cốt bột để xác định tâm khớp cơ học cho khớp háng, gối và cổ chân và đóng đinh vào tâm khớp.

Hút nhựa.

Bước 6. Đặt khớp nẹp - khớp háng, khớp gối và khớp cổ chân cơ học

Xác định và kiểm tra lại tâm khớp cơ học dựa vào số đo đã ghi lại trên phiếu đo người bệnh.

Chuẩn bị khớp và thanh nẹp sẵn sàng cho việc uốn nẹp theo cốt bột (cắt thanh nẹp sao cho chiều dài phù hợp), hai bên thanh nẹp phải theo sát cốt bột và song song nhau trên các mặt phăng tương ứng, hai bên khớp bằng nhau và song song với mặt phẳng ngang (khớp háng, gối và cổ chân nếu có).

Xác định và khoan lỗ trên thanh nẹp sau đó khoan và cố định thanh nẹp trên cốt.

Tháo khớp nẹp khỏi cốt.

Bước 7. Cắt nhựa khỏi cốt bột

Vẽ và xác định đường cắt của nẹp, cần đặc biệt lưu ý đường cắt tại các khớp (khớp háng, khớp gối và khớp cổ chân).

Cắt nhựa khỏi cốt dương bằng cưa rung.

Bước 8. Chuẩn bị cho thử nẹp trên người bệnh

Xác định đường cắt nẹp và khớp nẹp, đảm bảo khớp gối gấp tối thiểu 90 độ khi ngồi.

Khoan và bắt khớp nẹp.

Hiệu chỉnh khớp nẹp sao cho hai bên song song, khớp hoạt động trơn tru, nhẹ nhàng.

Mài sơ qua trước khi thử, không để lại cạnh sắc, đảm bảo an toàn cho người bệnh trong khi thử.

Thử nẹp trên người bệnh, dùng băng dính để cố định nẹp trong khi thử

Quan sát và kiểm tra nẹp trên người bệnh trước, trong và sau khi đeo nẹp tối thiểu 30 phút.

Kiểm tra và đánh giá dáng đi, kiểm tra đường dóng nẹp trong quá trình đứng và đi lại.

Sửa chỉnh cần thiết trong qua trình thử nẹp trên người bệnh (kiểm tra đường cắt, điểm tỳ đè…)

Bước 9. Hoàn thiện nẹp

Cắt, mài, đánh bóng và loe đường viền nẹp.

Khoan lỗ thoáng.

Mài và đánh bóng thanh nẹp.

Tán thanh nẹp và máng nhựa bằng đinh tán đồng đã được làm tròn mũ (chuẩn bị đinh tán và tán nẹp).

May dây khóa, tán dây khóa, dán đệm xốp và đệm tăng cường, kiểm tra độ song song của khớp.

Thử nẹp lần hai, quan sát, đánh giá hiệu quả và chức năng của nẹp, hướng dẫn người bệnh cách sử dụng và bảo quản nẹp.

Bước 10. Kiểm tra nẹp, đánh giá lại lần cuối trước khi giao nẹp

Kiểm tra nẹp, đánh giá lại lần cuối

Giao nẹp cho người bệnh

 

THEO DÕI, TÁI KHÁM

Theo dõi người bệnh trong quá trình làm nẹp.

Tái khám

Định kỳ 3-6 tháng/lần

Đánh giá kết quả sử dụng của nẹp bàn chân với tiêu chí và yêu cầu đặt ra ban đầu cho người bệnh.

Đánh giá mức độ hài lòng của người bệnh với nẹp bàn chân được cung cấp.

Độ vừa vặn của nẹp.

Kiểm tra tình trạng nẹp nếu dây đai, khóa, đệm lót, khớp hỏng do quá trình sử dụng: thay dây đai, khóa, đệm lót, khớp, sửa chỉnh cho vừa vặn, phù hợp.

Chỉ định làm mới trong các trường hợp sau:

Hết thời gian sử dụng của nguyên vật liệu

Thay đổi thiết kế để phù hợp với tiến trình điều trị, phục hồi chức năng của người bệnh

Thay đổi thiết kế để phù hợp với thay đổi về thể chất của người bệnh

TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ

Tổn thương da bệnh nhân trong quá trình bó bột và tháo khuôn bột: xử trí tùy theo mức độ tổn thương của người bệnh

Đau hoặc trầy da, da đổi màu, chai do tỳ đè quá mức tại các điểm cần nắn chỉnh và điểm chịu lực do quá trình sử dụng nẹp: điều chỉnh, thay thế, thay đổi hoặc làm mới nhằm đảm bảo duy trì tốt chức năng hỗ trợ của nẹp.

 

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp

return to top