Trong quá trình điều trị thường để lại di chứng mắt nhắm không kín ảnh hưởng đến thẩm mỹ, sức khỏe của người bệnh, gây nên viêm giác mạc... Do vậy, cải thiện triệu chứng này là yêu cầu đều tiên và cấp thiết trong điều trị liệt dây thần kinh VII ngoại biên.
Liệt mặt nguyên phát (liệt mặt do lạnh hay liệt Bell): mạch nuôi của dây thần kinh bị co thắt gây ra thiếu máu cục bộ, phù và chẹn dây thần kinh trong ống Fallope. Các trường hợp liệt tự phát đó thường tiến triển cấp tính có liên quan tới gió lùa, lạnh, hay xảy ra vào ban đêm.
.png)
Những dấu hiệu
Dây thần kinh VII có các nhánh thái dương - mặt (còn gọi là nhánh trên) phân bố cho các cơ nằm bên trên mặt, trong đó có ba cơ quan trọng là cơ trán, cơ mày và cơ vòng mi mắt. Khi bị liệt dây thần kinh VII sẽ có các dấu hiệu như sau ở vùng mắt:
Dấu hiệu Charles - Bell dương tính: biểu hiện là khi bệnh nhân nhắm mắt chủ động, mắt bên liệt nhắm không kín, nhãn cầu vận động lên trên và ra ngoài (khi đó giác mạc lẩn dưới mi trên, củng mạc trắng lộ rõ giữa hai khe mi).
Các dấu hiệu khác:
- Bên bệnh không nhăn trán được, mắt không nhắm kín (dấu hiệu hở mi - lagophthalmus).
- Không làm được động tác nhe răng, phồng má, mím môi, huýt sáo, thổi lửa, chau mày.
- Dấu hiệu Negro: khi bệnh nhân ngước mắt nhìn lên trên, đồng tử bên tổn thương ở vị trí cao hơn bên lành.
- Dấu hiệu Souques: trong khi nhắm hai mắt thì mắt bên bệnh nhắm không được chặt, lông mi của bên bệnh còn thò ra ngoài dài hơn bên lành.
Các dấu hiệu khác bên cạnh dấu hiệu Charles - Bell: hai bên mặt không cân đối, các cơ mặt bị kéo về bên lành, nửa mặt bênbệnh bất động và nhão (giảm trương lực cơ), trán mắt nếp nhăn, lông mày hơi sụp xuống, má hơi xệ, rãnh mũi - má mờ, góc mép miệng bị xệ xuống, tai hình như thấp xuống.
Điều trị bằng xoa bóp - bấm huyệt
Các trường hợp liệt mặt do lạnh (nguyên phát) thường tiến triển tốt hơn các trường hợp liệt mặt thứ phát. Tuy nhiên, các trường hợp liệt mặt thứ phát vẫn có thể cải thiện tốt nếu kiên trì điều trị. Y học cổ truyền có nhiều phương pháp để điều trị mắt nhắm không kín nói riêng và liệt dây thần kinh VII ngoại biên nói chung và mang lại kết quả rất tốt. Xin giới thiệu phương pháp xoa bóp - bấm huyệt góp phần điều trị và cải thiện bệnh lý này:
Tư thế: người bệnh nằm ngửa, đầu kê trên gối mỏng. Thầy thuốc ngồi ghế phía đầu giường bệnh.
Xoa vùng mắt: dùng hai ngón tay trỏ và giữa của hai bàn tay đặt lên phía trong cung lông mày, xoa vòng tròn từ phía trong đến phía ngoài lông mày đi xuống phía đưới qua gò má rồi đi vào phía trong mũi, vòng lên trong mũi lên trán, phía trong lông mày.
Bấm huyệt dọc cung lông mày: dùng ngón tay bấm huyệt dọc cung lông mày từ phía trong ra phía ngoài lông mày.
.png)
Bấm huyệt dọc cung lông mày
Nhào bờ lông mày: dùng ngón cái và ngón trỏ tay bên này véo cơ lên và ngón cái và ngón tay kia véo cơ lên đặt gần nhau trên bờ cung lông mày, di chuyển ngược chiều nhau, nhào từ bờ trong lông mày này sang bờ ngoài lông mày theo chiều lông mày.
.png)
Nhào bờ lông mày
Miết bờ cong lông mày: dùng ngón tay cái đặt ở trên, ngón trỏ ở phía dưới lông mày, sử dụng và kéo ngón trỏ từ bờ trong lông mày về phía đuôi mắt miết bờ cong lông mày, ngón cái cố định.
Vuốt nhãn cầu: dùng 2 ngón tay ngón 2 và ngón 3, ngón 2 đặt mi mắt trên, ngón 3 đặt mi mắt dưới, vuốt từ trong ra ngoài. Vừa sức chịu đựng của mắt.
.png)
Vuốt nhãn cầu
Day mi mắt: dùng 1 ngón tay day mí mắt trên và mí mắt dưới từ trong ra ngoài.
Day và ấn huyệt dọc xung quanh mắt: Tinh minh, Ngư yêu, Ty trúc không, Ấn đường, Toán trúc, Thừa khấp…
Các phương pháp điều trị của Y học cổ truyền nhằm mục đích làm lưu thông khí huyết vùng bị bệnh và duy trì sức khỏe các mô của khu vực bị ảnh hưởng, kích thích các nhóm cơ và dây thần kinh, ngăn ngừa xơ hóa và co cứng, duy trì phạm vi của chuyển động của các nhóm cơ vùng mắt, giúp điều trị và cải thiện tình trạng mắt nhắm không kín trong bệnh liệt dây thần kinh VII.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
